Ανεπαρκής η αξιοποίηση τωνμέτρων για τους γεωργούς

Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου

Τα κοινοτικά μέτρα για τη στήριξη του εισοδήματος των γεωργών σε περίπτωση πτώσης των τιμών και απωλειών στην παραγωγή, πετυχαίνουν μόνο εν μέρει τους στόχους τους, ενώ η αξιοποίησή τους παραμένει ανεπαρκής, σύμφωνα με έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), το οποίο προέβη σε σειρά συστάσεων προς την Κομισιόν.

Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) προβλέπει σειρά μέτρων που αποσκοπούν στη διασφάλιση ενός σταθερού και επαρκούς εισοδήματος για τους γεωργούς. Οι άμεσες ενισχύσεις προς τους 6,4 εκατομμύρια γεωργούς στα 28 κράτη-μέλη ανέρχονται σε 41 δισεκατομμύρια ευρώ. Παράλληλα με τις άμεσες ενισχύσεις, η ΚΑΠ περιλαμβάνει ειδικά μέσα για την πρόληψη και τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων στον τομέα της γεωργίας.

Ειδικότερα, για τη σταθεροποίηση των γεωργικών εισοδημάτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν η ασφάλιση και τα ταμεία αλληλοβοήθειας. Προβλέπεται επίσης η λήψη έκτακτων μέτρων, τα οποία αποσκοπούν στη σταθεροποίηση της αγοράς συνολικά σε περίπτωση σοβαρής διαταραχής. Ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση της απαγόρευσης εισαγωγής ορισμένων γεωργικών προϊόντων από την Ε.Ε., την οποία επέβαλε η Ρωσία το 2014.

Οι ελεγκτές εξέτασαν συγκεκριμένα αν τα εν λόγω εργαλεία εφαρμόστηκαν κατά τρόπο αποδοτικό, καθώς και αν απέφεραν αποτελέσματα. Επικεντρώθηκαν ιδίως στην κοινοτική στήριξη για ασφάλιση και στα έκτακτα μέτρα που ελήφθησαν για τον τομέα

των οπωροκηπευτικών σε συνέχεια της επιβολής των ρωσικών κυρώσεων το 2014.

Πέρα από τις άμεσες ενισχύσεις που αντιστοιχούν στο 25% του γεωργικού εισοδήματος και παρέχουν στους γεωργούς τη δυνατότητα να αντεπεξέρχονται καλύτερα σε συνθήκες υποχώρησης των τιμών ή μειωμένης παραγωγής, η ΚΑΠ ενθαρρύνει την ασφάλιση των γεωργών. Ωστόσο, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι ο αντίκτυπος στη συμπεριφορά των γεωργών ήταν περιορισμένος.

Σύμφωνα με το ΕΕΣ, το μεγαλύτερο μέρος της ύψους 2,6 δισεκατομμυρίων ευρώ στήριξης που έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για την ασφάλιση των γεωργών έναντι της αστάθειας των τιμών και των απωλειών παραγωγής είχε μικρό αντίκτυπο. Το ποσοστό των γεωργών που έχουν επωφεληθεί από τη στήριξη αυτή είναι πολύ μικρό, καθώς λιγότερο από το 10% όσων ασφαλίζονται το κάνουν με τη στήριξη της Ε.Ε. Οι περισσότεροι γεωργοί δεν εξετάζουν καν το ενδεχόμενο λήψης μέτρων μετριασμού του κινδύνου, καθώς προσδοκούν ότι σε περίπτωση κρίσης θα εισπράξουν σημαντική δημόσια ενίσχυση.

Έχουν πραγματικά ανάγκη

Επιπλέον, η στήριξη της Ε.Ε. για την ασφάλιση των γεωργών δεν διοχετεύεται σε εκείνους που την έχουν πραγματικά ανάγκη.

Όσον αφορά τα 513 εκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν για τη στήριξη του τομέα των οπωροκηπευτικών την περίοδο 20142018 σε συνέχεια της ρωσικής απαγόρευσης εισαγωγών, η Ε.Ε. δεν έχει ορίσει αντικειμενικές παραμέτρους για να εξεταστεί η χρήση τους.

Παραδείγματος χάριν, ποσο

στό 61% της στήριξης διατέθηκε στους παραγωγούς μήλων (κυρίως στην Πολωνία), μολονότι οι εξαγωγές μήλων είτε παρέμειναν σχεδόν σταθερές είτε ακόμη και αυξήθηκαν. Έκτακτα μέτρα εφαρμόστηκαν και σε σχέση με άλλα φρούτα (όπως τα ροδάκινα και τα νεκταρίνια), προκειμένου όμως να αντιμετωπιστεί η διαρθρωτική υπερπαραγωγή στην Ε.Ε. και όχι διαταραχές της αγοράς. Τέλος, οι ελεγκτές επισημαίνουν ότι το κόστος της στήριξης της Ε.Ε. για την απόσυρση προϊόντων για δωρεάν διανομή ήταν μεγάλο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ποσά που καταβλήθηκαν υπερέβαιναν κατά πολύ τις τιμές της αγοράς και, ως εκ τούτου, οδήγησαν σε υπεραντιστάθμιση. Επιπλέον, οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα από τα προϊόντα που αποσύρθηκαν για δωρεάν διανομή επέστρεψαν τελικώς στην αγορά σε άλλη μορφή (παραδείγματος χάριν με τη μορφή χυμού στην Ελλάδα και την Ισπανία), ενώ μικρό μόνο μέρος διατέθηκε σε άτομα που έχουν ανάγκη.

Δεδομένων των πρόσφατων νομοθετικών προτάσεων που εξετάζονται στο Συμβούλιο Υπουργών για τη μελλοντική ΚΑΠ, επιδίωξη των οποίων είναι να ενισχυθεί η εστίαση στη διαχείριση κινδύνων, οι ελεγκτές συνιστούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα εξής:

να ενθαρρύνει τους γεωργούς να προετοιμάζονται καλύτερα για την αντιμετώπιση κρίσεων,

να σχεδιάσει και να παρακολουθεί καλύτερα τη στήριξη για ασφάλιση,

να αποσαφηνίσει τα κριτήρια για την ενεργοποίηση και τον τερματισμό έκτακτων μέτρων,

να προσαρμόσει την αντιστάθμιση όσον αφορά τις ενέργειες απόσυρσης.

Λιγότερο από το 10% των γεωργών που ασφαλίζονται το κάνουν με τη στήριξη της Ε.Ε.