Οι καινοτομίες του Ν. 4601/2019 περί εταιρικών μετασχηματισμών

ων εταιριών, είτε με απορρόφηση και με σύσταση μίας ή περισσότερων νέων εταιριών (άρθρο 57, παρ.1, ν. 4601/2019).

4. Έννοια κλάδου δραστηριότητας.

Αρχικά με το ν.δ. 1297/1972 εισήχθη η έννοια του βιομηχανικού κλάδου επιχειρήσεων, και στη συνέχεια στην έννοια αυτή προστέθηκαν οι κλάδοι ή τα τμήματα οποιασδήποτε επιχείρησης (ν.2166/1993, υπ. Οικονομικών πολ. 1062/1989).

Επίσης, τα δικαστήρια έχουν κρίνει ότι ως επιχείρηση θεωρείται και ο αυτοτελής κλάδος ο οποίος εμφανίζει λειτουργική αυτοτέλεια και ανεξαρτησία όταν αποσπάται από την εισφέρουσα ανώνυμη εταιρία και εν συνεχεία εισφέρεται σε άλλη ανώνυμη εταιρία (Α.Π. 736/2002, Δελτίο Συνδέσμου Α.Ε. και ΕΠ. 2003, σελ. 534).

Ο ν. 4601/2019 (άρθρο 54, παρ.3) δίδει τον εξής ορισμό του κλάδου δραστηριότητας:

Κλάδος δραστηριότητας είναι το σύνολο των στοιχείων τόσο του ενεργητικού όσο και του παθητικού, τα οποία συνιστούν, από οργανωτική άποψη, αυτόνομη εκμετάλλευση, δηλαδή, σύνολο ικανό να λειτουργήσει αυτοδύναμα. Ο εν λόγω ορισμός εναρμονίζεται με τον αντίστοιχο της Οδηγίας 2009/133/ΕΚ (άρθρο 2 στοιχείο ι’) σχετικά με το κοινό φορολογικό καθεστώς στις συγχωνεύσεις και διασπάσεις (αιτιολογική έκθεση Ν. 4601/2019, επί του άρθρου 54). Επομένως, ο κάθε κλάδος έχει τις δικές του ενσώματες και ασώματες ακινητοποιήσεις, τη δική του πελατεία, τη δική του εμπορική φήμη, τα δικά του αποθέματα, απαιτήσεις, διαθέσιμα, υποχρεώσεις, τους δικούς του λογαριασμούς τάξεως, τη δική του εκμετάλλευση.

Η άνω παρ. 3, του άρθρου 54, του ν. 4601/2019 εισάγει την έννοια του «κλάδου δραστηριότητας», η οποία αποκτά σημασία στο πλαίσιο τόσο της μερικής διάσπασης όσο και της απόσχισης κλάδου δραστηριότητας, εξαιτίας του γεγονότος ότι, στις δύο αυτές μορφές διάσπασης, η διασπώμενη εταιρία διατηρεί τη νομική της προσωπικότητα κι έτσι καθίσταται εφικτή η εκ μέρους της μεταβίβαση μόνον ενός ή περισσότερων κλάδων δραστηριότητάς της (βλ. άρθρα 56 και 57 του ν. 4601/2019 ).

5. Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ μερικής διάσπασης και απόσχισης κλάδου.

Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ μερικής διάσπασης και απόσχισης κλάδου έγκειται στο γεγονός ότι στη μερική διάσπαση οι εταιρικές συμμετοχές, τα εταιρικά μερίδια ή οι μετοχές στην επωφελούμενη ή στις επωφελούμενες εταιρίες διατίθενται στους μετόχους ή εταίρους της διασπώμενης εταιρίας, ενώ στην απόσχιση κλάδου διατίθενται στην ίδια τη διασπώμενη εταιρία και όχι στους μετόχους ή εταίρους αυτής. (αιτιολογική έκθεση ν. 4601/2019, εισαγωγικό μέρος, παρ. 25)

6. Ουσιώδη τυπολογικά γνωρίσματα της μερικής διάσπασης και της απόσχισης κλάδου.

Ουσιώδη τυπολογικά γνωρίσματα της μερικής διάσπασης καθώς και της απόσχισης κλάδου είναι αφενός η διατήρηση της νομικής αυτοτέλειας της διασπώμενης εταιρίας και αφετέρου η απόσπαση από αυτήν ενός ή περισσότερων κλάδοι δραστηριότητας, οι οποίοι μεταβιβάζονται με το πλεονέκτημα της καθολικής διαδοχής στην επωφελούμενη εταιρία, έναντι της διάθεσης εταιρικών συμμετοχών της τελευταίας και ενδεχομένως ποσού σε μετρητά που δεν υπερβαίνει το 10% της ονομαστικής αξίας των εταιρικών αυτών συμμετοχών, προς τους μετόχους ή εταίρους της διασπώμενης εταιρίας, στην περίπτωση της μερικής διάσπασης ή στη διασπώμενη εταιρίας στην περίπτωση της απόσχισης κλάδου (αιτιολογική έκθεση ν. 4601/2019,επί των άρθρων 56 και 57). 7. Παράδειγμα: Η ανώνυμη εταιρία Δ (διασπώμενη) έχει δύο κλάδους εκμεταλλεύσεως: τον Δ1 παραγωγή υφασμάτων και τον Δ2 εμπορία ενδυμάτων, Την 31.12.2019 η Δ συνέταξε τον ισολογισμό ως εξής: Ενεργητικά στοιχεία κλάδου Δ1 ευρώ 100.000 και κλάδου Δ2 ευρώ 70.000, ήτοι σύνολο ενεργητικού ευρώ 170.000 και παθητικά στοιχεία: α) υποχρεώσεις κλάδου Δ1 ευρώ 60.000 και κλάδου Δ2 ευρώ 30.000, ήτοι σύνολο υποχρεώσεων ευρώ 90.000 πλέον β) καθαρή θέση κλάδων Δ1 και Δ2 ευρώ 80.000, ήτοι σύνολο παθητικού ευρώ 170.000. Μέτοχοι της Δ είναι τα φυσικά πρόσωπα φ1 με ποσοστό μετοχών 50% και φ2 με ποσοστό μετοχών 50%.

Σενάριο 1ο Μερική διάσπαση της Δ με απορρόφηση:

Την 1.1.2020 πραγματοποιήθηκε μερική διάσπαση της Δ (διασπώμενη) με μεταβίβαση του κλάδου Δ1 στην επωφελούμενη ανώνυμη εταιρία Α, η οποία Α (επωφελούμενη ) αύξησε την καθαρή θέση της κατά το ποσό ευρώ 40.000 όσο η καθαρή θέση του κλάδου Δ1 όπως εκτιμήθηκε, λόγω της διάσπασης, από τους εμπειρογνώμονες. Τις μετοχές τις οποίες η Α έκδωσε λόγω της άνω αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου τις έδωσε αναλογικά (pro rata) στους μετόχους της Δ τους φ1 και φ2. Μέτοχοι της επωφελούμενης Α μετά την άνω μερική διάσπαση με απορρόφηση είναι οι παλαιοί πριν τη μερική διάσπαση μέτοχοι της Α και οι νέοι μέτοχοι φ1 και φ2.

Μετά την άνω μεταβίβαση η καθαρή θέση της Δ είναι αρχικό κεφάλαιο ευρώ 80.000 μείον ζημία λόγω στέρησης περιουσιακών στοιχείων χωρίς αντάλλαγμα ευρώ (40.000) και μέτοχοι της Δ είναι οι μέτοχοι φ1 και φ2. Στην προκειμένη περίπτωση πραγματοποιείται εκούσια ονομαστική μείωση του μετοχικού κεφαλαίου της Δ για κάλυψη ζημιών και το μετοχικό κεφάλαιο της Δ διαμορφώνεται τελικά στο ποσό ευρώ 40.000. Σημειώνεται ότι η μείωση κεφαλαίου, η οποία πραγματοποιείται σύμφωνα με τα ανωτέρω λαμβάνει υπόψη το άρθρο 65, του ν. 4601/2019 για την προστασία των πιστωτών οι οποίοι μετέχουν στη διάσπαση (αιτιολογική έκθεση Ν. 4601/2019 επί του άρθρου 56).

Σενάριο 2ο Απόσχιση κλάδου της Δ με απορρόφηση:

Την 1.1.2020 πραγματοποιήθηκε απόσχιση κλάδου της Δ (διασπώμενη) με μεταβίβαση του κλάδου Δ1 στην επωφελούμενη ανώνυμη εταιρία Α, η οποία Α (επωφελούμενη) αύξησε την καθαρή θέση της κατά το ποσό ευρώ 40.000 όσο η καθαρή θέση του κλάδου Δ1 όπως εκτιμήθηκε, λόγω της διάσπασης, από τους εμπειρογνώμονες. Τις μετοχές τις οποίες έκδωσε η Α λόγω της άνω αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου τις έδωσε στη διασπώμενη Δ η οποία μεταβίβασε τον κλάδο Δ1. Ο ισολογισμός της Δ μετά την άνω μεταβίβαση είναι ενεργητικά στοιχεία κλάδου Δ2 ευρώ 70.000 και μετοχές Α ευρώ 40.000, ήτοι σύνολο ενεργητικού ευρώ 110.000 και παθητικά στοιχεία: α) υποχρεώσεις κλάδου Δ2 ευρώ 30.000 πλέον β) καθαρή θέση Δ ευρώ 80.000, ήτοι σύνολο παθητικού ευρώ 110.000. Στην περίπτωση αυτή μέτοχοι της Δ εξακολουθούν να είναι οι φ1 και φ2. Αντιθέτως μέτοχοι της επωφελούμενης Α είναι οι παλαιοί πριν την απόσχιση κλάδου μέτοχοι της Α και ο νέος μέτοχος Δ (αιτιολογική έκθεση Ν. 4601/2019, εισαγωγή παρ. 25).