آیینهایی که با آب در پیوند است

صابئین در روزهای یكشــنبه در آب جاری کارون غســل تعمید انجام میدهند. قبلهشان سمت شمال آسمانی است. نمازشان رکوع و سجود ندارد. ســه بار در روز نماز میخوانند. زناشویی دارند اما طاق ندارند. دروغ نمیگویند و بسیار آرام و متیناند.

نگاهی به زندگی پیروان دین مندایی

در جنــوب باختر (:غــرب) ایران در اســتان خوزستان پیروان دین مندایی زندگی میکنند که از کهنترین مردمان ایران به شمار میروند. آنها در بنیاد پیروان یحیا هستند که در زمان اشکانیان به واسطهی آزارهایی که در سرزمین یهودیان (اورشلیم) به آنها وارد میشد به ایران پناه آوردند و در کنار رود کارون و دجله و فرات ساکن شدند. منداییان با نام صابئین (صابئین مندایی) نیز شناخته میشوند و در گویش بومی به آن صبی گفته میشود. جمعیت پیروان این دین در جهان 75 هزار تن است ولی در استان خوزستان (یا بهتر بتوان گفت ایران) 9 هزار تا 21هزار تن ساکن هستند. دکتر مسعود فروزنده، نویسندهی کتاب «ایران سرزمین صلح و ادیان»، میگوید: صابئین در روزهای یکشــنبه در آب جاری کارون غسل تعمید انجام میدهند. قبلهشان سمت شمال آسمان اســت. نمازشان رکوع و سجود ندارد. سه بار در روز نماز میخوانند. زناشویی دارند اما طالق ندارند. دروغ نمیگویند و بسیار آرام و متیناند. در بیشتر آیینهای آنها غسل در رود کارون انجام میشــود بــه گونهای که بــا جامهی سرتاسر ســفید و دمپایی چوبی به داخل آب رفته، مینشــینند و دیگری، با آب ریختن بر سر آنها غسل را انجام میدهد و تعمیددهنده باید عصایی از درخت زیتون در دســت داشته باشد. معبد یا مسجد آنها «مندی» نام دارد که به چم (:معنای) خرد و عرفان است و از نی و حصیر ساخته میشود و حتما باید به سوی شمال باشد. نام کتاب مقدس آنها «گنزاربا» اســت به چم گنج بزرگ کــه دربرگیرندهی کتابهای شــش گانهای به زبانی آمیخته از عبری و مانوی است. مندا واژهای از زبان آرامی خاوری (:شــرقی) اســت به چم آگاهی و معرفت. پیشهی بیشتر آنهــا زرکاری (:طــالکاری) و نقــرهکاری اســت که طرحهای جنوبی مانند دریا و لنج و خورشــید به آن زیبایی ویژهای میبخشد. نوروز را جشــن میگیرند و نامهــای ایران باســتان بر فرزندان خود میگذارند. در سال 34 روز را روزه میگیرند. آیین آغاز ســال صابئین مندایی نامور به عید پاک (َدهوا َربّــا) در روزهای پایانی تیرماه در کنــار رود کارون انجام میشــود. بر پایهی باورهای آنها ســال نو همزمان با آفرینش آدم است. آنها همچنین برای بازمانــدگان توفان نوح غذایی متبرک درســت میکنند مانند خیرات که با عدس درست میشود و حریصه نام دارد. در آیین زناشــویی آنها عروس و داماد پیش از محرم شــدن باید غســل تعمید شــوند و ســپس روحانی ســر عروس و داماد را سه بار به آهستگی به هم متصل میکند که نمادی از زناشویی روحانی آنها است. گنجور یا گنزورا نام مرجع دینیشــان است. پس از رتبهی گنجور رتبهی ترمیده اســت و در واپسین رتبه اشــکندا همچنین روحانیان آنها بــرای آیینهای دینــی پولی دریافت نمیکنند و خودشان پیشه دارند. جالب اینکه هر مندایی یک نام شناسنامهای و یک نام دینی دارد و زبان آنها شاخهای از زبان آرامی کهن است و شاید بتوان گفت آمیختهای از دبیرهی (:خط) عبری و مانوی است. آنها دلبستگی به تبلیغ و هموندگیری ندارند و ورود و خروج از دین برای آنها آزاد اســت. همانگونه که در دینهای دیگر زنانی برجسته و بزرگ هســت مانند حضرت هاجر، حضرت مریم، حضرت فاطمــه ...و در این دین نیز دو بانو به نامهای هیونا پِث یهیا و هیونا پِث تووٍی وجود دارد که به بســیاری از دانشمندان دین آمــوزش دادهاند و در گردآوری و رونویســی کتابهای مندایی نقش بسزایی داشتهاند.