Υγεία δεν ωφέλησε και τον πολίτη

Δαπάνες 285 δισ. πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 2000-2016, εκ των οποίων τα 106 δισ. ευρώ προήλθαν από τους πολίτες

σημειώνεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ, η οποία επεξεργάστηκε στοιχεία της αγοράς αλλά και του ΕΟΠΥΥ, από τα συνολικά 3.686 εκατ. ευρώ της δαπάνης, τα 1.945 εκατ. ευρώ αποτελούν την αποζημίωση του ΕΟΠΥΥ, τα 875 εκατ. ευρώ είναι το clawback και rebate ήτοι η συμμετοχή της φαρμακοβιομηχανίας και στα 866 εκατ. ευρώ ανέρχεται η συμμετοχή των ασθενών.

Τα στοιχεία της συνολικής ιδιωτικής συμμετοχής, δηλαδή ασθενών και βιομηχανίας, είναι σημαντικά αυξημένα σε σχέση με το 2016, όταν η κάλυψη από τον ΕΟΠΥΥ ήταν επίσης 1.945 εκατ. ευρώ, ενώ η βιομηχανία είχε συνεισφέρει με 751 εκατ. ευρώ και οι ασθενείς με 760 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα το 2012, που η συνολική δαπάνη ήταν στα 3.752 εκατ. ευρώ, ο ΕΟΠΥΥ κάλυπτε τα 2.880 εκατ. ευρώ, η βιομηχανία μόλις τα 272 εκατ. ευρώ και οι ασθενείς τα 600 εκατ. ευρώ.

Από το 2012 μέχρι σήμερα εισήλθαν στην αγορά δεκάδες νέα και ακριβά σκευάσματα, τα οποία δεν μπορεί τελικά να καλύψει ο ΕΟΠΥΥ με τον ψαλιδισμένο του προϋπολογισμό και όλο το βάρος μεταφέρθηκε σε ασθενείς και φαρμακευτικές.

Κατά κεφαλήν δαπάνη

Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα είναι τα συγκριτικά στοιχεία της μελέτης μεταξύ της Ελλάδας και της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη για φαρμακευτικά και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα στην Ελλάδα ακολουθεί πτωτική πορεία, από 430 ευρώ ανά κάτοικο το 2009 στα 181 ευρώ το 2015. Η δημόσια κατά κεφαλήν δαπάνη για φαρμακευτικά και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση 22 χωρών από 289 ευρώ το 2009 διαμορφώθηκε στα 292 ευρώ το 2015, δηλαδή πάνω από 100 υψηλότερα έναντι της Ελλάδας, ενώ στις Νότιες Χώρες (Ισπανία, Ιταλία και Πορτογαλία) διαμορφώθηκε στα 242 ευρώ.

Η δημόσια δαπάνη για φαρμακευτικά και άλλα υγειονομικά αναλώσιμα ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στην Ελλάδα στο 1,1% του ΑΕΠ το 2015 έναντι 2% το 2009, έχοντας πλέον προσεγγίσει τον μέσο όρο της Ε.Ε. 22 και των Νοτίων Χωρών.

Νοσοκομειακή δαπάνη

Η δημόσια νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη καθορίστηκε στα 530 εκατ. ευρώ για το 2018, μειωμένη κατά 30% σε σχέση με το 2015 (764 εκατ. ευρώ), πριν από την επιβολή κλειστού προϋπολογισμού. Η μείωση της δημόσιας νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης είχε ως αποτέλεσμα τη μετακύλιση στη βιομηχανία (σε νοσοκομειακό επίπεδο η συμμετοχή των ασθενών είναι μηδενική), με τους υποχρεωτικούς μηχανισμούς επιστροφών και εκπτώσεων (clawback και rebate), όπου για το 2016 έφτασε τα 260 εκατ. ευρώ και για το 2017 εκτιμάται στα 320 εκατ. ευρώ (35% της συνολικής νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης).

Πωλήσεις φαρμάκων

Σχετικά με τις δαπάνες για φάρμακα, με βάση την επεξεργασία των στοιχείων του ΕΟΦ, φαίνεται ότι από το 2000 μέχρι και το 2016 καταγράφεται συνολικός τζίρος σε φάρμακα και σχετικά σκευάσματα σήμανσης ΕΟΦ στα περίπου 97 δισ. ευρώ. Από αυτά τα περίπου 20 δισ. ευρώ αφορούν φάρμακα νοσοκομειακά ή σκευάσματα που διακινούνται στα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ, και τα υπόλοιπα, σκευάσματα που διακινούνται μέσω φαρμακείων και φαρμακαποθηκών.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο ΕΟΦ προσδιορίζει ότι σκευάσματα αξίας 4,2 δισ. ευρώ αφορούν παράλληλες εξαγωγές τα έτη 2008-2016, δηλαδή περίπου το 10% των πωλήσεων σε αξία από φαρμακεία και φαρμακαποθήκες τα έτη αυτά.

Υπολογίζεται λοιπόν ότι στην περίοδο της 16ετίας η αξία των νόμιμων παράλληλων εξαγωγών προσέγγισε τουλάχιστον τα 5-6 δισ. ευρώ κι έτσι η εσωτερική αγορά φαρμάκου μπορεί να υπολογιστεί στα περίπου 92 δισ. ευρώ. Κι εδώ πάλι πρέπει να σημειωθεί ότι δεν γνωρίζουμε σε τι ποσοστό οι Έλληνες πολίτες έκαναν χρήση των φαρμάκων αυτών, διότι κύκλοι της αγοράς αναφέρουν πως φάρμακα εκατομμυρίων είτε εξήχθησαν παράνομα είτε «σάπισαν» σε αποθήκες νοσοκομείων.

Στο μεταξύ, βλέπουμε ότι το σύνολο των καταβολών του Δημοσίου για εξωνοσοκομειακά φάρμακα ήταν της τάξης των 43,8 δισ. ευρώ για το διάστημα των 13 ετών. Το συγκεκριμένο ποσό αποτελεί την κάλυψη των φαρμάκων που διακινούνταν από τα φαρμακεία αλλά και το σύνολο των φαρμάκων από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ. Η δε ιδιωτική δαπάνη για το διάστημα αυτό ήταν 17,6 δισ. ευρώ κι έτσι το σύνολο των δαπανών για φάρμακα ήταν 61,4 δισ. ευρώ.

Υπάρχει επίσης και ένα μέρος των νοσοκομειακών φαρμάκων τα οποία περιέχονται στους προϋπολογισμούς των νοσοκομείων ή χορηγούνταν από τις ιδιωτικές κλινικές και τα οποία δεν προσδιορίζονται από τον ΕΟΦ ώστε να προσδιοριστεί και η αντίστοιχη δημόσια δαπάνη γι’ αυτά. Ας υποθέσουμε όμως ότι η κάλυψη στα φάρμακα από το ελληνικό Δημόσιο είναι της τάξης των 60 δισ. ευρώ και τα υπόλοιπα 30 δισ. ευρώ αφορούν τη συμμετοχή των ασθενών, τα ΜΗΣΥΦΑ και την αρνητική λίστα, ενώ πάνω από 3,5 δισ. ευρώ έχει εισφέρει η φαρμακοβιομηχανία λόγω clawback και rebate αλλά και λόγω της εξόφλησής της με ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, τα οποία είτε κουρεύτηκαν είτε ρευστοποιήθηκαν με απώλειες.

Συνδυάζοντας τώρα τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και του ΕΟΦ, μπορούμε να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι το φάρμακο αποτέλεσε το προηγούμενο διάστημα περί το 1/3 των συνολικών δαπανών για την υγεία, όπως επίσης και το 1/3 της δημόσια δαπάνης.

[SID:11736329-11735675]