آتشکدهی تهران ؛ صد سال فروغ بیپایان

انگارهم هیگذشــتهرادردلخودجایداده است.ازبخشــیازروزگارهخامنشیاننشان داردوستو نهاییکهیادآورمهرازی(:معماری) ساســانیاناست.صدسالاستکهستو نهای سنگ یایکههرکدامچهارسرگاودارندهم هی سنگینیاینساختمانرابهدوشم یکشند.این ساختمانصدسالاستکهآتشورهرام۰۰۵۱ ســالهرادرخودفروزاننگهداشتهاست.صد ســالاســتکهرازونیازهزارانانسانرابا اهورامزدادردلســپردهاست.صدسالاست کههمچوننگینیدرخیابانمیرزاکوچ کخان م یدرخشد.سومآذرماهه مزمانباجشنآذرگان بهپاسصدمینسالگشــایشاینآتشکده، انجمــنموبدانباهمیاریانجمنزرتشــتیان تهرانآیینیبرپاداشت.دراینآیینکهدرکنار آتشورهرامآدریانبرگزارشدنخستباآوای خوشموبدان،کهازسراسرایراندراینآیین همازوربودند،اوســتای«آتشنیایش»خوانده شد.ســپسموبدانآیین«آفرینگا نخوانی»را درتاالرایرجبرپاداشتند.سخنرانیموبداردشیر خورشیدیان،فرنشینانجمنموبدان،اسفندیار اختیــاری،نمایندهیزرتشــتیاندرمجلسو رستمخسرویانی،فرنشــینانجمنزرتشتیان تهرانبخ شهــایدیگریازاینبرنامهبودند. انجمنزرتشــتیانتهراننیزبرنام ههاییمانند شــاهنام هخوانیوخنیاگری(:موسیقی)رابرای بزرگداشتاینروزبهاجرادرآورد.

چگونگی ساخت آتشکده

ســنگبنایآدریانیاآتشــکد هیتهرانروز اشتادایزد(گاهشــماريزرتشتي)واَ ُمردادماه ۳9۲۱خورشــیدي،برابــربــاروزاورمزدو فروردی نماه۳8۲۱باســتانی،برابربا۳۱اوت ۳۱9۱میالدي،گذاشــتهشــدوباهمازوری پارسیانهند(بهرامجیبیکاجی)وزرتشتیان تهراندرجشنآذرگانسال69۲۱خورشیدي گشایشیافت. اربابکیخسروشــاهرخدرکتابخاطراتشاز چگونگيســاختآتشکدهای نگونهیادم يکند: «ساختآدریانبرروياراضيانجمنشروعو سن گبنايآدریانبهدستآقايرضاقلیخان هدایت(نیرالملــک)،وزیرمعارفوقت،گذارده شد.کارســاختمانآدریانبهدشــواريدچار شد.اشــکالســاختمانآدریاناینکهبعضي ازاشــخاصمغرضدرجرایــدبمبئيبرضد زرتشــتیانتهرانمقاالتينوشــتندوازسوي انجمنزرتشتیانتهرانجوا بهایيدندا نشکن دادهشدمعهذابعضيازصاحبانخیرکهجنب هی کهن هپرستيوتعصباتداشتندجلواعان هیخود راگرفتهدیگرپولنرســیدوعمارتب يسقف وناتمامماند.چــونکاربدینمنوالپیشآمد اززرتشتیانایراناستعانتشدوزرتشتیانهر جاازتهرانویزدوکرمانوشیرازوکاشانبه قدرخودکمککردندوبهخیرخوبيساختمان آدریانبهپایانرســیدورسمادرتاریخ69۲۱ خورشیديگشایشیافت». کســانیکهنامآ نهادردنبالهم یآیددرهنگام نهادنسنگبنایآدریانباشندهبودند،رضاقلی خــان،معــاونوزارتمعارف،مجدالســلطنه، نمایندهیوزارتامورخارجه،محمدعلیفروغی ذکاءالملک،حکی مالملک،حاجســیدنصراهلل، میســتراردشیرجی،میســتربهرا مجی،میستر شاهپورجی،میرزاکیخســرو،فرنشینانجمن وقتزرتشتیانوبزرگانزرتشتی.

اینسازهباهمیاريمالیپارسیانهندوستان (بهرامجیبیکاجی)وزرتشتیانایرانیساکن ایرانوهندســاختهشدوآتشورهرامآنرا روانشادانموبداردشیررســتمرستمی،موبد بهرامرشــیدشــیدوموبدهرمزدیــاربهرام سروش،ازیزدباآیینیویژهپساز۵۲روزکه درراهبودنددرروزآذرازماهآذردرگاهشــمار زرتشتی(جشن آذرگان) در آفریگانی (:مجمر) آتشــکد هیتهرانجــایدادنــدوبههمین مناسبتدرآنروز،آیینجش نخوانیونیایش برگزارشد.زیباترآنکهدرهمانجشنگشایش آتشکد هیتهرانششپسرودختربهشگون ساختآتشکدهدرهمانجاسدرهپوششدند.

مهرازی آتشکدهی تهران

آتشــکد هيتهرانصدوسهسالاستکهدر خیابانمیرزاکوچکخانجايگرفتهودرست روب هرويآنیککلیسااست.نم يشودازاین خیابانکهبه«خیابانادیان»همناموراســت بگذریدوگردشگريرادوربی نب هدستسرگرم فرتوربرداری(:عکاســی) از این ساز هي کهن نبینید.نخســتدريچوبيرابازم یکنیکه ســنگيبرباالیآنخودنمایيم يکندسنگي کهرويآننوشتهشــده« َخش َنوترهاَ ُهو َر ِهه مزدا»(بهخشــنودياهورامزدا)،پسنخست خدارایادم يکنيودرونآتشــکدهم يشوي. درآتشــکدهبــزرگاســتوبــانق شهاي مهرازيکهنکند هکاريشــده،ازآندرهایي کــهنگار ههاییازروزگارانکهــنوردپای گذشــتگانرادرخوددارد.گرچهبزرگوبلند اســت،امابازکردنشآســاناست.درکهباز م يشــودحوضيبزرگوپرآبوبیض يشکل درستروب هرويساز هیآتشکدهدربرابرچشم م يآید.ازآنحو ضهایســنت یایکهرقص ماه یهایســر خرنگدرونشیادآورنوروزو گردشسالخورشیدیاســت.چهارآخشیج ســپندین هیهوا،خــاک،آبوآتش،همواره نزدزرتشــتیانگرامیبودهوهنگامســاخت آتشکدههابهآ نهانگاهویژهایبودهاست. دربخشمرکزینیایشــگاهاتاقیچهارگوش ســاختهشــدهکهبلندايدیوارهــایآن۰8 ســانتیمتراســتوپسازدیوارهاشیش ههای ی کدستوضخیمتاآســمانه(:سقف)دنباله دارد.درایناتاقیکظرفمســیاستکه بهآن«آتشــدان»یا«آفریــگان»م یگویند، درونآفریگانآتشچندهزارسال هيبازمانده ازآتشــکد هيآذرفرنبغکاریانفارسفروزان است.آتشــيکهموبدانازبامدادتاشامگاه، آنرا«خــوراک»(کنــدهوهیزم)م يدهندو پرستاريميکنند. آدریــانتهــران۱۱اســفندماهســال۱8۳۱ خورشــیدیدرسیاه هي(:فهرســت)آثارملي ایــرانثبتشــد؛هرچندخیابانــیکهدرآن بیشــترینآثارویادما نهایکهــنرادرخود جایدادهشــ بهاناآراماستوریختوپاش پسماندهایخورا کفروش یهایپیرامونآرامش اینپیررابردهوخســتگیصدسالایستادگی رابررخشنشــاندهاســت.د لخوشبودیمبا ســن گفرشکردنخیابانادیانرنگوبوی شکوهوگذشــتهبهاینگذربازم یگردددریغا کهبویخوراکمردمرابیشتربهخودم یکشد تایادگاریازگذشــتهوفرهنــگنیاکانی.پیر صدســال هیماباحافظشیری نســخنه مرای اســت:ازآنبهدیرمغانمعزیزم یدارند/که آتشیکهنمیردهمیشهدردلماست.

«بیاری اهورامزدا از دهش نیک اندیشان پارسیان هندوستان پایه آدریان تهران استوار گردید و از کمک نیک خواهان زرتشتیان تهران به فرخندگی انجام یافت خرداد ماه باستانی ۶۸۲۱ به درخواست انجمن زرتشتیان تهران و یاوری سیت بهرامچی بیکاجی و رهنمونی و دستیاری این بنده کیخسرو شاهرخ.» نوشتهیرویسن گنگارهیدرونآتشکده