Ο σιδηροδρομικός χάρτης της Ε.Ε. και
Το 2016 ταξίδεψαν με τρένο στην Ευρώπη 9,7 δισ. επιβάτες, με το 80% να επιλέγει δίκτυα υψηλών ταχυτήτων αντί των αεροπλάνων
Τρένα υψηλών ταχυτήτων, που καλύπτουν τις αποστάσεις μεταξύ δύο προορισμών σε χρόνο που ανταγωνίζεται ακόμη και τα αεροπλάνα. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές παραμένουν ένας από τους πιο αποτελεσματικούς και ταυτόχρονα οικονομικούς τρόπους μεταφοράς επιβατών και εμπορευμάτων σε μεγάλες αποστάσεις. Η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και του παγκόσμιου εμπορίου συνεπάγεται μεγαλύτερες ανάγκες μεταφοράς εμπορευμάτων, καλύπτοντας μεγαλύτερες χιλιομετρικές αποστάσεις, ενώ η ευημερούσα παγκόσμια οικονομία καθιστά το τρένο μέσο επιλογής για ολοένα και περισσότερους επιβάτες, που ταξιδεύουν είτε για λόγους αναψυχής είτε για να φθάσουν στον επαγγελματικό τους προορισμό.
Των Αγγελικής Κοτσοβού και Έφης Τριήρη
Ηθέση
Ευρώπη κατέχει δεσπόζουσα
στον παγκόσμιο χάρτη σιδηροδρομικών δικτύων, διαθέτοντας από τα μεγαλύτερα και πιο προηγμένα δίκτυα και μεταφέροντας τόνους εμπορευμάτων και δισεκατομμύρια επιβατών ετησίως. Στον «χάρτη» των ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων ξεχωρίζουν οι μεγαλύτερες οικονομίες - Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία. Μεγάλης σημασίας θεωρούνται και τα σιδηροδρομικά δίκτυα χωρών με πλεονεκτική γεωγραφική θέση, αποτελώντας στρατηγικό κόμβο για συνδυασμένες μεταφορές. Μία από αυτές τις χώρες είναι και η Ελλάδα. ανερχόταν σε 18% -βάσει των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων (2014)-, ποσοστό που έχει παραμείνει σχεδόν αμετάβλητο μέσα σε ορίζοντα δεκαετίας.
Λόγω των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής (με τις μεταφορές να αντιστοιχούν περίπου στο ένα τρίτο της κατανάλωσης ενέργειας και των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ε.Ε.) καταβάλλονται προσπάθειες για την προώθηση αποδοτικών και βιώσιμων τρόπων μεταφοράς, με στροφή προς τις σιδηροδρομικές και πλωτές, αντί των οδικών, ως τρόπο για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Με βάση στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από σιδηροδρομικές μεταφορές είναι τρεισήμισι φορές χαμηλότερες ανά τονοχιλιόμετρο σε σύγκριση με τις εκπομπές ρύπων από τις οδικές μεταφορές.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο έως το 2030 το 30% των οδικών εμπορευματικών μεταφορών σε αποστάσεις άνω των 300 χιλιομέτρων να στραφεί σε άλλους τρόπους μεταφοράς, όπως οι σιδηροδρομικές ή πλωτές μεταφορές, ενώ σε επόμενη φάση και συγκεκριμένα έως το 2050 το ποσοστό αυτό να υπερβεί το 50%. Για την επίτευξη αυτών των στόχων η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθετεί δέσμη μέτρων για την απελευθέρωση της αγοράς σιδηροδρόμων. Παράλληλα, η Ε.Ε. συμβάλλει ενεργά στη βελτίωση της απόδοσης των σιδηροδρομικών μεταφορών, έχοντας διαθέσει 28 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση σιδηροδρομικών έργων στην επταετία 2007-2013.
Από τον Ιανουάριο του 2014 η Ε.Ε. διαθέτει μια νέα πολιτική για τις υποδομές μεταφορών, ώστε να συνδεθεί η ευρωπαϊκή ήπειρος από την Ανατολή μέχρι τη Δύση και από τον Βορρά μέχρι τον Νότο. Η συγκεκριμένη πολιτική στον τομέα των μεταφορών χρηματοδοτείται από τη Διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη», με προϋπολογισμό 26 δισ. ευρώ μέχρι το 2020. Αρκετά σιδηροδρομικά έργα προβλέπεται να χρηματοδοτηθούν ή χρηματοδοτούνται από το λεγόμενο «πακέτο Γιούνκερ». Το 8% των συνολικών επενδύσεων (274 δισ. ευρώ) που έχουν εγκριθεί στο πλαίσιο του πακέτου Γιούνκερ αφορούν τον τομέα των μεταφορών, ήτοι ποσό περίπου 22 δισ. ευρώ.
Μέσω κοινοτικών προγραμμάτων αναμένεται να χρηματοδοτηθούν και αρκετά έργα που αφορούν τις σιδηροδρομικές υποδομές της Ελλάδας. Ορισμένα από αυτά τα έργα -που υπόσχονται την αναβάθμιση των σιδηροδρομικών υπηρεσιών της χώρας- αναμένονται εντός του έτους. Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο αναμένεται η παράδοση σε λειτουργία του τμήματος Λιανοκλάδι - Δομοκός που ολοκληρώνει τα έργα αναβάθμισης στον διάδρομο Αθήνα - Θεσσαλονίκη, ύστερα από 30 και πλέον χρόνια προσπαθειών. Υπογραφή σύμβασης θα έχουμε για το σιδηροδρομικό έργο της Σήραγγας Σεπολίων και την ηλεκτροκίνηση στο τμήμα Κιάτο - Ροδοδάφνη περίπου στα τέλη του έτους.
Ο ανάδοχος αναμένεται και το έργο έχει αρχικό κόστος 152 εκατ. ευρώ. Στο πεδίο των δημοπρατήσεων περιμένουμε πολλές δημοπρατήσεις έργων, όπως ηλεκτροκίνηση στα τμήματα Παλαιοφάρσαλος - Καλαμπάκα και Λάρισα - Βόλος, το έργο επιδομής - ηλεκτροκίνησης - σηματοδότησης στο τμήμα Ροδοδάφνη - Ψαθόπυργος, καθώς και κάποια μικρότερα.
Τέλος, η Ελλάδα θα επιδιώξει να ταράξει τα νερά στην παγκόσμια μεταφορά προϊόντων, διεκδικώντας σημαντικό κομμάτι της πίτας των εμπορευματικών μεταφορών από και προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη δημιουργία της Σιδηροδρομικής Εγνατίας, που θα συνδέει το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ελλάδας με αυτό της Βουλγαρίας, παρακάμπτοντας τη θαλάσσια μεταφορά μέσω Βοσπόρου. Το έργο επιδιώκεται να χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκής πλευράς (κοινοτικά προγράμματα - πακέτο Γιούνκερ ΕΤΕπ).