Αλλαγές σε ΙΚΕ, αποδείξεις δαπάνης και μπλοκάκια με το νέο ασφαλιστικό
Στα 220 ευρώ η ελάχιστη εισφορά για τους αυτοαπασχολούμενους
«Ξαναζεσταίνονται » οι αποδείξεις δαπάνης καθώς μπορεί να μειωθεί το όριο έκδοσης στα 3.000 ευρώ σε ετήσια βάση, αλλά οι ενδιαφερόμενοι θα απαλλάσσονται των ασφαλιστικών εισφορών και θα πληρώνουν μόνο παρακράτηση φόρου και χαρτόσημο. Στα 220 ευρώ καθορίζεται τελικώς η ελάχιστη ασφαλιστική εισφορά για τους αυτοαπασχολούμενους (μαζί με την εισφορά υπέρ του ΟΑΕΔ), ενώ ανοικτό παραμένει το ενδεχόμενο η απαλλαγή των διπλοαπασχολούμενων από τη διπλή ασφάλιση να μην ισχύσει τελικώς για όλους. Ενώ οι μισθωτοί με μπλοκάκια φαίνεται να εξασφαλίζουν την απαλλαγή, δεν ισχύει το ίδιο για μισθωτούς που έχουν στο όνομά τους επιχειρήσεις. Επίσης, θολό παραμένει το τοπίο όσον αφορά την ασφάλιση των εταίρων των Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών.
Οι προετοιμασίες για το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο μπαίνουν στην τελική ευθεία και αναμένεται να δοθεί την επόμενη εβδομάδα στη δημοσιότητα, στο πλαίσιο της διαδικασίας δημόσιας διαβούλευσης. Ο αρμόδιος υπουργός Γιάννης Βρούτσης πρόκειται να συναντήσει τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου την Παρασκευή και η οριστικοποίηση των διατάξεων αναμένεται να γίνει στις αρχές της επόμενης εβδομάδας. Δεδομένου του αυξημένου φόρτου στο Κοινοβούλιο, το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο δεν αναμένεται να ψηφιστεί πριν από τις αρχές Φεβρουαρίου.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, οι περισσότερες διατάξεις θα έχουν αναδρομική ισχύ: οι αυξήσεις στις κύριες και στις επικουρικές συντάξεις θα ισχύσουν από τις 4 Οκτωβρίου του 2019, ενώ ο νέος τρόπος υπολογισμού
των ασφαλιστικών εισφορών θα εφαρμοστεί από την 1η/1/2020 ώστε να μην μπλεχτούν δύο διαφορετικά συστήματα μέσα στο ίδιο οικονομικό έτος.
Εκκρεμότητες
Πάντως, λίγα 24ωρα πριν από τη δημοσίευση των διατάξεων υπάρχουν ακόμη αρκετές εκκρεμότητες. Η πολιτική ηγεσία έχει στα χέρια της διαφορετικά σενάρια όσον αφορά το ποιοι πρέπει να είναι οι τελικοί συντελεστές υπολογισμού των κύριων συντάξεων -από αυτούς θα εξαρτηθούν αν θα υπάρξουν σημαντικές αυξήσεις για όσους έχουν περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης-, ενώ εκκρεμεί και η λήψη των τελικών αποφάσεων όσον αφορά τις ασφαλιστικές εισφορές των αυτοαπασχολουμένων. Για όσους απασχολούνται μόνο ως ελεύθεροι επαγγελματίες, το τοπίο φαίνεται να έχει ξεκαθαρίσει. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τους εταίρους των Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών ή τους μισθωτούς οι οποίοι είναι ταυτόχρονα και εταίροι προσωπικών ή άλλων «στεγασμένων επιχειρήσεων» όπως λέγονται χαρακτηριστικά. Το υπουργείο Εργασίας θέλει ένα απλό και ευέλικτο σύστημα υπολογισμού των εισφορών χωρίς εξαιρέσεις και υποπεριπτώσεις, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να διασφαλίσει ότι δεν θα ανοίξουν παράθυρα εισφοροδιαφυγής.
Οι νέοι συντελεστές αναπλήρωσης για τις κύριες συντάξεις θα διασφαλίζουν μεγαλύτερες συντάξεις για όσους έχουν συμπληρώσει περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης, ενώ εμβληματικό θα είναι το ποσοστό 51%. Θα είναι το ποσοστό αναπλήρωσης για έναν ασφαλισμένο ο οποίος θα έχει συμπληρώσει τουλάχιστον 40 χρόνια εργάσιμου βίου. Ωστόσο, η πολιτική ηγεσία έχει στα χέρια της τουλάχιστον τέσσερα διαφορετικά σενάρια συντελεστών αναπλήρωσης με διαφορετικά ποσοστά όσον αφορά τα ενδιάμεσα κλιμάκια. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει μια μεγάλη εκκρεμότητα: αν θα υπάρχει ή όχι ανώτατο πλαφόν όσον αφορά τους συντελεστές αναπλήρωσης. Το ζητούμενο είναι αν κάποιος θα έχει ισχυρό και ουσιαστικό κίνητρο να παραμένει στην αγορά εργασίας και μετά τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης. Αν μπει πλαφόν (έστω και στα 45 έτη ασφάλισης) η συνταξιοδότηση θα καθίσταται ουσιαστικά υποχρεωτική, καθώς σε διαφορετική περίπτωση ο ασφαλισμένος (είτε μόνος του αν είναι αυτοαπασχολούμενος είτε μαζί με τον εργοδότη του αν πρόκειται για μισθωτό) θα πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές χωρίς να υπάρχει κανένας ουσιαστικός λόγος. Εκτός από την οριστικοποίηση (και την ψήφιση) των νέων συντελεστών αναπλήρωσης, το μείζον για τους συνταξιούχους θα είναι και ο επανυπολογισμός των συντάξεων, καθώς από αυτόν θα προκύψει ποιοι έχουν λαμβάνειν και ποιοι όχι. Στους τυχερούς θα συμπεριληφθούν οι έχοντες περισσότερα από 30 χρόνια ασφάλισης και υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν θετική προσωπική διαφορά (δηλαδή, δεν λαμβάνουν ήδη μεγαλύτερη σύνταξη από αυτήν που βγάζει ο νόμος Κατρούγκαλου). Αν υπάρχει θετική προσωπική διαφορά, η όποια αύξηση προκύψει από τον επανυπολογισμό βάσει των νέων συντελεστών αναπλήρωσης, απλώς θα «συρρικνώσει» ή θα μηδενίσει το ποσό της προσωπικής διαφοράς. Η παρηγοριά γι’ αυτούς τους συνταξιούχους είναι ότι με μηδενισμένη την προσωπική διαφορά θα μπορούν να προσβλέπουν σε αυξήσεις μετά το 2022, όταν και θα επιτραπεί να γίνει κάτι τέτοιο (σ.σ.: είναι συμφωνημένο να μην υπάρξει καμία αύξηση λόγω πληθωρισμού μέχρι και το 2022).
Για τις επικουρικές συντάξεις δεν υπάρχει εκκρεμότητα. Θα υπάρξει πλήρης κατάργηση της περικοπής που ίσχυσε για όσους είχαν άθροισμα κύριων και επικουρικών συντάξεων άνω των 1.300 ευρώ και τα ποσά (έως και 196 ευρώ τον μήνα) θα δοθούν αναδρομικά στους συνταξιούχους από τον Οκτώβριο του 2019.
Οι εισφορές
Πολλές είναι οι εκκρεμότητες
όσον αφορά τον νέο τρόπο υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών. Το τοπίο φαίνεται να έχει ξεκαθαρίσει μόνο για τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους αυτοαπασχολούμενους με μόνο μια απασχόληση. Είτε είναι ελεύθεροι επαγγελματίες είτε εταίροι σε ομόρρυθμη ή ετερόρρυθμη επιχείρηση, θα επιλέγουν το ποσό που θα πληρώνουν από τα έξι διαφορετικά ποσά που θα τους προτείνονται (σ.σ.: θα κυμαίνονται από 220 έως και 576 ευρώ ανά μήνα αν συνυπολογιστεί και το 10ευρο υπέρ του ΟΑΕΔ). Εννοείται ότι όσο υψηλότερες θα είναι οι ασφαλιστικές εισφορές, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η σύνταξη που θα προκύπτει στο τέλος του εργασιακού βίου. Ο ασφαλισμένος θα επιλέγει τον Δεκέμβριο την ασφαλιστική κλάση στην οποία θα ενταχθεί το επόμενο έτος και δεν θα μπορεί να αλλάξει γνώμη στη διάρκεια του έτους, παρά μόνο για το επόμε
νο. Όταν θα έρθει η ώρα υπολογισμού της σύνταξης, θα λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος των ασφαλιστικών εισφορών που θα έχουν καταβληθεί (σ.σ.: με τις απαραίτητες προσαρμογές βάσει πληθωρισμού). Η κατάσταση περιπλέκεται για όσους έχουν και δεύτερη απασχόληση. Για παράδειγμα, προωθείται η απαλλαγή από την υποχρέωση πρόσθετων ασφαλιστικών εισφορών για τους μισθωτούς οι οποίοι συμπληρώνουν το εισόδημά τους με την έκδοση δελτίου παροχής υπηρεσιών (το λεγόμενο μπλοκάκι). Ωστόσο, εξετάζεται αν αυτή η απαλλαγή θα ισχύει γενικά για όσους ασκούν και δεύτερη δραστηριότητα ή αν θα υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Για παράδειγμα, εξετάζεται η απαλλαγή να αφορά όσους χρησιμοποιούν ως επαγγελματική έδρα το σπίτι τους και υπό την προϋπόθεση ότι από τον μισθό τους προκύπτει καταβολή ασφαλιστικών εισφορών τουλάχιστον 252 ευρώ ανά μήνα (σ.σ.: είναι η δεύτερη βαθμίδα που θα προβλέπει ο καινούργιος νόμος).
Όσοι όμως εκτός από τη μισθωτή εργασία εμφανίζονται ως εταίροι και σε μια στεγασμένη επιχείρηση (π.χ. μια καφετέρια), τότε είναι πολύ πιθανό να τους ζητηθεί να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές επιπλέον. Αν αυτό ισχύσει, τότε οι επαγγελματίες θα καταβάλλουν μόνο το τμήμα των εισφορών που αντιστοιχεί στη σύνταξη (σ.σ.: θα αφαιρούνται δηλαδή οι εισφορές υγειονομικής περίθαλψης που θα είναι περίπου 66 ευρώ τον μήνα), ενώ το ποσό θα προσαυξάνει τον συντάξιμο μισθό όταν θα έρθει η ώρα της συνταξιοδότησης. Πολύ μεγάλη εκκρεμότητα υπάρχει και με την πιθανή ασφάλιση των εταίρων των Ιδιωτικών Κεφαλαιουχικών Εταιρειών. Στο υπουργείο Εργασίας γνωρίζουν ότι η σημερινή απαλλαγή αποτελεί εστία εισφοροδιαφυγής, ωστόσο η υποχρέωση των εταίρων σε ασφάλιση αφενός θα πληγώσει τον θεσμό των ΙΚΕ και των start ups, αφετέρου θα εγείρει πολύ σοβαρά νομικά ζητήματα.
Αποδείξεις δαπάνης
Τέλος, σε ό,τι αφορά τις αποδείξεις δαπάνης, σήμερα το όριο των εσόδων που μπορεί να έχει κανείς με το συγκεκριμένο παραστατικό ανέρχεται σε 10.000 ευρώ, μέχρι το οποίο δεν χρειάζεται να προβεί σε έναρξη επιτηδεύματος. Με το νέο νομοσχέδιο εξετάζεται το όριο των 10.000 ευρώ να κατέβει στο ποσό των 3.000 ευρώ, και όποιος το υπερβαίνει θα υποχρεούται στην έναρξη επιτηδεύματος και στην τήρηση βιβλίων.
Το υπουργείο Εργασίας θέλει ένα απλό και ευέλικτο σύστημα υπολογισμού των εισφορών χωρίς εξαιρέσεις και υποπεριπτώσεις, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να διασφαλίσει ότι δεν θα ανοίξουν παράθυρα εισφοροδιαφυγής.