Μηχανισμός συλλογικής αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών στην Ε.Ε.
Νέο σύστημα με πόρους κοινοτικού προϋπολογισμού
Τη συλλογική αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμοί) σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μέσω ενός νέου συστήματος, το οποίο θα συσταθεί υπό την ευθύνη και διαχείριση της Κομισιόν και με χρήματα από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, προβλέπει η καταρχήν συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Συμβούλιο της Ε.Ε.
Ο σημερινός ευρωπαϊκός μηχανισμός πολιτικής προστασίας, που καθιερώθηκε το 2001, έχει βοηθήσει να βελτιωθεί η συνεργασία μεταξύ της Ε.Ε. και των κρατών-μελών της και διευκολύνει τον ευρύτερο συντονισμό στον τομέα της πολιτικής προστασίας. Μάλιστα, τις τελευταίες ημέρες ο μηχανισμός έχει ενεργοποιηθεί για τη στήριξη της Ελλάδας, της Σουηδίας και της Λετονίας, οι οποίες έχουν πληγεί από πυρκαγιές.
Ωστόσο, από τις πρόσφατες εμπειρίες προκύπτει ότι η εξάρτηση από εθελοντικές προσφορές αμοιβαίας βοήθειας, υπό τον συντονισμό και με τη διευκόλυνση του μηχανισμού, δεν διασφαλίζει πάντοτε τη διάθεση επαρκούς βοήθειας σε περίπτωση καταστροφών. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο όταν τα κράτη-μέλη πλήττονται ταυτόχρονα από επαναλαμβανόμενες καταστροφές. Για την αντιμετώπιση των ελλείψεων που έχουν διαπιστωθεί, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε τον Νοέμβριο του 2017 πρόταση για την ενίσχυση των ισχυόντων κανόνων.
Οι μόνιμοι αντιπρόσωποι κατέληξαν στις 25 Ιουλίου σε μια καταρχήν συμφωνία για την τροποποίηση του σημερινού μηχανισμού πολιτικής προστασίας, η οποία θα αποτελέσει τώρα αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ της Αυστριακής Προεδρίας (εκπροσωπεί τα κράτη-μέλη) και της Ευρωβουλής για την οριστικοποίηση της συμφωνίας. Η συμφωνία εφόσον ολοκληρωθεί έγκαιρα θα αρχίσει να εφαρμόζεται σταδιακά από τις αρχές του 2020.
Οι ισχύοντες κανόνες πολιτικής προστασίας προβλέπουν εθελοντική δεξαμενή για την παροχή αμοιβαίας στήριξης στην Ευρώπη. Πέρα από το γεγονός ότι θα ενισχυθούν οι υφιστάμενες ικανότητες, με τους νέους κανόνες θα συσταθεί το rescEU, ένα σύστημα που θα χρησιμοποιείται ως έσχατη λύση όταν οι εθνικές ικανότητες και η δεξαμενή θα αποδεικνύονται ανεπαρκείς.
Μέσω αυτού του συστήματος, η Ε.Ε. θα είναι σε θέση να στηρίζει τα κράτη-μέλη συγχρηματοδοτώντας συμφωνίες χρηματοδοτικής μίσθωσης ή ενοικίασης, καθώς και την απόκτηση ικανοτήτων οι οποίες άλλως θα έλειπαν. Οι ικανότητες rescEU θα φιλοξενούνται από το κράτος-μέλος το οποίο προβαίνει στην απόκτηση, τη χρηματοδοτική μίσθωση ή την ενοικίαση και είναι διαθέσιμες για επιχειρήσεις αντιμετώπισης καταστροφών στο πλαίσιο του μηχανισμού της Ένωσης. Οι αποφάσεις για την ανάπτυξη ή την απόσυρσή τους και για τη διαιτησία σε περίπτωση συγκρουόμενων αιτημάτων θα λαμβάνονται από την Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα συμμετέχοντα κράτη-μέλη.
Οι νέοι κανόνες βελτιώνουν επίσης την κατάρτιση και την ανταλλαγή γνώσεων. Η Επιτροπή θα αναλάβει τη δημιουργία ενός δικτύου γνώσεων της Ε.Ε. για την πολιτική προστασία, στο οποίο θα συμμετέχουν όσοι ασχολούνται με την πολιτική προστασία και τη διαχείριση των καταστροφών. Το δίκτυο αυτό θα είναι υπεύθυνο για την εκτέλεση διάφορων καθηκόντων στον τομέα της κατάρτισης, των ασκήσεων και της διάδοσης γνώσεων.