Erfitt að haetta án stuðnings

Hjá SÁÁ getur fólk fengið langvinna og þverfaglega meðferð og endurhaefingu eftir áfengis- og vímuefnavanda og spilafíkn. Þar starfa sérfraeðingar sem fylgja fólki í gegnum allt ferlið.

SÁÁ sinnir mikilvaegu hlutverki í meðferð þeirra sem glíma við fíknisjúkdóm, fyrst og fremst vegna áfengis og vímuefna, en þar er líka veitt meðferð við spilafíkn. Hjá samtökunum starfar sérhaeft heilbrigðisstarfsfólk og háskólamenntað fagfólk sem nota gagnreyndar aðferðir og þar er fólk stutt í gegnum langa og þverfaglega meðferð, sem eykur mjög líkurnar á árangri.

„SÁÁ er mjög stórt fyrirbaeri en það snýst um að hjálpa fólki með fíknisjúkdóm og fjölskyldum þeirra að öðlast betra líf, veita bestu meðferð sem völ er á og standa vörð um hagsmuni þessa fólks,“segir Ingunn Hansdóttir, doktor í klínískri sálfraeði og yfirsálfraeðingur hjá SÁÁ. „Við erum með heildraena þjónustu og við fylgjum fólki frá A-Ö, allt frá því að upp kemur grunur um vanda og þar til eftirfylgni eftir meðferð er lokið.“

Ekki leyst með einni afeitrun

„Við erum með göngudeild þar sem fólk getur pantað viðtal ef grunur er um vanda og fengið ráðgjöf, síðan erum við með spítalaþjónustu á Vogi til að veita afeitrunarmeðferð og hjálpa fólki að öðlast innsaei í vanda sinn og áhuga á að gera breytingar í lífinu,“útskýrir Ingunn. „Svo hefst mánaðarlöng sálfélagsleg meðferð í Vík á Kjalarnesi þar sem fólk hefur naeði til að átta sig á hlutunum. Í kjölfar þess erum við með göngudeild sem fylgir fólki eftir, fyrst tvisvar í viku og svo einu sinni eftir það. Þannig að meðferðarsamfellan er alveg heilt ár.

Fíknisjúkdómurinn er langvinnur og er ekki leystur með einni afeitrun. Það þarf heilmikla vinnu til að breyta lífi sínu og mikinn stuðning. Til þess er SÁÁ,“segir Ingunn. „Við horfum líka ekki bara á einstaklinginn sem er veikur heldur líka umhverfi hans, þannig að við erum með sálfraeðiþjónustu fyrir börn sem búa við fíknisjúkdóm og fjölskyldudeild sem sér um fraeðslu fyrir foreldra sem eru með ungmenni með fíknisjúkdóm. Í dag hefst einmitt nýtt námskeið þar sem við hjálpum foreldrum að takast á við ungmenni með fíknivanda. Svo erum við með aðstandendanámskeið þar sem við hjálpum fjölskyldunni í heild að ná betri lífsgaeðum og ná böndum utan um sína líðan.“

Erfið verkefni en lítil haefni

Víðir Sigrúnarson er yfirlaeknir á Vogi, en þangað fer fólk í afeitrunarhluta meðferðarinnar.

„Oft kemur fólk í meðferð af því að afleiðingar neyslunnar eru það miklar að það sér ekki annan kost en að takast á við vandann,“segir hann. „Við undirbúum fólk fyrir þetta langa verkefni, að takast á við afleiðingarnar, halda sig frá vímugjöfum og byggja lífið upp eftir langa og afdrifaríka sjúkdómsgöngu.

Flestir þeirra sem koma inn á Vog eiga börn og á hverju ári fara foreldrar yfir 1.000 barna inn á Vog. Þannig að meðferðin hefur áhrif á mun fleiri en bara þá sem saekja hana og er mikilvaegt barnahagsmunamál,“segir Víðir.

„Ein aðal afleiðing mikillar og langvinnar neyslu er að taugakerfið verður mjög vanhaeft til að takast á við mikið álag og það tekur oft langan tíma að jafna sig. Þannig að fyrstu vikurnar og mánuðina er haettan á bakslagi mest, því álagsþolið er minnst. En á sama tíma og fólk er hvað minnst haeft til þess er það að takast á við staerstu verkefni lífsins, atvinnumál, fjárhaginn, fjölskyldumál og heilsufarsvanda,“útskýrir Víðir. „Þessar aðstaeður eru mjög erfiðar og gera það mjög erfitt að haetta neyslu án stuðnings. Þess vegna er svo mikilvaegt að fólki fari í meðferð og eftirmeðferð.“

Stöðug þróun

„Allt þetta starf byggir á gagnreyndum meðferðum og við vinnum þverfaglega í síauknum maeli,“útskýrir Ingunn.

„Við horfum mikið til framtíðar og það er margt nýtt að gerast,“baetir Víðir við. „Við erum með aukna barnaþjónustu og meiri áherslu á sálfraeðiþjónustu og erum að auka og þróa ýmsa þjónustu. Við erum að nútímavaeða þjónustuna í takt við kröfur samfélagsins.“

Undir þetta tekur Torfi Hjaltason, dagskrárstjóri í Vík, meðferðarstöð SÁÁ á Kjalarnesi.

„Það er stöðug þróun og við fylgjumst vel með því sem er að gerast erlendis í þessum efnum, sérstaklega í Bandaríkjunum, en það er hefð fyrir heilmiklu samstarfi við fagfólk þar,“segir hann. „Á síðustu árum hefur líka verið mikil umraeða um áföll í tengslum við fíknisjúkdóma og meðferðin okkar miðast nú við að skjólstaeðingar hafi oft langa og erfiða áfallasögu að baki sem er tekið tillit til.“

Laera að takast á við lífið

„Í Vík starfa sálfraeðingur og áfengis- og vímuefnaráðgjafar og hingað koma karlar og konur í kynjaskipta 28 daga meðferð, en það hafa alltaf verið faerri konur sem leita sér meðferðar en karlar,“segir Torfi. „Hér fer fram fraeðsla um viðfangsefnið, sem er nokkuð fjölþaett. Það eru beinar líkamlegar og andlegar afleiðingar af neyslu og gjarnan líka félagslegur vandi sem fólk glímir við. Hér faer fólk verkfaerin til að takast á við lífið án þess að nota vímuefni.“

„Það má segja að sálfélagslega endurhaefingin í Vík sé okkar áhersla, hún snýst um að hjálpa fólki að ná utan um tilfinningarnar sínar, breyta viðhorfum og átta sig á hvað það þýðir að lifa edrú lífi. Við reynum líka að koma til móts við þarfir hvers og eins til að stuðla að betri bata,“segir Ingunn. „Við hjálpum fólki að greina þröskulda í batanum og leggjum líka mikla áherslu á samskipti og tjáningu í hópmeðferð. Fólk í fíknivanda notar efni til að slá á slaemar tilfinningar og takast á við vandamál, þannig að oft þarf það að laera að takast á við lífið. Við viljum auka faerni fólks til að taka þátt í samfélaginu og vinnu og til þess þarf að laera ýmislegt.

Meðferðin snýst að miklu leyti um að koma í veg fyrir bakslög og að gera fólk undirbúið fyrir bakslög ef þau koma, sem er ekki óalgengt,“segir Ingunn.

Vilja hjálpa fólki að fá betra líf

„Við viljum ná til þeirra sem þurfa hjálp, hvort sem það er aðstandandi eða sá sem er með fíknisjúkdóm. Við vitum að neysla á vímuefnum er alltaf til staðar í samfélaginu og á tímum eins og núna, þegar það er aukið álag og erfiðleikar, þá þarf fólk oft að endurskoða batann sinn og fá stuðning áfram,“segir Ingunn. „Við viljum að fólk leiti til okkar og líti á okkur sem sína „heilsugaeslu“. Við viljum líka að þau sem eru að glíma við þetta í einangrun muni eftir okkur. Það er allt opið hjá okkur eins og haegt er og við bjóðum líka upp á aukna fjarþjónustu vegna COVID. Við viljum hvetja fólk til að koma til okkar og öðlast betra líf.“

Fíknisjúkdómurinn er langvinnur og er ekki leystur með einni afeitrun. Það þarf heilmikla vinnu til að breyta lífi sínu og mikinn stuðning.

FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK Ingunn Hansdóttir, doktor í klínískri sálfraeði og yfirsálfraeðingur hjá SÁÁ, segir að í meðferðinni sé fólki fylgt frá A-Ö, allt frá því að upp kemur grunur um vanda og þar til eftirfylgni eftir meðferð er lokið.

Víðir Sigrúnarson, yfirlaeknir á Vogi, segir að þegar fólk haetti neyslu fylgi því mikið álag og því sé haettan á bakslagi mikil. Því er mjög erfitt að haetta án stuðnings.

Torfi Hjaltason, dagskrárstjóri í Vík, segir að meðferðin sé stöðugt að þróast og að það sé aukin áhersla á að taka tillit til áfallasögu skjólstaeðinga.