Στόχος ένας, η εσωτερική γαλήνη
Η Βερόνικα Αργέντζη μιλάει για την παράσταση «Ελένη», που παρουσιάζεται με τον «Επιτάφιο του Περικλή»
Η «ΕΛΕΝΗ» του Γιάννη Ρίτσου και ο «Επιτάφιος του Περικλή» του Θουκυδίδη παρουσιάζονται σε ενιαία παράσταση, σε σκηνοθεσία του Δήμου Αβδελιώδη, στο Θέατρο Αθηνών, από τις 3 Μαΐου και για 5 μόνο παραστάσεις [Βουκουρεστίου 8]. Ο διακεκριμένος σκηνοθέτης επιστρέφει στη διδασκαλία και τη σκηνοθεσία αυτών των κειμένων, δίνοντας στο κοινό την ευκαιρία να παρακολουθήσει μαζί τις δύο παραστάσεις που διακρίθηκαν και βραβεύτηκαν κατά τα προηγούμενα ανεβάσματά τους. Τον μονόλογο της «Ελένης» ερμηνεύει η Βερόνικα Αργέντζη. Μιλήσαμε μαζί της.
Η «Ελένη» του Γ. Ρίτσου είναι ένας μονόλογος που εμπνέεται από τον μύθο της Ελένης, αλλά -όπως γράφει ο σκηνοθέτης στο σημείωμά του- «ξεπερνάει τα όρια του τόπου και της ιστορίας, επαναπροσδιορίζοντας το νόημα της ανθρώπινης περιπέτειας». Ποια είναι, λοιπόν, η υπόθεση του έργου;
«Ο ποιητής παρουσιάζει την Ελένη μέσα από το γερασμένο είδωλό της, με όλα τα σημάδια του χρόνου κι εντελώς “αφτιασίδωτη”. Ο πυρήνας του έργου αναδεικνύει τη διαχρονική ανάγκη του ανθρώπου για την ελευθερία του. Το μυθικό πρόσωπο της Ελένης, με όχημα τον μύθο, απευθύνεται σε ένα και μόνο πρόσωπο κατά τη διάρκεια του έργου, καθώς του αφηγείται τα γεγονότα της ζωής της, ενώ κάθε τόσο τον παρακινεί να μείνει μαζί της λίγο ακόμη, καθώς κανείς δεν έρχεται πια να την επισκεφθεί ή να της μιλήσει: “Μείνε λιγάκι ακόμη, έχω τόσο καιρό να μιλήσω σε κάποιον”. Σε μια ανώτερη συνειδησιακή κατάσταση, αποκρυσταλλωμένα και αριστοτεχνικά, αποδομεί κάθε πρόσκαιρο και εφήμερο - τη φήμη, τη δόξα, τα κοσμήματα, τα πλούτη, την ομορφιά, τους έρωτες, μα και τους πολέμους. Σιγά σιγά ελευθερώνεται από τα δεσμά του χρόνου και του φόβου, καθώς οδηγείται στην απόλυτη ανύψωση, σαν θεϊκή οντότητα. Η “Ελένη” του Γιάννη Ρίτσου αποτυπώνει, συν τοις άλλοις, την πραγματικότητα που βίωσε ο ίδιος στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Διαχρονικά, ο πολιτικός λόγος της ποίησης».
Έχετε ερμηνεύσει ξανά το ίδιο έργο σε σκηνοθεσία Δήμου Αβδελιώδη. Ποιες είναι οι διαφορές αυτού του ανεβάσματος από τα προηγούμενα;
«Η δεδομένη χρονική στιγμή να παρουσιαστούν δύο έργα μονόλογοι, που ως σκοπό έχουν να αφυπνίσουν και να ενεργοποιήσουν τον θεατή, είναι η διαφορά. Η διαυγής αυθεντική σκέψη στις κρίσιμες επιλογές αποτυπώνεται στα σπουδαία αυτά έργα, τα οποία και αποδίδονται με απόλυτη απλότητα, σε μία παράσταση. Οι δύο παραστάσεις ενώνονται σκηνικά στην Αθήνα, στην πόλη του πνεύματος και της δημοκρατίας».
Το έργο ανεβαίνει σε ενιαία παράσταση με τον «Επιτάφιο Περικλή» του Θουκυδίδη - πώς συνδέονται νοηματικά αυτά τα δύο σπουδαία κείμενα;
«Τα ανθρωπιστικά ιδεώδη ενός μεγάλου ποιητή κι ενός μεγάλου πολιτικού, από διαφορετικό χρόνο και οπτική, ενώνονται με σκοπό την ανάδειξη ενός στόχου: Στο δικαίωμα του ανθρώπου να βιώνει τη ζωή ως ένα υπέροχο θαύμα».
Πόσο δύσκολο είναι για μια ηθοποιό να βρίσκεται μόνη επί σκηνής ερμηνεύοντας έναν μονόλογο;
«Η αλήθεια είναι πως χρειάζεται ηθελημένη άσκηση, επίπονη εργασία και διαρκής επανάληψη. Στη σκηνή γίνεται ευκολότερο, καθώς συναντώνται η ενέργεια του ηθοποιού με αυτή των θεατών».
Οι ηθοποιοί αγωνίζονται για την αναγνώριση των σπουδών τους. Ποιες άλλες προκλήσεις αντιμετωπίζει ένας ηθοποιός σήμερα;
«Το επάγγελμα του ηθοποιού δεν επιτρέπει εφησυχασμό, ούτε παύσεις στη σπουδή. Οι νέοι ηθοποιοί είναι πολύ ασκημένοι και την ίδια στιγμή λιτοί στο θέατρο· με μαγεύουν, τους θαυμάζω. Έχουν να αντιμετωπίσουν μεγάλο ανταγωνισμό και έντονες ανατροπές σε όλα τα επίπεδα· κοινωνικά, πολιτικά, εργασιακά, τεχνολογικά, κλιματικά, πανδημίες, αποκαλύψεις κ.λπ. Όλα αυτά επηρεάζουν, το καθένα ξεχωριστά. Σε περιβάλλον μόνιμης αναταραχής και αστάθειας, η τέχνη γίνεται πιο αναγκαία από ποτέ και την ίδια στιγμή λιγότερο επικερδής. Φυσικά δεν εννοώ τον πλουτισμό, αλλά μία αξιοπρεπή διαβίωση. Αναγκαστικά δημιουργούν σχήματα θεατρικά και παραγωγές δικές τους, ποντάροντας στις δικές τους δυνάμεις· ένα ανθρώπινο δυναμικό με δυνατότητες αξιοθαύμαστες, με όνειρα, ψάχνει να βρει μόνιμα τρόπο στήριξης και επιβίωσης. Η Ελλάδα μπορεί να εξάγει πολιτισμό και σε δεύτερο χρόνο να εισάγει. Αυτή είναι η πρόκληση στον σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας».
Μελλοντικά σας σχέδια;
«Σχέδια πολλά· συγγραφή, αφηγηματικές παραστάσεις, η ταινία του Δήμου Αβδελιώδη “Το Σατυρικό Δράμα των Αθηνών” και αναμένοντας την έκπληξη. Στόχος ένας, η εσωτερική γαλήνη».
«Ελένη», «Ο Επιτάφιος του Περικλή», Θέατρο Αθηνών, [Βουκουρεστίου 8].