Επιστρέφουν στο φοινικέλαιο με βιώσιμη ετικέτα οι αγορές

Ο πόλεμος «διέκοψε» πάνω από το μισό της προσφοράς ηλιέλαιου

ΕΔΩ και πολλά χρόνια, οι παραγωγοί τροφίμων, σε μία προσπάθεια να ανταποκριθούν στη ζήτηση των καταναλωτών για βιώσιμες επιλογές, αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για το φοινικέλαιο.

Αιτία το γεγονός ότι η καλλιέργεια φοινικόδεντρων από τα οποία προέρχεται το φοινικέλαιο έχει οδηγήσει σε καταστροφή τροπικών δασών στη Νοτιοανατολική Ασία. Τώρα όμως που ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει «διακόψει» περισσότερο από το ήμισυ της παγκόσμιας προσφοράς ηλιέλαιου -υποκατάστατο του φοινικέλαιου που χρησιμοποιείται σε πατατάκια, μπισκότα και φιστικοβούτυρο-, οι βιομηχανίες καταναλωτικών αγαθών επανεξετάζουν τη θέση τους και επιστρέφουν στο φοινικέλαιο με βιώσιμη ετικέτα. Ωστόσο, στον «αγώνα» που κάνουν πολλές αναδυόμενες χώρες-παραγωγοί να ανακτήσουν το χαμένο μερίδιό τους στην αγορά διατυπώνονται πολλά ερωτηματικά ως την εκπλήρωση των κριτηρίων βιωσιμότητας.

Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ στη Βρετανία, οι οποίες έχουν προσπαθήσει να απομακρυνθούν από το φοινικέλαιο, βρίσκονται τώρα σε ιδιαίτερα δεινή θέση. Η Iceland Foods, η οποία δεσμεύτηκε το 2018 να αφαιρέσει όλο το φοινικέλαιο από τις σειρές των προϊόντων της, έχει τώρα επανέλθει χρησιμοποιώντας πιστοποιημένους βιώσιμους φοίνικες σε τουλάχιστον 25 προϊόντα -συμπεριλαμβανομένου του κατεψυγμένου ψωμιού σκόρδου-, δίνοντας ταυτόχρονα προτεραιότητα στην αντικατάσταση του ηλιέλαιου με άλλα βρώσιμα έλαια, όπως το κραμβέλαιο. Η WM Morrison Supermarkets συνεργάζεται με προμηθευτές αναζητώντας εναλλακτικές λύσεις για το ηλιέλαιο, συμπεριλαμβανομένου του βιώσιμου φοινικέλαιου, ενώ και η J. Sainsbury σκοπεύει να χρησιμοποιήσει προσωρινά βιώσιμο φοινικέλαιο σε ορισμένα προϊόντα.

Για την Iceland Foods, αυτή ήταν μία δύσκολη απόφαση, με τον διευθύνοντα σύμβουλό της να δηλώνει ότι «ουδέποτε πίστευα ότι θα επιστρέφαμε στο φοινικέλαιο». Να σημειωθεί ότι η Ρωσία και η Ουκρανία παρέχουν περίπου το 65% του παγκόσμιου ηλιέλαιου, το 25% των σιτηρών, το 20% του κριθαριού και το 18% του αραβοσίτου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει προβλήματα στις μεταφορές, καθυστερήσεις στη συγκομιδή της σοδειάς και αύξηση του κόστους των λιπασμάτων, με αποτέλεσμα οι τιμές τροφίμων να βρίσκονται σε ύψη ρεκόρ. Οι κυβερνήσεις δε σε Ινδονησία, Ινδία και Αργεντινή περιορίζουν τις εξαγωγές τους προκειμένου να διασφαλίσουν τα δικά τους αποθέματα σε τρόφιμα, μειώνοντας περαιτέρω τη διαθεσιμότητα κρίσιμων συστατικών, όπως το σιτάρι, η ζάχαρη και τα φυτικά έλαια.

Το θέμα είναι ότι μέσα σε αυτό το νέο σκηνικό που προδιαγράφεται, οι δεσμεύσεις βιωσιμότητας αρχίζουν να μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα, αναφέρει η Ορέλια Μπριτς, επικεφαλής στο τμήμα του οίκου Fitch για τα κριτήρια βιωσιμότητας, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι δεσμεύσεις των επιχειρήσεων να τερματιστεί η αποψίλωση δασών.

Μερίδια στην αγορά

Οι εξαγωγείς φοινικέλαιου σπεύδουν να επωφεληθούν από τη μεγάλη ζήτηση για να κερδίσουν ξανά μερίδιο αγοράς, ειδικά μετά τους περιορισμούς που έχει επιβάλει η Ινδονησία στις εξαγωγές της. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η Μαλαισία, ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής, η οποία θέλει να ανακτήσει το μερίδιό της

στην Ευρώπη και ασκεί πιέσεις για να αναγνωριστεί το εθνικό της σχέδιο πιστοποίησης βιώσιμου φοινικέλαιου.

Ορισμένοι παραγωγοί τροφίμων -αντί να αποφεύγουν εντελώς το φοινικέλαιο- επιλέγουν να αγοράζουν μόνο από προμηθευτές των οποίων οι καλλιέργειες δεσμεύονται για μη αποψίλωση των δασών, πληρώντας τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια, όπως μη καταναγκαστική εργασία. Ωστόσο, μόνο το ένα πέμπτο του φοινικέλαιου που παράγεται παγκοσμίως πιστοποιήθηκε το 2020 ως βιώσιμο από οργανισμούς, όπως το Roundtable on Sustainable Palm Oil, και μόνο το μισό απ’ αυτό αγοράστηκε με ετικέτα. Το λάδι όμως που δεν έχει πωληθεί αναμιγνύεται με μη πιστοποιημένο λάδι και πωλείται χωρίς το premium βιωσιμότητας. Οι παραγωγοί ισχυρίζονται ότι έχουν σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τα κριτήρια βιωσιμότητας, όμως οι εταιρείες τροφίμων και οι έμποροι λιανικής είναι αρκετά επιφυλακτικοί και δεν πληρώνουν πάντα για τα πιο ακριβά πιστοποιημένα λάδια. Σε αυτούς έρχονται να προστεθούν και περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η Greenpeace, οι οποίες χαρακτηρίζουν το φιλικό προς το περιβάλλον φοινικέλαιο «απάτη», σημειώνοντας ότι ορισμένα μέλη με πιστοποίηση καταστρέφουν δάση.