«گردش جام» با همنوازی تنبور و سازهای کوبهای

با قطعهای از موسیقی «زرتشتی» و «خسروانی» پخش شد

آلبوم خنیاگری «گردش جام» همنوازی تنبور به نوازندگی میروحید رادفر و سازهای کوبهای به نوازندگی میرتوحید رادفر و به تهیهکنندگی صدرالدین حســینخانی، سرپرســت شرکت موسیقی «ایران گام»، از سوی شرکت پخش «هنر شــهر» در سراسر کشور پخش شد و در دسترس دوستداران موسیقی گذاشته شد. تنبور یکی از کهنترین ســازهای ایران است که جنبــهی عرفانی و مقامــی دارد. بزرگتر از ســهتار و در گذشــته به دوتــار نامور بوده اســت و در بخشهای لکنشین به آن تمیره میگویند. این ســاز از ۳1 تا ۴1 پرده ساخته شده اســت و ۲ تا ۳ سیم دارد. جنس کاسه و رویهی آن از چوب توت و دســتهاش از چوب گردو است. تنبور در بخشهای یارساننشین ســپند (:مقدس) اســت که نوازندگان پیش از آغاز و در پایان آن را میبوســند. اوج شکوه و بزرگی تنبور را در سدهی پنجم مهی (:هجری) میتوان دید و از آن زمان تاکنون در جایجای ایران، تنبور را ســاز شاهخوشینی نامیدهاند. بر پایهی یافتههای باستانشناسان میتوان گفت که دیرینگی این ســاز شش هزار سال است. شــاید نتوان زمان اختراع این ساز را پیدا کرد، اما میتوان گفت ساخت تنبور از سدهها پیش از اسالم رواج داشته است. تنبور کهنترین ســاز زهی زخمهای است، به این چم (:معنی) که نخســتین ســازی است که دســتهای بلند به همراه کاسه و وتر داشته است. کتابها و نوشــتارهای بسیاری در این باره سخن گفتهاند. کتاب «دیکشنری گراو»، که در زمینهی سازشناســی اســت، دیرینگی این ســاز را پنج تا شــش هزار سال دانسته و تندیسهای ســنگی در گنجخانهها (:موزه) و آثار باســتانی بهجایمانده در شوش و تپههای بنی یونس در پیرامون شــهر موصل دیرینگی این ساز را ۰۰۵1 تا ۰۰۰۲ سال پیش از میالد نشان میدهد. در «کارنامهی اردشیر بابکان»، یکی از نوشــتارهای پهلوی، آمده اســت که روزی اردشــیر در ستورگاه نشسته بود و تنبور میزد و میسرود. در گزارشهای شاهنامهای آمده اســت که رســتم در خوان چهارم تنبور مینواخته و جایــگاه ته رز را به وی و جایگاه باریه را به باربد موســیقیدان دربار ساسانیان نســبت میدهند. فارابی در «موسیقی الکبیر» به گونهی گســترده دربارهی تنبور و گونهها و کوکهــای آن بازنمودهــای (:توضیحات) گســترده داده است. پورسینا، عبدالقادر مراغی و صفیالدین ارموی نیز از این جملهاند. در آثار سرایندگان بزرگ فارسیزبان مانند شیخ جنید بغدادی، فردوســی، مولوی، منوچهری دامغانــی، نظامی گنجوی، موســوی، حافظ، وحید قزوینی، بیدل دهلوی و وفا کرمانشاهی از تنبور بسیار سخن به میان آمده است. میروحید رادفر دربارهی ساز باستانی تنبور در بروشــور آلبوم خنیاگــری گردش جام آورده اســت: تنبور نهتنها ســاز سپند من بلکه نقطهی اشــتراکی است میان من و نیــاکان پاکم در هزارههــای پیش، تنبور ساقهای است که ریشهاش تا ژرفای تاریخ این خاک تنیده و پیشینهی ژرف فرهنگ و هنر ســرزمین جاوید را بــه چهره دارد. تنبور نوزاد پیر این فالت است؛ پس نیکو بر پا نشانیدش که هر که خنیاگر تنبور شد دایگی این نوزاد با او ست. آلبوم خنیاگری «گردش جام» 9 قطعهی موسیقایی دارد که بدین شمارند: اشک پروانه، گردش جام، مویه، زرتشتی، قدح، ســماع آتش، مهتاب، خســروانی و سوار سوار. در یادداشت کوتاهی در بروشور «گردش جام» نوشته شده اســت: «آلبوم پیشرو شــامل 9 قطعه اســت، که این 9 قطعه، گرچه یک مجموعه را شکل میدهند، اما هر یک از کوک و حال و هوایی مســتقل برخوردارند؛ بعضی از قطعهها مانند سماع آتــش و قدح از ترکیب مقامــات تنبور با ذوق شــخصی نوازنده ســاخته شدهاند و بعضی مانند اشــک پروانــه از لحنهای کردی سرچشــمه گرفتهاند، لطافت ذاتی ســاز تنبور با نوازندگی میروحید رادفر در این اثر بســیار نمایانتر به گوش میرسد و شــنونده را به ژرفای باســتانی این ساز کهن راهنما میشــود. این اثر مانند آلبوم ققنوس که در ســال 1۳91 خورشیدی از میروحید رادفر پخش شــده و به شیوهی نگرش و نوازندگی در مکتب تنبور باستان میپردازد. در این مکتب ساز تنبور تنها از جنبهی موسیقیایی و نه آیینی مورد توجه قرار میگیرد.» در آلبوم خنیاگری «گردش جام» مسعود دولتآبادی میکس و مستر و امین میری مقــدم طراح گرافیــک را انجــام داده و مهدی بشــکوفه نیز مدیر اجرایی این اثر موسیقیایی را بردوش داشته است.