JÓLIN Í GANA
Patience Karlsson kemur frá Gana en hefur búið á Íslandi í bráðum 18 ár. Hún segir íslenskar og ganverskar jólahefðir mjög ólíkar.
Patience Karlsson kemur frá Gana en hefur búið á Íslandi í bráðum 18 ár. Hún segir íslenskar og ganverskar jólahefðir mjög ólíkar. Í Gana eru nágrannarnir hluti af fjölskyldunni, allir borða saman og börnin ganga í hús og syngja og fá saelgaeti. Patience býr á Íslandi ásamt íslenskum eiginmanni sínum og börnum þeirra. Hún er kennari í Breiðholtsskóla auk þess sem hún rekur búðina Afro Zone í verslunarmiðstöðinni Hólagarði í Breiðholti. Hún heldur íslensk jól þegar hún er á Íslandi en segist samt sakna margs frá jólunum heima í Gana.
„Jólahefðirnar í Gana og á Íslandi eru ólíkar. Á Íslandi eru allir heima með fjölskyldunni sinni og borða saman, en í Gana eru jólin meira samfélagsleg. Þú borðar ekki endilega það sem þú eldar. Fólk eldar og gefur nágrannanum og nágranninn gefur þér. Þú ert þess vegna að borða mjög fjölbreyttan mat og hafa samskipti við nágrannana. Krakkar fara líka hús úr húsi og syngja og fá nammi í staðinn. Þetta er samt ekki eins og hrekkjavaka eða öskudagur. Krakkarnir eru ekki í búningum, þau syngja jólalög í fínum fötum, oft nýjum,“segir Patience.
„Ég gerði þetta þegar ég var lítil stelpa og það var mjög gaman,“segir hún og hlaer að minningunni. „Það var mjög gaman að fara út og sýna vinum mínum nýja kjólinn minn og stundum nýja skó og syngja saman. Kannski var maður kominn með nýja klippingu líka eða búinn að gera eitthvað flott við hárið á sér. Þetta var mjög gaman.“
Patience útskýrir að í Gana séu nágrannarnir eins og fjölskylda og það séu mjög mikil samskipti á milli þeirra.
„Mér fannst mjög skrýtið þegar ég flutti til Íslands að nágrannar tala ekki oft saman og stundum þekkjast þeir ekki, en ég er orðin vön þessu núna. Eitt af því sem er gott við það að nágrannar eru nánir er að kona sem á til daemis lítið barn og þarf að fara í vinnuna, hún getur beðið nágranna sinn að passa barnið og fólk er síður einmana.“
Fyrst var farið í kirkju svo eldað
Patience segir að jólagjafir séu ekki stór hluti jólanna í Gana, sumir gefa gjafir en ekki allir. Jólin þar snúast meira um að elda sérstakan mat sem er ekki borðaður hversdagslega og líka að fara í kirkju.
„Við förum í kirkju um morguninn og svo komum við heim og þá er eldað. Hefðbundinn matur á jólunum eru hrísgrjón, kjöt og kássa. Við erum ekki með sósu heldur kássu, svo er salat með, gos og mjög saett kex. Við borðum ekki saetan mat venjulega en á jólunum fáum við mjög saett kex sem við kaupum, fólk í Gana er ekki mikið að baka, við erum meira í því að elda,“útskýrir Patience.
Jólaskraut er ekki eins áberandi í Gana og á Íslandi að sögn Patience, en hún segir að fólk skreyti samt eitthvað fyrir jólin.
„Það er heldur ekki eins mikið um flugelda þar og hér, en það er að aukast. Yfirleitt kaupir fólk litlu raketturnar sem þú kveikir í og kastar þeim svo frá þér. Þaer eru mjög vinsaelar og fólk er að sprengja þaer alveg frá jólunum fram að áramótum. Við höldum upp á jóladag 25. desember en annan í jólum fara margir á ströndina, eftir það byrjar hversdagslífið aftur hjá fullorðna fólkinu. Við höldum samt áfram að borða afganga frá jóladegi alveg fram að áramótum,“segir Patience og hlaer.
„Á gamlársdag er mikilvaegt fyrir kristið fólk að fara í kirkju í Gana. En múslimar mega líka fara í kirkju. Í Gana eru kristnir og múslimar miklir vinir og kristið fólk býður oft múslimskum vinum sínum með í kirkju. Við strengjum áramótaheit í kirkjunni, eins og til daemis, ég lofa að vera góð stelpa og haetta að stela nammi frá mömmu minni. Þú stendur kannski við þetta í tvo daga og svo fer allt aftur í gamla farið,“segir Patience og skellir upp úr.
Eitt af því sem Patience saknar mest frá jólunum í Gana er sú hefð krakkanna að búa til skýli úr pálmatrjám.
„Á síðasta ári var ég í Gana og mér fannst gaman að sjá að krakkarnir eru enn að gera þetta. Við notuðum greinar pálmatrjánna til að byggja hús og settum jólaljós inn í húsið. Svo söfnuðumst við saman þar og sungum. Stundum þegar maturinn var tilbúinn fórum við með hann inn í litla húsið og borðuðum þar. Þetta var svo gaman, ef þú áttir ekki ný föt eða nýja skó þá skipti það ekki máli, það sem skipti máli var að safnast saman, syngja og borða góðan mat.“