کهنترین سازههای بودیسم

استوپاها گونهای سازهی تپهمانند هستند که در سراسر شبهقارهی هند دیده میشوند و در جهان باختری (:غــرب) نیز رو به افزایشاند. اســتوپا در کشــورهای گوناگونی از آسیای جنوب خاوری (:شــرقی) هست و به نامهای چدی، داگوبا یا توپ شناخته میشود. اســتوپا کهنترین سازهی بودیسم است و در آغاز تنهــا دربرگیرندهی تپهای گنبدیریخت بــوده کــه از گل و یا در جاهــای کمآب از تودهای سنگ ساخته میشده است تا پوششی بر آفرینههای (:آثار) سپندینهی (:مقدس) بودا باشد. پس از درگذشت بودا کالبد وی سوزانده شد و خاکستر آن بخش (:تقسیم) شده و زیر 8 استوپا به خاک سپرده شد. آنهــا کمکم گنبدهایی بزرگ با ویژگیهایی برجسته شدند و بخشهایی بدان افزوده شد. از جملــهی این بخشهای افــزوده میتوان به «تورانا» یــا دروازه، حصاری پرچینمانند به نــام «ودیکا» و «هارمیــکا» یاد کرد که سکویی چهارگوش و ساخته شده از شماری میلهمانند نرده بود و بر روی گنبد جای داشت. َچتراَیشــتی یا ســایبان و یک راه ویژه برای گشتن به دورتادور استوپا نیز ساخته شده بود. اســتوپاها به عنوان یکی از سازههای بنیادی بودیسم ثبت شدند. کهنترین اســتوپای شناختهشــده اســتوپای « َد ِمک» در سانچی هند است و افراشتهترین آنها با بلندای 127 متر پراپاتوم چدی نام داشته و در ناکنپاتم تایلند است. با گسترش بودیســم در کشورهای دیگر چون آسیا، استوپا به پاگودا دگرگون شد. پاگوداها در ریختهــای گوناگونی مانند زنگولهای و هرمی دیده میشوند. امروزه در نوشــتارهای باختری (:غربی)، ناهمسانی روشــنی میان استوپا و پاگودا نیســت. ولی اســتوپا ســازهای است که به دســت بوداییان هند و آسیای جنوب باختری ســاخته میشــود و پاگــودا به ســازههای بودایی ساخته شده در آسیای خاوری (:شــرقی) گفته میشود که گاهی در ورودی دارنــد و بــرای کارهای غیر مذهبی نیز به کار میروند.