«Σφίγγουν» περαιτέρω οι προθεσμίες παραγραφής
ΣτΕ: Πότε είναι άκυρη η κοινοποίηση πράξεων προσδιορισμού φόρων
Ακυρώνονται οι φόροι και τα πρόστιμα δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ που επιβλήθηκαν πέρυσι σε 70.000 συνταξιούχους οι οποίοι είχαν λάβει αναδρομικά για τα έτη 2000-2012, τα οποία εισέπραξαν καθυστερημένα εντός του 2013, αλλά δεν τα συμπεριέλαβαν στις φορολογικές δηλώσεις που υπέβαλαν το 2014 και δεν φορολογήθηκαν για τα συγκεκριμένα ποσά.
Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) είχε εκδώσει τα σχετικά ειδοποιητήρια στα τέλη Δεκεμβρίου του 2019, δηλαδή λίγες μέρες πριν παραγραφούν οι συγκεκριμένες υποθέσεις, όμως αυτά κοινοποιήθηκαν στους υπόχρεους τον Ιανουάριο του 2020. Η ΑΑΔΕ υποστήριζε ότι δεν τίθεται θέμα παραγραφής, αφού σημασία έχει ο χρόνος έκδοσης του ειδοποιητηρίου και όχι της κοινοποίησης, αλλά το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) είχε διαφορετική άποψη.
Το σκεπτικό του ΣτΕ
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με οριστική απόφαση που εξέδωσε πρόσφατα το ΣτΕ, σε συνέχεια αποφάσεων διοικητικών δικαστηρίων που είχαν εκδοθεί το 2019 και το 2020, η διάταξη πάνω στην οποία βασίστηκαν οι υπηρεσίες της Φορολογικής Διοίκησης για να γνωστοποιήσουν στους συγκεκριμένους φορολογούμενους τα ειδοποιητήρια πληρωμής των καταλογισθέντων φόρων και προστίμων είναι ανίσχυρη και μη εφαρμοστέα, καθώς παρέτεινε ως μη όφειλε την προθεσμία παραγραφής των εν λόγω φορολογικών υποθέσεων πέραν της προβλεπόμενης πενταετίας. Ουσιαστικά, βάσει της πρόσφατα εκδοθείσας απόφασης του ΣτΕ και των προηγηθεισών αποφάσεων των διοικητικών δικαστηρίων, τη στιγμή που κοινοποιήθηκαν στους φορολογούμενους τα ειδοποιητήρια οι υποθέσεις τους είχαν υποπέσει σε παραγραφή.
Ως εκ τούτου, η όλη διαδικασία που εφάρμοσε η Φορολογική Διοίκηση για να υποχρεώσει τους 70.000 συνταξιούχους σε πληρωμές φόρων και προστίμων για αδήλωτα αναδρομικά των ετών 2000-2012 εισπραχθέντα εντός του 2013 είναι άκυρη, τα καταλογισθέντα ποσά φόρων και προ
στίμων πρέπει να διαγραφούν και όσα ήδη εισπράχθηκαν από τις αρμόδιες ΔΟΥ θα πρέπει να επιστραφούν εντόκως στους συνταξιούχους που τα πλήρωσαν.
Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ, «η διάταξη του άρθρου 72, παρ. 11, εδ. γ’ του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013), η οποία προστέθηκε με το άρθρο 1, υποπαρ. Δ.2, περ. 18β του ν. 4254/2014 και ορίζει ότι η προβλεπόμενη (...) προθεσμία παραγραφής του δικαιώματος του Δημοσίου να επιβάλει φόρους και πρόστιμα διακόπτεται με την έκδοση των οικείων κατα
λογιστικών πράξεων, είναι ανίσχυρη ως αντικείμενη στις αρχές της φανερής δράσης της Διοίκησης και της ασφάλειας του δικαίου και, ως εκ τούτου, μη εφαρμοστέα, με αποτέλεσμα να εφαρμόζονται οι προϊσχύουσες του άρθρου 36 του ΚΦΔ διατάξεις περί παραγραφής, οι οποίες παγίως προέβλεπαν ως προϋπόθεση διακοπής της προθεσμίας παραγραφής της φορολογικής αξίωσης του Δημοσίου την εντός της οικείας προθεσμίας κοινοποίηση της καταλογιστικής πράξης».
Σημειώνεται ότι η Φορολογική Διοίκηση υποχρέωσε τις αρμόδιες ΔΟΥ να εκδώσουν άρον άρον
στο τελευταίο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου του 2019 πράξεις προσδιορισμού φόρου και επιβολής προστίμων για όλες αυτές τις περιπτώσεις προκειμένου να αποφευχθείη παραγραφή τους στις 31/12/2019. Παραγραφή, η οποία θα επέρχετο λόγω παρόδου της πενταετούς προθεσμίας που είχε το Δημόσιο (από το τέλος του έτους 2014, στο οποίο έπρεπε να είχαν δηλωθεί και φορολογηθεί τα αναδρομικά, μέχρι το τέλος του 2019) προκειμένου να ελέγξει τις συγκεκριμένες υποθέσεις και να επιβάλει φόρους και πρόστιμα.
Οι συνταξιούχοι των περιπτώσεων αυτών έλαβαν γνώση των ποσών των πρόσθετων φόρων και των προστίμων που τους καταλόγισαν άρον άρον οι αρμόδιες ΔΟΥ μετά τη λήξη της προθεσμίας παραγραφής, δηλαδή τον Ιανουάριο του 2020. Στην ουσία, δηλαδή, η κοινοποίηση των πράξεων έγινε μετά τις 31/12/2019 που έληξε η προθεσμία παραγραφής.
Οι αρχικές αποφάσεις
Οι πρώτες δικαστικές αποφάσεις που άνοιξαν τον δρόμο για να ακυρωθούν οι αποφάσεις της ΑΑΔΕ να εισπράξει φόρους και πρόστιμα από τους 70.000 συνταξιούχους που είχαν λάβει αναδρομικά το έτος 2013 εκδόθηκαν από τα Διοικητικά Εφετεία Θεσσαλονίκης και Αθηνών.
Με τις αποφάσεις αυτές -δύο από το Δ.Ε. Θεσσαλονίκης (τις υπ’ αριθμόν 759/2019 και 716/2020) και μία από το Δ.Ε. Αθηνών (την υπ’ αριθμόν 734/2020)- κρίθηκε αντισυνταγματική η διάταξη της παραγράφου 11 του άρθρου 72 του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ν. 4174/2013), η οποία προβλέπει ότι η παραγραφή του δικαιώματος του Δημοσίου για την επιβολή φόρου ή προστίμου διακόπτεται με την έκδοση των πράξεων προσδιορισμού φόρου ή επιβολής προστίμου, ακόμη κι αν οι πράξεις αυτές κοινοποιηθούν στον φορολογούμενο μετά τη λήξη της περιόδου παραγραφής. Σύμφωνα με το σκεπτικό των δικαστηρίων, η διάταξη αυτή «οδηγεί σε επιμήκυνση της παραγραφής και αντίκειται στις εξειδικεύουσες την αρχή της ασφάλειας δικαίου διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 78 του Συντάγματος».
[SID:14316709]