Περί πολιτικής ευθύνης

Ηέννοια της ευθύνης γεννήθηκε (και αυτή) στην αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία. Εστιάστηκε κυρίως στην υποχρέωση εκείνων που αναλάμβαναν δημόσια αξιώματα «να κάνουν το ευθύ, το ίσιο». Σε όλες τις συνθήκες. Με ούριο, αλλά προπαντός με ενάντιο άνεμο. Με τον τρόπο αυτό η ευθύνη γίνεται μια κοινωνική αρετή -έννοια ηθική, πριν γίνει πολιτική ή ποινική- που δεσμεύει το άτομο σε σχέση με την κοινωνία.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η ευθύνη είναι καθήκον μόνο των φορέων της κάθε εξουσίας, στην κυβέρνηση, την Περιφέρεια, την Πολιτική Προστασία, τον δήμο, και οι εξουσιαζόμενοι κινούνται ανεύθυνα, μαζικά και ανώνυμα. Ούτε ότι μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι όλοι. Όμως δεν καθορίζουν την ταυτότητα της «οικογενείας» τους.

Η πολιτική ευθύνη δεν είναι κάτι αόριστο. Δεν νοείται διακυβέρνηση και αρμοδιότητες χωρίς ανάληψη πολιτικής ευθύνης. Εξουσία και πολιτική ευθύνη πάνε «σετάκι», εκτός και αποδεχτούμε ότι μπορεί κάποιος να απολαμβάνει το πολιτικό όφελος από τα όποια θετικά συμβαίνουν στον τομέα του, αλλά όχι και το κόστος από τα στραβοπατήματα.

Λίγο ενδιαφέρει αν η πολιτική ευθύνη είναι αντικειμενική ή υποκειμενική, άτυπη ή τυποποιημένη που συνεπάγεται θεσμικού χαρακτήρα επιπτώσεις. Εκείνο που έχει σημασία είναι πως κάθε πολιτική πράξη ή παράλειψη συνεπάγεται ευθύνη και εφόσον δεν εξατομικεύεται, μεταβιβάζεται ως το ψηλότερο επίπεδο. Δεν μπορεί όλα να λειτούργησαν σωστά και η εικόνα να είναι πόλεμος εν ειρήνη.

Δεν εκτίμησαν ορθά; Έγιναν λάθη επιχειρησιακά; Ήταν ανάδρομος ο Ερμής; Φταίνε τα φεγγάρια;

Αν δεν υπάρχουν και πολιτικές ευθύνες, που είναι το ελάχιστο που μπορεί να προσαφθεί, τι αρχινάμε να συζητάμε; Για άπληστους, υπνωτισμένους και πονηρούς;

Γι’ αυτούς θα αποφανθεί η Δικαιοσύνη. Η ενστικτώδης ή προϊόν επικοινωνιακού σχεδιασμού στρατηγική που συνοψίζεται στη φράση «όλοι έχουμε τις ευθύνες μας» έχει καεί. Αν όλοι έχουμε ευθύνες στα λόγια, στην πράξη αυτό ερμηνεύεται ότι δεν έχει κανένας. «Αφού κανένας δε σε τύφλωσε, τι φωνάζεις», θα σου απαντήσουν οι Κύκλωπες θυμωμένα.