Έλεγχος και διαφάνεια στα δημόσια οικονομικά
ΔΙΑΝΥΕΤΑΙ μια ακόμη προεκλογική περίοδος που στα κεντρικά θέματα περιλαμβάνεται η διαφάνεια στη διαχείριση των δημοσίων οικονομικών, αλλά συνεχίζεται η απουσία ουσιαστικών προτάσεων. Για την ορθολογική αξιολόγηση των ελλειμμάτων και πλεονασμάτων δημόσιων φορέων πρέπει να διευκρινιστεί ότι: α) αναφερόμαστε σε λογιστική «ταμειακή βάση» και όχι σε «δεδουλευμένη βάση». Συνεπώς το έλλειμμα ή το πλεόνασμα, σύμφωνα με τη λογιστική του Δημοσίου, είναι αποτέλεσμα της ταμειακής διαχείρισης (εισπράξεις - πληρωμές) και όχι του πραγματικού οικονομικού αποτελέσματος (έσοδα - έξοδα). Έτσι, η χρονική μετατόπιση πληρωμής πραγματοποιηθεισών δαπανών (αύξηση χρέους) και η προείσπραξη εσόδων έχουν ως αποτέλεσμα να μετατρέπουν ένα πραγματικό αρνητικό οικονομικό αποτέλεσμα ενός φορέα σε πλεόνασμα σε δημόσια οικονομικά - λογιστική και β) στους προϋπολογισμούς και απολογισμούς των δημόσιων φορέων δεν συμπεριλαμβάνονται τα περιουσιακά τους στοιχεία, με αποτέλεσμα να υφίσταται πραγματική αδυναμία αξιολόγησης του οικονομικού αποτελέσματος, συγκρίνοντάς το με τη δημόσια περιουσία την οποία ο συγκεκριμένος φορέας διαχειρίζεται.
ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ μειονεκτήματα του απλογραφικού λογιστικού συστήματος σε ταμειακή βάση που εφαρμόζουν οι δημόσιοι φορείς επεδίωξε η ελληνική πολιτεία -αντιγράφοντας άλλες-, ώστε να εξαλείψει με την παράλληλη επιβολή σε αυτούς της εφαρμογής του διπλογραφικού λογιστικού συστήματος (Π.Δ. 80/1997, Π.Δ. 205/1998, Π.Δ. 315/1999, Π.Δ. 146/2003, Ν. 3599/2007 και Π.Δ. 54/2018). Στόχος της συγκεκριμένης
νομοθεσίας ήταν να γνωρίζουν οι πολίτες τη δημόσια περιουσία που διαχειρίζονται οι εκάστοτε διοικήσεις, το πραγματικό οικονομικό αποτέλεσμα που επιτυγχάνουν με τη διαχείριση αυτής της περιουσίας, πού διοχετεύεται το πλεόνασμα που προκύπτει ή ποιο έλλειμμα επωμίζονται οι ίδιοι ως φορολογούμενοι πολίτες αυτής της χώρας.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ προγράμματα των κομμάτων που είχαν αναφορά στην υποχρέωση τήρησης του διπλογραφικού λογιστικού
συστήματος ανάγονται στο 2004. Δυστυχώς, από τότε έως και σήμερα πλειάδα δημόσιων φορέων δεν τηρεί τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις. Εάν εξαιρεθούν οι εποπτευόμενοι φορείς από το υπουργείο Υγείας (δημόσιες μονάδες Υγείας κ.λπ.), καθώς και η πλειονότητα των ΟΤΑ, ελάχιστοι είναι οι υπόλοιποι δημόσιοι φορείς που ανταποκρίνονται σύννομα στη συγκεκριμένη υποχρέωσή τους, παρότι μερικοί διαχειρίζονται τεράστια δημόσια περιουσία (π.χ., μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, λοιποί φορείς Πολιτισμού κ.λπ.).
ΕΤΣΙ, δύο δεκαετίες μετά τη νομοθέτηση της συγκεκριμένης υποχρέωσης των δημόσιων φορέων, κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά ποια δημόσια περιουσία αναλαμβάνει η εκάστοτε διορισμένη διοίκηση ενός δημόσιου φορέα και τι παραδίδει στο τέλος της θητείας της. Παράλληλα, χάνεται η δυνατότητα να αποκτήσει η χώρα μας -έστω έμμεσα- ένα Δημόσιο Περιουσιολόγιο και υπάρχει αδυναμία σύγκρισης αποτελεσματικότητας των διαδοχικών διοικήσεων στους δημόσιους φορείς. Αντιθέτως, το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους από το 2011 κάνει τεράστιες προσπάθειες να προσαρμόσει τις οικονομικές καταστάσεις που συντάσσει στο διπλογραφικό λογιστικό σύστημα και από το 2018 το πράττει υιοθετώντας το Π.Δ. 54/2018.
ΕΠΕΙΔΗ η αμφισβήτηση της αξιοπιστίας των οικονομικών απολογισμών των δημόσιων φορέων και της ορθολογικής διαχείρισης της περιουσίας τους προκαλεί -μόνιμα- αντιπαράθεση στον δημόσιο διάλογο, χωρίς οι πολίτες να έχουν πρόσβαση στα αναγκαία στοιχεία για να κρίνουν την ειλικρίνεια των κρινόντων, είναι επιτακτική ανάγκη η επόμενη κυβέρνηση: α) να επιμεληθεί αυστηρά της εφαρμογής της συγκεκριμένης νομοθεσίας σε όλους τους φορείς του Δημοσίου και να επιβάλει σχετικές ποινές στη διοίκηση σε περίπτωση παράβασης της κείμενης νομοθεσίας και β) να δημιουργήσει ειδική δημόσια βάση δεδομένων, όπου οι φορείς του Δημοσίου θα υποχρεώνονται να δημοσιεύουν κάθε χρόνο -αποκλειστικά- τις ετήσιες οικονομικές τους καταστάσεις, στην οποία θα έχει εύκολη πρόσβαση κάθε πολίτης. Μόνο έτσι ο κάθε φορολογούμενος θα έχει τη δυνατότητα της άμεσης πληροφόρησης, της σύγκρισης και του ελέγχου της αξιοπιστίας όσων «ακούει» στον δημόσιο διάλογο. Διαφάνεια στα οικονομικά χωρίς σύγχρονα συστήματα διαχείρισης δεν μπορεί να υπάρξει σήμερα.
Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά ποια δημόσια περιουσία αναλαμβάνει η εκάστοτε διορισμένη διοίκηση ενός δημόσιου φορέα και τι παραδίδει στο τέλος της θητείας της.