Έξοχη τελετουργική κινησιολογία
«Πλατεία Ηρώων» του Τόμας Μπέρνχαρντ
Αν κάτι ξεθάβουν τα βιτριολικά κείμενα του Τόμας Μπέρνχαρντ, είναι η συλλογική ενοχή. Κυρίως των συμπατριωτών του που ηθελημένα απώθησαν τη φασιστική τους «καταγωγή» ή αν θέλετε τη σιωπηλή συμμετοχή τους.
Όπως για παράδειγμα το πλήθος που ζητωκραύγαζε τον Αδόλφο Χίτλερ στην «Πλατεία Ηρώων» (Heldenplatz) της Βιέννης (15/3/1938), μόλις μετά την προσάρτηση της Αυστρίας στο Γ’ Ράιχ.
Και αυτός ο αρρωστημένος ενθουσιασμός, ακόμη και πενήντα χρόνια μετά, λιθοβολεί το μυαλό του συγγραφέα και γίνεται αφορμή για να γράψει, τρεις μήνες πριν πεθάνει, το τελευταίο έργο του που προκάλεσε σκάνδαλο στην εποχή του, ασκώντας ταυτόχρονα οξεία κριτική στους εφησυχασμένους αστούς και στην άνοδο του νεοναζιστικού κινήματος την δεκαετία των 80ς.
Η «Πλατεία Ηρώων» (1988), στην οποία έπεσε από το διαμέρισμά του ο Εβραίος καθηγητής Γιόζεφ Σούστερ, ξερνά το τραύμα όσων δεν μπόρεσαν να λησμονήσουν τα εφιαλτικά ιστορικά γεγονότα. Και ο Μπέρνχαρντ, όπως ο ήρωάς του, δεν κατάφερε να ξεχάσει.
Μια τρύπα στο πάτωμα-σημείο αναφοράς της απελπισμένης πράξης του και ένα σίδερο που βγάζει ατμούς δημιουργούν την πρώτη εντυπωσιακή εικόνα της παράστασης του Δημήτρη Καραντζά. Σ’ αυτό το δωμάτιο, μετά την κηδεία, τα μέλη της οικογένειας Σούστερ εκφράζουν τον αχαλίνωτο θυμό τους μέσα από μια σειρά μονολόγους.
Αρχικά εκτοξεύει τη νεκρο- λογία της, γαρνιρισμένη από τον άπειρο θαυμασμό για τον κύριό της, η υστερική, στερημένη ερωτικά, καταπιεσμένη αλλά και αφοσιωμένη οικονόμος κυρία Τσίτσελ, ενώ ταυτόχρονα σιδερώνει ακατάπαυστα τα πουκάμισά του. Την ίδια στιγμή ασκεί τον δεσποτισμό της στην αμίλητη βοηθό της, η οποία γυαλίζει εμμονικά τα παπούτσια του.
Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, τσαλακώνοντας την εικόνα της, δίνει μια τεχνικά άρτια ερμηνεία δαμάζοντας τη δαιμονισμένη ταχύτητα του παραληρηματικού λόγου της. Αν εξαιρέσουμε κάποιες υπερβολικές φωνητικές εντάσεις, η παρουσία της είναι καταλυτική. Δίπλα της εξαιρετική στη βουβή της εγκαρτέρηση η Σύρμω Κέκε.
Στο δεύτερο μέρος ο καλός Χρήστος Στέργιογλου, ως μικρός αδελφός του θανόντος, εξαπολύει το ανελέητο κατηγορώ του με ειρωνική ελαφρότητα. Έχοντας γυρισμένη την πλάτη στους θεατές αντικατοπτρίζεται -όπως και εμείς- σε έναν καθρέπτη, στοχεύοντας να εκμαιεύσει την αυτοκριτική μας (;). Ο Δημήτρης Καρατζάς -αν εξαιρέσουμε την κουραστική μεγάλη διάρκεια της παράστασης- που καταλήγει στο δείπνο της οικογένειας με τη συντριβή της κυρίας Σούστερ, βυθίζεται στο σύμπαν του Μπέρνχαρντ, αναδεικνύει τον επαναληπτικό του λόγο και εμπλουτίζει τους καταιγιστικούς ρυθμούς με έξοχη τελετουργική κινησιολογία. Όλοι οι ηθοποιοί (Μαρία Σκουλά, Άννα Καλαϊτζίδου και στους μικρούς ρόλους Γιώργος Μπινιάρης, Παναγιώτης Εξαρχέας, Υβόννη Μαλτέζου) υπηρετούν με συνέπεια τους χαρακτήρες που υποδύονται. [SID:10969800]