Χριστόδουλος Πρωτοπαπάς, πρόεδρος του ΕΛΔΟ και διευθύνων σύμβουλος της Hellas Sat
Η στρατηγική της Ελλάδας για την αγορά του Διαστήματος
Τη νέα της επένδυση 300 εκατ. ευρώ ολοκληρώνει στις 5 Φεβρουαρίου η Hellas Sat με την εκτόξευση του Hellas Sat 4, ο οποίος, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της εταιρείας, Χριστόδουλο Πρωτοπαπά, είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός δορυφόρος που έχει κατασκευάσει η Lockheed Martin. Στη συνέντευξή του στη «Ν» που ακολουθεί ο κ. Πρωτοπαπάς μιλά για το νέο εγχείρημα της Hellas Sat, αλλά και ως πρόεδρος του Ελληνικού Διαστημικού Οργανισμού (ΕΛΔΟ) για την πλέον πολύ μεγάλη σημασία του Διαστήματος, τις διεθνείς συνεργασίες που έχει δρομολογήσει ο Οργανισμός και την προοπτική της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας.
Βρίσκεστε σε περίοδο έντονης προετοιμασίας για την εκτόξευση νέου δορυφόρου. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της νέας επένδυσης της Hellas Sat (εταιρεία που αξιοποιεί την ελληνική και κυπριακή τροχιά στο Διάστημα).
«H εκτόξευση του Hellas Sat 4 έχει προγραμματιστεί την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2019 (11 μ.μ. ώρα Ελλάδος). Ο νέος αυτός τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας μας με το Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Σαουδικής Αραβίας. Έχει κατασκευαστεί έπειτα από συστηματική συνεργασία Ελλαδιτών, Κυπρίων και Σαουδαράβων μηχανικών οι οποίοι εργάστηκαν τα τελευταία 4 χρόνια για τον σχεδιασμό, τον έλεγχο της ποιότητας κατασκευής και αυτές τις μέρες για την εκτόξευση. Η συνολική επένδυση είναι περίπου 300 εκατ. ευρώ».
Είναι μεγαλύτερος από τον Hellas Sat 3;
«Είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός δορυφόρος που έχει κατασκευάσει μέχρι σήμερα η Lockheed Martin και σε αυτόν έχουν ενσωματωθεί πολλές νέες τεχνολογίες που αφορούν κυρίως τους ηλιοσυλλέκτες και την ηλεκτρική πρόωση. Ο Hellas Sat 4 θα δώσει επιπρόσθετη χωρητικότητα στην ελληνοκυπριακή τροχιακή θέση των 39 μοιρών Ανατολικά και δημιουργεί μαζί με τον δορυφόρο Hellas Sat3, που εκτοξεύθηκε το 2017, μια συστοιχία δορυφόρων που θα παρέχει στους πελάτες μας και στο Ελληνικό Δημόσιο μεγαλύτερη λειτουργική αξιοπιστία».
Ποια η πορεία της Hellas Sat (θυγατρική της
«Η Hellas Sat έχει ικανοποιήσει μέχρι σήμερα τους εμπορικούς της στόχους και κινείται με διψήφιο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης. Με την εκτόξευση του νέου δορυφόρου θα αναβαθμίσει σημαντικά τον ρόλο της στα Βαλκάνια, στην Ευρώπη συνολικά, τη Μέση Ανατολή και τη Νότιο Αφρική. Να σημειώσω ότι παρά τις μεγάλες επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια για την εκτόξευση των Hellas Sat 3 και 4, η εταιρεία παραμένει σε κερδοφορία».
Εκτός από την ιδιότητά σας ως επικεφαλής της Hellas Sat αναλάβατε πριν από λίγους μήνες πρόεδρος του ΕΛΔΟ, ένα εγχείρημα που στην αρχή του ήταν μάλλον επεισοδιακό... Έχουν ξεπεραστεί οι «παιδικές ασθένειες» του πρώτου διαστήματος;
«Ξεπεράστηκαν. Πλέον κινούμαστε με ταχείς ρυθμούς σε τρεις κατευθύνσεις: Η πρώτη αφορά τη διοικητική οργάνωση του Οργανισμού, τη στελέχωση και την τακτοποίηση τυπικών θεμάτων. Η δεύτερη, που τη θεωρώ εξίσου σημαντική, είναι η κατοχύρωση και η διεθνής αναγνώριση του ΕΛΔΟ. Με σειρά συμμετοχές σε διεθνείς διαστημικές διασκέψεις και δραστηριότητες, ενεργοποιώντας ενίοτε και προσωπικές γνωριμίες, καταφέραμε να δρομολογήσουμε συνεργασίες με μεγάλους διαστημικούς οργανισμούς όπως είναι η NASA, η CNES (National Centre for Space Studies ο γαλλικός διαστημικός οργανισμός) και η UK Space Agency (ο αντίστοιχος βρετανικός). Βρισκόμαστε σε επικοινωνία με πολλούς εθνικούς διαστημικούς οργανισμούς των Ιαπωνίας, Κορέας, Ινδίας, Κίνας, Μεξικού, Βραζιλίας, Ισημερινού κ.λπ. και εντός των πρώτων μηνών του 2019 θα ξεκινήσουμε την υπογραφή μνημονίων και συμφωνιών συνεργασίας. Στις 14 Φεβρουαρίου θα υπογράψουμε Μνημόνιο Συνεργασίας με τη διαστημική υπηρεσία της Ρουμανίας, η οποία δραστηριοποιείται ενεργά σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Στο πλαίσιο των διεθνών μας δραστηριοτήτων συμμετέχουμε στη Διεθνή Επιτροπή που έχει συγκροτήσει η ΝΑΣΑ για την εξερεύνηση της Σελήνης και του πλανήτη Άρη και την 1η Φεβρουαρίου θα συμμετέχω στην ειδική συνάντηση για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι υπό την αιγίδα του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν».
Τι σημαίνουν για τον ΕΛΔΟ και τους στόχους του οι συνεργασίες αυτές;
«Κατά τη διάρκεια των επαφών μας με τους μεγάλους διαστημικούς οργανισμούς του εξωτερικού έχουμε εξασφαλίσει σημαντικά οφέλη για την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών είναι και η δωρεάν εκτόξευση μικροδορυφόρων που θα κατασκευάζονται από τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και άλλους διαστημικούς εκτοξευτήρες, αλλά και η συμμετοχή της χώρας στις μεγάλες διεθνείς διαστημικές δραστηριότητες και αποστολές. H τρίτη κατεύθυνση είναι να αναδείξουμε την Ελλάδα ως κέντρο φιλοξενίας διαστημικών συνεδρίων, συναντήσεων και ανταλλαγής διαστημικής γνώσης. Έχουμε προτείνει και αναμένουμε θετική απάντηση για τη διοργάνωση στην Ελλάδα, τον Μάιο, του International Space Forum - Ministerial Level / Mediterranean Chapter. Επίσης τον ερχόμενο Ιούνιο ο ΕΛΔΟ θα γίνει στην Ουάσιγκτον επίσημο μέλος στον IAF (International Astronautical Federation) και τον Ιούλιο οργανώνουμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα International Space Camp για φοιτητές από όλες τις χώρες στο οποίο έχουν προσκληθεί να μιλήσουν σημαντικές παγκόσμιες προσωπικότητες στον τομέα του διαστήματος. Παράλληλα, βρισκόμαστε σε επαφή με μεγάλες διαστημικές εταιρείες για να τις ενθαρρύνουμε να αποκτήσουν παρουσία στην Ελλάδα και να προσλάβουν Έλληνες επιστήμονες».
Με τις προσλήψεις πού βρίσκεστε;
«Έχουν ανακοινωθεί οι πρώτες 10 θέσεις αριστείας που προβλέπεται από τη νομοθεσία. Η ανταπόκριση είναι πολύ μεγάλη. Έχουμε λάβει 250 αιτήσεις. Μεταξύ αυτών υπάρχουν περιπτώσεις εξαιρετικών επιστημόνων που στελεχώνουν διαστημικά κέντρα και μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού, που θέλουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να εργαστούν για τον ΕΛΔΟ και αυτό μας τιμά ιδιαίτερα. Εντός των ημερών θα οριστικοποιηθεί η short list των υποψηφίων και θα ειδοποιηθούν για συνάντηση. Για να υπάρχει πλήρης διαφάνεια κατά τη διαδικασία έχουμε ζητήσει και τη συνδρομή της ESA (European Space Agency - Ευρωπαϊκός Διαστημικός Οργανισμός)».
Λένε πολλοί ότι η Ελλάδα έχει τόσα προβλήματα, το Διάστημα της λείπει...
«Πρόκειται για αγορά που ακόμη δεν έχουμε συνειδητοποιήσει πόσο σημαντική είναι. Καθημερινά όλοι χρησιμοποιούμε πολλές υπηρεσίες που βασίζονται στη διαστημική τεχνολογία. Η διαστημική βιομηχανία παγκοσμίως είναι μια αγορά άνω των 200 δισ. ευρώ και αναπτύσσεται με ρυθμό 9% κατά μέσο όρο τα τελευταία 10 χρόνια. Χαρακτηριστικά να προσθέσω ότι ο συντελεστής Επιστροφής της Επένδυσης σε προγράμματα της ESA είναι περίπου 6, δηλαδή για κάθε ένα ευρώ που επενδύεται στο Διάστημα επιστρέφονται τουλάχιστον 6 ευρώ από την εμπορική αξιοποίηση των προϊόντων. Για τα ευρωπαϊκά διαστημικά προγράμματα, όπως είναι π.χ. το Galileo, το ευρωπαϊκό Παγκόσμιο Σύστημα Δορυφορικής Πλοήγησης, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει περί τα 12 δισ. ευρώ την περίοδο 2014-2020.
Στην Ελλάδα δε η ανάπτυξή της είναι αξιοπρόσεκτη και μάλιστα κατά τα τελευταία δύσκολα χρόνια. Σημαντικότατος αριθμός επιχειρήσεων, ακαδημαϊκών, ερευνητικών και εθελοντικών οργανισμών δραστηριοποιούνται ενεργά στον τομέα καταγράφοντας ετήσιο κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 200 εκατ. ευρώ και περισσότερους από 3.000 απασχολούμενους, ιδιαίτερα υψηλής εξειδίκευσης. Πεδίο δράσης αποτελούν οι νέες εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης, του Internet of Things, των αυτόνομων οχημάτων και πλοίων, η “έξυπνη γεωργία”, οι “έξυπνες πόλεις” και βεβαίως η περαιτέρω εξερεύνηση της Σελήνης και του πλανήτη Άρη».
Βάσει όσων περιγράφετε η ελληνική βιομηχανία αναπτύχθηκε χωρίς την ύπαρξη ενός κρατικού οργανισμού.
«Η επιθυμία όλων μας είναι να αναπτυχθεί περαιτέρω και η Ελλάδα να καταστεί σημαντικός “παίχτης” και γι’ αυτό χρειάζεται να λάβουμε υπόψη μας ότι η διαστημική βιομηχανία αναπτύσσεται παγκοσμίως με την αρωγή και τη συνεργασία των κρατών και είναι απολύτως αναγκαία η ύπαρξη οργανισμών όπως ο ΕΛΔΟ. Σήμερα οργανισμοί διαστήματος ιδρύονται σε πολλές χώρες που βρίσκονται σε πολύ χειρότερη κατάσταση από την Ελλάδα. Κατά τη συμμετοχή μου στο International Forum στο Μπουένος Άιρες είχα εκπλαγεί από το γεγονός ότι οι περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής που έχουν το μέγεθος της Ελλάδας έχουν από καιρό δραστηριοποιηθεί στο Διάστημα και έχουν ιδρύσει δικούς τους Διαστημικούς Οργανισμούς».
Πώς θα συμβάλει, λοιπόν, ο ΕΛΔΟ στην περαιτέρω ανάπτυξη της ελληνικής διαστημικής βιομηχανίας;
«Ο ΕΛΔΟ θέλει να πρωτοστατήσει στη διεθνή πρωτοβουλία της Ελλάδος για το Διάστημα και να βοηθήσει, μεταξύ άλλων, στην ανάπτυξη ολοκληρωμένων λύσεων για τη ναυτιλία από ελληνικές βιομηχανίες. Εντός των επόμενων μηνών θα ξεκινήσει η διοργάνωση κοινών συναντήσεων μεταξύ των ελληνικών βιομηχανιών με τις γαλλικές και αγγλικές στο πλαίσιο της συνεργασίας που ήδη έχει δρομολογηθεί με την CNES και την UKSA. Αυτές οι ημερίδες θα ονομάζονται Space Industry Days. Επίσης θα ενθαρρύνουμε συνεγκαταστάσεις και συνεργασίες μεγάλων εταιρειών του εξωτερικού με ελληνικές διαστημικές βιομηχανίες προτείνοντας κοινά διαστημικά προγράμματα είτε στο πλαίσιο της ESA είτε σε διακρατικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δραστηριότητας του ΕΛΔΟ ήταν και η εξαγγελία μας για τη συλλογή προτάσεων από Έλληνες επιστήμονες και βιομηχανίες για την εξερεύνηση της Σελήνης και του Άρη. Κατόπιν αυτού υποβάλαμε στη ΝΑΣΑ 14 προτάσεις. Δεν θα μπορούσε να συμβεί αν δεν υπήρχε ένα κοινό σημείο αναφοράς και προώθησης της διαστημικής δραστηριότητας».