معدن «مس عينک» دريايی از ناشناختهها

افغانســتان امــروزی چهــار راه شــهریگریهای(:تمدنهای) باستانی بوده است و بســیاری از تیرههایهای باستانی از این سرزمین گذر کردهاند، که هر یک از این تیرههــا یادگارهای فراوانــی از خود بر جای گذاشتهاند. از سالهای آغازین سدهی بیستم باستانشناســان، شهرها و ســکونتگاههای باستانی فراوانی را از دل خاک بیرون آوردند. شــوربختانه با آغاز جنگهای درون کشوری کاوشها باز ایســتاد ولی بــا فروکش کردن نسبی جنگها دوباره از سر گرفته شد. والیت «لوگــر» از والیتهای نزدیک کابل اســت که در گذشــته لوگریانا خوانده میشده و در نوشــتارهای جغرافیایی یونانی و رومی مانند استرابو از آن یاد شــده است. این والیت به شوند(:دلیل) برداشت کانیها ارزش بسیاری دارد. یکــی از این کانیها مس اســت که از روزگاران پیش از تاریــخ همواره مورد توجه انســانها بوده است. کانســار(:معدن) مس عینک در فاصلهی 40 کیلومتری شهر کابل در والیت لوگر اســت. این کانســار یکی از باارزشتریــن منابع مس منطقه اســت، به همین شوند دولت افغانســتان همواره درپی برداشــت از آن بوده است. در چند سال پیش افغانســتان و چین برداشــت از این معدن را آغاز کردند ولی در آغاز کار متوجه وجود آثار باستانی و شهری باستانی در نزدیکی کانسار شــدند. ازاینرو کاوشهای نجاتبخشی را آغاز کردند. بــا آغاز کار کاوش پژوهشگران از سراســر جهان به ســوی افغانستان روانه شــدند و کانســار مس عینک بــه یکی از امنترین بخشهای افغانستان دگرگون شد. کاوشهای باستانشناسی بخشهایی از یک شــهر بسیار باارزش باســتانی را از دل خاک درآورد؛ دیرینگی این شــهر بــه نیمهی دوم هزاره نخست پیش از میالد میرسد. هرچند از روزگار پیش از تاریخ انســانهایی پیرامون کانســار میزیستهاند ولی شــهری پیرامون آن در آن زمان نبوده اســت. در این شهر آثار سازهها، نگارههای دیواری، مهرها و سکه ها و ... به دســت آمده که نشانگر وجود جمعیت بزرگی در آنجا بوده است. شهر در دورههای گوناگــون تاریخی مورد بهره بوده اســت و میتوان آن را به چندین دســته بخشبندی کــرد. شــهر در دورهی پیش از کوشــانیان، که کمابیــش همزمان با تازش اســکندر و فرمانروایی جانشــینان او اســت، ساختاری بهسامان به خود گرفته است. دورهی کوشانی جایگاهی بنیادین در راه ابریشــم داشــته و گــذرگاه کاروانها به هندوســتان و از مراکز باارزش هنر «گندهارای» باستان بوده است. در روزگار ساســانی، یا به سخنی کوشانیساســانی شــهر زیر فرمانروایی ساسانیان یا فرمانداران بومی آنها گردانده میشــده و همچنان رونق پیشــین خود را داشته است. روزگار هپتالیان، شــهر در سراشیبی برافتادن قرار میگیرد و این شــهر چنــد فرهنگی و چند آیینــی دچار تباهی تدریجی میشــود. این موضــوع تا دورهی تازش تازیان(:اعراب) به منطقه دنباله مییابد و ســرانجام شهر در آســتانهی تازش تازیان در سدهی 7 میالدی متروک میشود.

(شناسه: )36763

آثار معدن مس عینک