Τέλος οι ιδιωτικοποιήσεις νερού στην Πορτογαλία
Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στην Πορτογαλία, πολλοί δήμοι είχαν προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης. Μετά τις κατακόρυφες αυξήσεις στις τιμές του νερού, όμως, επιχειρούν να τις ξαναγοράσουν.
«Οι τιμές του νερού που είχαμε συγκαταλέγονταν στις υψηλότερες της χώρας», εξηγεί ο δημοτικός σύμβουλος Σούσα Σίλβα. «Δεν μπορούσε να συνεχιστεί άλλο. Έπρεπε να αντιδράσουμε». Και η αντίδραση ήταν αρκετά δραστική: ο Δήμος Μάφρα (80.000 κάτοικοι, 40 χλμ. βορειοδυτικά της Λισαβόνας) προχώρησε στην επανακρατικοποίηση της εταιρείας ύδρευσης. Από τον Σεπτέμβριο του 2019 το δίκτυο είναι και πάλι στα χέρια της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ το νερό έχει γίνει ήδη κατά 30% φθηνότερο.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο ίδιος προέρχεται από το συντηρητικό PSD, το οποίο κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Πορτογαλία και βάσει των επιταγών της τρόικας υποστήριζε με σθένος την ιδιωτικοποίηση του νερού. Μέχρι το 2014 και παρά τις μεγάλες αντιδράσεις της κοινής γνώμης, 27 περιφέρειες είχαν προχωρήσει στην ιδιωτικοποίηση του δικτύου υδροδότησης. Μάλιστα θα ακολουθούσαν και άλλες, εάν δεν είχε αναλάβει το 2015 το Σοσιαλιστικό Κόμμα που έβαλε φρένο σε περαιτέρω αποκρατικοποιήσεις. Κύριοι ενδιαφερόμενοι ήταν εξαρχής μεγάλες πολυεθνικές.
Η Μάφρα ήταν μια από τις πρώτες περιφέρειες που ανταποκρίθηκε στο πολυδιαφημισμένο από την Ε.Ε. οικονομικό μοντέλο. Δεδομένου ότι ο δήμος δεν είχε χρήματα για τον εκσυγχρονισμό και τη διεύρυνση του πεπαλαιωμένου δικτύου υδροδότησης, αποφάσισε να παραχωρήσει τη μακροχρόνια εκμετάλλευσή του σε γαλλική ιδιωτική εταιρεία. Σύμφωνα με τον Σούσα Σίλβα, η εταιρεία δεν έφερνε μόνο τα αναγκαία κεφάλαια, αλλά και την απαραίτητη τεχνογνωσία. Ο δήμος μεγάλωνε και μαζί του και το δίκτυο. Όλα προχωρούσαν καταρχήν ομαλά, λέει ο ίδιος.
Ωστόσο η κατανάλωση του νερού ήταν μικρότερη από την αναμενόμενη ή τουλάχιστον σε σύγκριση με τις ιδιαίτερα φιλόδοξες εκτιμήσεις της ιδιωτικής εταιρείας, με αποτέλεσμα να αρχίσουν τα προβλήματα. «Δεδομένου ότι η κατανάλωση του νερού κινήθηκε κάτω από τα συμφωνηθέντα επίπεδα, η εταιρεία θα μπορούσε να επιβάλει αντισταθμιστικά τέλη». Υπό αυτή την έννοια η καταγγελία της σύμβασης και η επανακρατικοποίηση φαινόταν πλέον αρκετά πιο συμφέρουσα λύση για τον δήμο. Η πρόωρη -κατά έξι χρόνια- λύση της σύμβασης κόστισε τελικώς 21 εκατομμύρια ευρώ στον δήμο και εξελίχθηκε σε μια αρκετά σύνθετη διαδικασία, καθώς η εταιρεία ύδρευσης άλλαξε στο μεταξύ πολλούς ιδιοκτήτες.
Έτσι, οι ιδιωτικοποιήσεις νερού στην Πορτογαλία έγιναν πλέον παρελθόν. Η περίπτωση της Μάφρα είναι μια καλή ευκαιρία για να αναθεωρηθεί και ενδεχομένως να αλλάξει η πολιτική. Διότι το νερό είναι ένα δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να προσφέρεται επί της αρχής από το κράτος και τους δήμους, ωστόσο σε τιμές που να διασφαλίζουν την υπεύθυνη και όχι αλόγιστη χρήση του.