Νικητές και χαμένοι ενός πολέμου
Κάτι φαίνεται να αλλάζει στην παγκόσμια μεταποιητική αλυσίδα. Ο συνεχιζόμενος σινο-αμερικανικός εμπορικός πόλεμος μετρά ήδη νικητές και χαμένους, καθώς οι κινεζικές και άλλες μεταποιητικές μονάδες μεταφέρουν την παραγωγή τους σε φθηνότερες χώρες της νότιας Ασίας και της Αφρικής. Το θέμα όμως είναι ότι η κινεζική μεταποίηση, αντιμέτωπη με το ολοένα και μεγαλύτερο κόστος, θα πρέπει να αποφασίσει εάν θα επενδύσει σε αυτοματοποιημένες τεχνολογίες, που θα περιορίσουν το εργατικό κόστος, ή θα μετεγκατασταθεί σε νέες αγορές. Οι μονάδες που θα αποφασίσουν το δεύτερο ανοίγουν μία τεράστια ευκαιρία στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη, δημιουργώντας τη θρυαλλίδα για εκβιομηχάνιση αλλά και μεταμόρφωση των οικονομιών στις χώρες όπου θα μεταφέρουν δραστηριότητες. Το παράδειγμα της Κίνας και όχι μόνο δείχνει πώς οι αναδυόμενες οικονομίες μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ και ταυτόχρονα να ενσωματωθούν στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα. Ήδη η Παγκόσμια Τράπεζα και κάποιες αναπτυξιακές τράπεζες προετοιμάζουν εδώ και χρόνια την αλλαγή με φθηνή χρηματοδότηση και προώθηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Ο μοναδικός αποδεδειγμένος δρόμος για μία βιώσιμη και ευρείας κλίμακας ευημερία είναι η δημιουργία ενός μεταποιητικού τομέα συνδεδεμένου με τις παγκόσμιες αλυσίδες προστιθέμενης αξίας, που μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας σε όλους τους κλάδους της οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι αφρικανικές χώρες έχουν καταστήσει κορυφαία τους προτεραιότητα την ανάπτυξη της μεταποίησης. Μόνο η Αιθιοπία άνοιξε τα τελευταία έτη 12 βιομηχανικά πάρκα και έχει συστήσει κρατική υπηρεσία αρμόδια για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Επίσης, την τελευταία πενταετία, η Κίνα έχει πραγματοποιήσει 13 μεγάλες επενδύσεις σε χώρες της Αφρικής. Επενδύσεις, αν και λιγότερες, έχουν γίνει και στις χώρες της νότιας Ασίας, των οποίων το συνολικό ΑΕΠ είναι κατά 70% μεγαλύτερο από αυτό των αφρικανικών χωρών. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι όλες αυτές οι χώρες για να μπορέσουν να κάνουν τη μετάβαση από μία απόλυτα εξαρτημένη από τη γεωργία οικονομία σε μία οικονομία βασισμένη στις υπηρεσίες θα πρέπει να προωθήσουν τη διαφάνεια, να πατάξουν φαινόμενα διαφθοράς, να δημιουργήσουν τις κατάλληλες υποδομές και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές. Το ζητούμενο σε μία πρώτη φάση είναι η δημιουργία μίας φθηνής εργατικής δύναμης, η οποία όμως κάποια στιγμή στο μέλλον θα μετεξελιχθεί σε σημαντική καταναλωτική δύναμη, όπως έδειξε το παράδειγμα της Κίνας. Το ίδιο παράδειγμα όμως δείχνει ότι η αλλαγή αυτή δεν είναι και τόσο εύκολη ή «αναίμακτη».
Της Έφης Τριήρη