Υβριδικό μοντέλο πολλών ταχυτήτων στην αγορά εργασίας

McKinsey: Σε τηλεργασία ένας στους πέντε εργαζόμενους και στη μετά Covid-19 εποχή

Πάνω από 20% του εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να εργάζεται εξ αποστάσεως τρεις έως πέντε ημέρες την εβδομάδα και μάλιστα με την ίδια αποτελεσματικότητα που θα εκτελούσε τα καθήκοντά του από ένα γραφείο, σύμφωνα με μελέτη της McKinsey. Το στοιχείο αυτό δείχνει τον μεγάλο αντίκτυπο που θα έχει σε μεταφορές, τοπικές οικονομίες και σε μια μεγάλη γκάμα καταναλωτικών δαπανών η πιθανότητα να συνεχιζόταν το μοντέλο της απομακρυσμένης εργασίας σε ευρεία κλίμακα και μετά την πανδημία του Covid-19.

Καθώς ο επιχειρηματικός κόσμος αγκαλιάζει την απομακρυσμένη εργασία, θα μπορούσαν τα κεντρικά γραφεία των μεγαλουπόλεων να μεταφερθούν σταδιακά σε προαστιακές περιοχές. Την τάση αυτή διαβλέπει η Regus, που αναπτύσσει ευέλικτους χώρους γραφείων, αλλά μένει να επιβεβαιωθεί στο μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι η ευελιξία αποτελεί «κλειδί» για την επιβίωση μιας εταιρείας σε καιρό πανδημίας. Καθώς το παγκόσμιο εργατικό δυναμικό εξοικειώνεται με την εξ αποστάσεως εργασία, πολλές επιχειρήσεις θα επαναπροσδιορίσουν τη δομή τους στη μετά Covid-19 εποχή.

Τα δεδομένα

Εξάλλου, η πανδημία έχει ξεπεράσει τα σύνορα και έχει καταρρίψει τεχνολογικούς φραγμούς, ακόμη και κουλτούρες που εμπόδιζαν την απομακρυσμένη εργασία μέχρι χθες, ενεργοποιώντας διαρθρωτικές αλλαγές για μια μεγάλη μερίδα εργαζομένων. Την ίδια στιγμή, πάντως, πάνω από το μισό εργατικό δυναμικό έχει ελάχιστη ή καθόλου δυνατότητα εξ αποστάσεως εργασίας, όπως οι ρόλοι που απαιτούν συνεργασία με ομάδες, χρήση εξειδικευμένων μηχανημάτων, η παράδοση αγαθών κατ’ οίκον, η παροχή φροντίδας κ.ο.κ. Πολλές

από αυτές τις θέσεις εργασίας είναι χαμηλόμισθες και αρκετές βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο αντικατάστασης από τεχνολογίες αυτοματισμού και ψηφιοποίησης.

Πριν από λίγες ημέρες η McKinsey ανακοίνωσε τα αποτελέσματα διεθνούς έρευνας που διεξήγαγε σε περισσότερες από 2.000 δραστηριότητες και πάνω από 800 επαγγέλματα, προσδιορίζοντας τις θέσεις που έχουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες για απομακρυσμένη εργασία. Διαπίστωσε ότι το τελευταίο εξαρτάται από έναν συνδυασμό δραστηριοτήτων σε κάθε επάγγελμα. Αρχικά αξιολογήθηκε το κατά πόσον ένας εργαζόμενος πρέπει να είναι παρών με φυσική παρουσία στον χώρο της εργασίας του για να εκτελέσει τα καθήκοντά του. Πολλές φυσικές ή χειρωνακτικές δραστηριότητες, καθώς και εκείνες που απαιτούν χρήση σταθερού εξοπλισμού, δεν μπορούν να γίνουν εξ αποστάσεως.

Επιπλέον, οι εργοδότες διαπίστωσαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας ότι αν και ορισμένα καθήκοντα μπορούν να εκτελούνται εξ αποστάσεως σε μια κρίση, γίνονται πολύ πιο αποτελεσματικά με φυσική παρουσία, όπως για παράδειγμα το coaching, η συμβουλευτική, η προσέλκυση στελεχών, ακόμη και η εκπαίδευση. Άλλωστε, πολλοί εκπαιδευτικοί και γονείς σημειώνουν ότι η διδασκαλία μέσω της ψηφιακής τάξης έχει επηρεάσει την ποιότητα της εκπαίδευσης. Το ίδιο ισχύει με τα δικαστήρια σε πολλές χώρες που λειτουργούν ψηφιακές δικαστικές αίθουσες.

Η αποτελεσματικότητα

Προκειμένου να οδηγηθούν σε ρεαλιστικά συμπεράσματα, οι αναλυτές της McKinsey διερεύνησαν τις δυνατότητας εξ αποστάσεως εργασίας σε δύο επίπεδα: ένα που περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που θεωρητικά μπορούν να εκτελεστούν εξ αποστάσεως και ένα στο οποίο αποκλείονται δραστηριότητες που -αν και μπορούν να εκτελεστούν εξ αποστάσεως- μπορούν σαφώς να εκτελεστούν πολύ καλύτερα με φυσική παρουσία.

Λαμβάνεται, επίσης, υπόψη ο χρόνος που αφιερώνεται στις διάφορες δραστηριότητες όταν αυτές εκτελούνται εξ αποστάσεως. Διαπιστώνεται, μάλιστα, ότι οι τομείς χρηματοδότησης και ασφάλισης έχουν τις υψηλότερες επιδόσεις, με τα τρία τέταρτα του χρόνου που δαπανάται σε δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν εξ αποστάσεως να μην έχει καμία απώλεια παραγωγικότητας. Διοίκηση, υπηρεσίες προς επιχειρήσεις και τεχνολογία πληροφοριών είναι στην επόμενη θέση, με πάνω από τον μισό χρόνο που δαπανάται εξ αποστάσεως να φέρνει το ίδιο αποτέλεσμα με αυτόν εάν υπήρχε φυσική παρουσία. Σημειώνεται ότι σε αυτούς τους τομείς απασχολείται δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης και μορφωτικού επιπέδου.

Το υβριδικό μοντέλο

Μιλώντας για υβριδικό μοντέλο εργασίας στο μέλλον, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι δραστηριότητες και επαγγέλματα μπορούν να μεταβούν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στο ψηφιακό περιβάλλον. Εργαζόμενοι, δηλαδή, μπορεί να εκτελούν στη διάρκεια της ημέρας κάποιες εργασίες εξ αποστάσεως και κάποιες άλλες με τη φυσική παρουσία τους στον χώρο εργασίας. Σε γενικές γραμμές, οι εργαζόμενοι των οποίων οι εργασίες απαιτούν γνωστική σκέψη και επίλυση προβλημάτων ή επεξεργασία δεδομένων έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να εργαστούν από το σπίτι. Αυτοί οι εργαζόμενοι, επίσης, τείνουν να είναι μεταξύ των υψηλότερα αμειβόμενων.

Η ικανότητα της εξ αποστάσεως εργασίας εξαρτάται επίσης από την ανάγκη χρήσης εξειδικευμένου εξοπλισμού. Για παράδειγμα, ένας χημικός μηχανικός θα μπορούσε να εργαστεί εξ αποστάσεως μόνο το ένα τέταρτο του χρόνου, επειδή μεγάλο μέρος της δουλειάς του πρέπει να γίνεται στο εργαστήριο. Επίσης, μεταξύ των επαγγελμάτων υγειονομικής περίθαλψης, οι γενικοί ιατροί που μπορούν να χρησιμοποιήσουν ψηφιακές τεχνολογίες Προς το παρόν, ένα μικρό ποσοστό (5%-7%) του εργατικού δυναμικού στις προηγμένες οικονομίες εργάζεται σε σταθερή βάση από το σπίτι. Η μετάβαση στο 15%-20% των εργαζομένων σε εργασία από το σπίτι, με αντίστοιχη μείωση του χρόνου παρουσίας στο γραφείο, θα έχει μεγάλες επιπτώσεις στις αστικές οικονομίες. Ήδη υπάρχουν προβλέψεις για μη ανανέωση μισθώσεων σε χώρους γραφείων στη λήξη τους τα επόμενα χρόνια, ποσοστό που φθάνει ακόμη και το 1/3 σε κάποιες χώρες. Αυτές οι τάσεις έχουν επιπτώσεις και στις τιμές των ακινήτων, αλλά και σημαντικό αντίκτυπο στην εστίαση, στην ψυχαγωγία, στο λιανεμπόριο και άρα στα φορολογικά έσοδα. Είναι πιθανό, επίσης, να δούμε στο μέλλον η απομακρυσμένη εργασία να τονώνει μικρότερες πόλεις.

Οι εργαζόμενοι των οποίων οι εργασίες απαιτούν γνωστική σκέψη και επίλυση προβλημάτων ή επεξεργασία δεδομένων έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να εργαστούν από το σπίτι, ενώ η ικανότητα της εξ αποστάσεως εργασίας εξαρτάται και από την ανάγκη χρήσης εξειδικευμένου εξοπλισμού.