Οι πρωταθλητές του αναδυόμενου κόσμου
Οι αναδυόμενες αγορές συχνά ομαδοποιούνται ως κάτι που μοιάζει με ενιαίο σύνολο. Όταν πρόκειται όμως για τις οικονομικές επιδόσεις, τότε παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις, με κάποιες χώρες να επιτυγχάνουν ταχεία και σχετικά σταθερή ανάπτυξη για μεγάλες χρονικές περιόδους. Ποιο είναι το μυστικό τους;
Στην πρόσφατη αξιολόγηση του ΜcKinsey Global Institute για την ανάπτυξη του κατά κεφαλήν ΑΕΠ 71 αναδυομένων οικονομιών, 18 ξεχώρισαν. Σε επτά -Κίνα, Χονγκ Κονγκ, Ινδονησία, Μαλαισία, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα και Ταϊλάνδη- το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αναπτύχθηκε με ρυθμούς τουλάχιστον 3,5% ετησίως στην 50ετία από το 1965 έως το 2016.
Οι άλλες 11 με υψηλές επιδόσεις συνήθως δεν προσελκύουν την προσοχή, καθώς η κατά κεφαλήν αύξηση του ΑΕΠ άρχισε να επιταχύνεται πιο πρόσφατα. Παρ' όλα αυτά, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Καμπότζη, Αιθιοπία, Ινδία, Καζακστάν, Λάος, Μιανμάρ, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν και Βιετνάμ κατάφεραν ρυθμούς αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ τουλάχιστον 5% επί 20 χρόνια, από το 1996 έως το 2016.
Οι οικονομολόγοι που εστιάζουν στην ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών εδώ και καιρό προσπάθησαν να εντοπίσουν τη «μυστική συνταγή» που προσφέρει τη δυνατότητα σε ορισμένες οικονομίες να επιτύχουν πιο σταθερή και εύρωστη ανάπτυξη απ' ό,τι άλλες. Μια ματιά στα κοινά σημεία που έχουν αυτές οι 18 οικονομίες προσφέρει σημαντικές ιδέες για το ποια θα μπορούσε να είναι αυτή η
«συνταγή».
Φιλοαναπτυξιακές πολιτικές
Από πλευράς πολιτικής, και οι 18 οικονομίες στη λίστα μας έχουν επιδιώξει φιλοαναπτυξιακές πολιτικές που έχουν ενθαρρύνει έναν ενάρετο κύκλο ανόδου της παραγωγικότητας, εισοδήματος και ζήτησης. Σε αυτές τις ατζέντες περιλαμβάνονταν, για παράδειγμα, βήματα για την αύξηση της συσσώρευσης κεφαλαίου, όπως η προώθηση αποταμίευσης για συνταξιοδότηση, προσπάθειες για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού και μέτρα που ενθαρρύνουν πιο ανταγωνιστικές δυναμικές στην εγχώρια αγορά.
Αυτό έδωσε τη δυνατότητα ανόδου μιας γενεάς μεγάλων επιχειρήσεων που έχουν λειτουργήσει ως ισχυρές κινητήριες δυνάμεις για την ανάπτυξη του ΑΕΠ. Και, πράγματι, οι 18 αναδυόμενες οικονομίες που ξεχωρίζουν έχουν διπλάσιες ανταγωνιστικές, εισηγμένες εταιρείες, με ετήσια έσοδα 500 εκατ. δολαρίων ή και παραπάνω, από άλλες αναπτυσσόμενες χώρες (αναπροσαρμοσμένα στο μέγεθος της οικονομίας).
Σε αυτές τις χώρες, ο λόγος εσόδων προς το ΑΕΠ σχεδόν τριπλασιάστηκε μέσα σε μόλις 20 χρόνια, από 22% το 1995 στο 64% το 2016 - πολύ υψηλότερα από ό,τι ο λόγος σε άλλες αναδυόμενες οικονομίες και προσεγγίζοντας τα επίπεδα χωρών υψηλού εισοδήματος. Στην ίδια χρονική περίοδο, η συνεισφορά της προστιθέμενης αξίας στο ΑΕΠ επίσης αυξήθηκε σημαντικά, από το 11% έως το 27%. Τα παραδείγματα των υψηλά επιτυχημένων εταιρειών από αναδυόμενες αγορές περιλαμβάνουν τους κινεζικούς κολοσσούς Alibaba και Tencent. Περιφερειακοί «τιτάνες» όπως η M-Pesa, μια εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών μέσω κινητού τηλεφώνου που άρχισε στην Κένυα, έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ανατολική Αφρική, και η Go-Jek, μια ινδονησιακή εταιρεία υπηρεσιών μίσθωσης ταξί και logistics, επεκτείνεται τώρα σε Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη και Βιετνάμ.
Εν αντιθέσει με την ευρύτερη αντίληψη, αυτές οι εταιρείες σημείωσαν επιτυχία σε ένα υπερανταγωνιστικό περιβάλλον, όπου είναι δύσκολο να φθάσει κανείς στην κορυφή και το να παραμείνει εκεί ακόμη δυσκολότερο. Κι εκείνοι που το καταφέρνουν, συχνά αναδεικνύονται σε τρομερούς ανταγωνιστές στη διεθνή αρένα. Στις 18 υψηλών επιδόσεων αναδυόμενες οικονομίες, μόνο το 45% των επιχειρήσεων που ήταν ανάμεσα στις πέντε κορυφαίες, σε όρους κερδοφορίας, το 2001-2005, συνέχισε να είναι εκεί και μία δεκαετία αργότερα, το 2011-2015. Στην ίδια περίοδο, στις οικονομίες υψηλού εισοδήματος, σε ποσοστό 62% οι εταιρείες κατάφεραν να διατηρήσουν τις θέσεις τους.
Από το 1995 έως το 2016 μεγάλες εισηγμένες επιχειρήσεις στις ταχύτερα αναπτυσσόμενες αναδυόμενες οικονομίες αύξησαν το ετήσιο καθαρό τους εισόδημα 2-5 ποσοστιαίες μονάδες ταχύτερα από ό,τι οι επιχειρήσεις σε άλλες αναδυόμενες και υψηλού εισοδήματος οικονομίες. Από το 2005 έως το 2016 συνεισέφεραν περίπου 40% στη συνολική, συνδυαστική αύξηση εσόδων και καθαρών κερδών όλων των μεγάλων εισηγμένων εταιρειών παγκοσμίως, παρότι αντιπροσώπευαν μόνο το 25% των συνολικών εσόδων και καθαρών κερδών του 2016. Περισσότερες από 120 από αυτές τις εταιρείες έχουν συμπεριληφθεί από το 2000 στη λίστα Global 500 του «Fortune» με τις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως.
Εξαγωγικός προσανατολισμός
Οι πιο επιτυχημένες οικονομίες μεταξύ των αναδυομένων αγορών -που έχουν την τάση να έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό- όχι μόνο δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη, αλλά επίσης βοηθούν στην επίτευξη μεγαλύτερης προόδου στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Επιπλέον, τροφοδοτούν την αύξηση της παραγωγικότητας με το να επενδύουν σε περιουσιακά στοιχεία, έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και στην εργασιακή εκπαίδευση σε υψηλότερα ποσοστά από ό,τι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, αν και οι τελευταίες αποτελούν επίσης ουσιαστικά στοιχεία των επιχειρηματικών οικοσυστημάτων σε επιτυχημένες χώρες.
Το ερώτημα τώρα είναι εάν οι υψηλών επιδόσεων αναδυόμενες οικονομίες μπορούν να διατηρήσουν την ταχεία και σταθερή ανάπτυξη και εάν οι υπόλοιπες αναδυόμενες μπορούν να μιμηθούν την επιτυχία τους. Δεδομένων των αλλαγών στις οικονομικές συνθήκες, οι μελλοντικές προκλήσεις είναι, αδιαμφισβήτητα, τρομερές.
Αρχικά, ένα φαινόμενο γνωστό ως πρόωρη αποβιομηχάνιση λαμβάνει χώρα, με τη μεταποιητική ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες να κορυφώνεται σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος από ό,τι στο παρελθόν. Επιπλέον, οικονομίες ανά τον κόσμο αντιμετωπίζουν προκλήσεις από την άνοδο του αυτοματισμού - μια διαδικασία που θα επιταχυνθεί. Αλλαγές υφίστανται και στις εμπορικές συναλλαγές.
Εντούτοις, η δυναμική των αναδυόμενων οικονομιών δεν πρέπει να υποτιμάται. Εάν οι υπόλοιπες 23 αναδυόμενες οικονομίες που εξετάσαμε συμβαδίσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας με τις 18 υψηλών επιδόσεων αναδυόμενες, τότε η παγκόσμια οικονομία θα είναι 11 τρισ. δολάρια πλουσιότερη έως το 2030 ποσό που ισοδυναμεί με μία ακόμη Κίνα.
Οι οικονομολόγοι που εστιάζουν στην ανάπτυξη των αναπτυσσόμενων χωρών εδώ και καιρό προσπάθησαν να εντοπίσουν τη «μυστική συνταγή» που προσφέρει τη δυνατότητα σε ορισμένες οικονομίες να επιτύχουν πιο σταθερή και εύρωστη ανάπτυξη απ' ό,τι άλλες. Μια ματιά στα κοινά σημεία που έχουν αυτές οι 18 οικονομίες προσφέρει σημαντικές ιδέες για το ποια θα μπορούσε να είναι η «συνταγή». Η δυναμική των αναδυόμενων οικονομιών δεν πρέπει να υποτιμάται. Εάν οι υπόλοιπες 23 αναδυόμενες οικονομίες που εξετάσαμε συμβαδίσουν σε αύξηση της παραγωγικότητας με τις 18 υψηλών επιδόσεων αναδυόμενες, τότε η παγκόσμια οικονομία θα είναι 11 τρισ. δολάρια πλουσιότερη έως το 2030 - ποσό που ισοδυναμεί με μία ακόμη Κίνα.
Το κλειδί στη μεταποίηση
Το κλειδί για τις αναδυόμενες οικονομίες είναι να αδράξουν τις ευκαιρίες που έχουν μπροστά τους. Για παράδειγμα, καθώς η Κίνα κινείται από τη χαμηλού κόστους μεταποίηση στην υψηλής έντασης μεταποίηση, θα δημιουργήσει χώρο για τις χαμηλού εισοδήματος χώρες όπως το Μπαγκλαντές και το Βιετνάμ να επεκτείνουν τους μεταποιητικούς τους τομείς, όπως στην κλωστοϋφαντουργία.
Στη διάρκεια της τελευταίας 15ετίας, οι αναδυόμενες οικονομίες αντιπροσώπευαν περίπου τα δύο τρίτα της ανάπτυξης του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η τάση πιθανότατα να συνεχιστεί. Εάν οι χώρες εφαρμόσουν έξυπνες πολιτικές, εκμεταλλευόμενες τα μαθήματα των πιο δυναμικών εταίρων τους, τότε ισχυρή και διαρκής ανάπτυξη θα επικρατήσει στον αναδυόμενο κόσμο.