مهرگان؛ فروغ رهایی و آزادی

مهرگان فرخ باد

بشــودكهمهربرایياریبهسویماآيد،از برایآزادیبهســویماآيد،ازبرایپيروزی بهسویماآيد،ازبرایزندگیخوشبهسوی ماآيد،ازبرایاشويی(راستیوپاكیوعشق اهورايی)بهســویماآيد،آننيرومندهميشه پيروز(مهريشت) ايراندردرازنایتاريخهموارهكانونجنب شهای بزرگدينیوفلسفیدنيابودهاست.انديش ههای دينیايرانيانرابارهامردمانديگركشــورها پذيرفتهاند.مردمانیبافرســن گهامســافت، فرهنگ،آيينوشهرنشينیايرانيانرادرژرفای روحخودجایدادند.ايرانيانازديربازبراينباور بودندكهشــادیازدادههایاهورايیوبخشی ازآيي نهایدينیاستوغم،اندوهپديدههای اهريمنیاســت.درميانجش نهایايرانياندو جشــنازهمهبرتراست.يكینوروزوديگری جشــنمهرگان،هردوجشنريشهدرخيزش مردمیدارندودســتاوردهمــكاری،همدلی وپشــتيبانیمردمكوچهوبازاردرپیستيزبا پليدیوپلشتیوستمودرنبردبافرما نروايان زورگو،پليدونابخردبودهاند.ازاينروايرانيان، ايندوجشنراكهدرپیكاميابیوپيروزیبر ستموپليدیبهدستآمدهاسترابهيكديگر شادباشگفتهودرزندگیخودماندگاركردهاند. پيرامونانگيزهیپيدايشآيينمهرگاننوشتارها وگفتارهایبســيارآمدهاستكههمهگويای دلبستگیمردمايرانكهنبهاينجشناست. مهرگانروزمهرازماهمهردرگاهشمارزرتشتی، برابربادهممهرماهدرگاهشمارخورشيدیجشن گرفتهم یشود.جشــنمهرگانازسهرويكرد تاريخی،ستارهشناسیودينیويژهشدهاست.

ستیز راستی بر کژی، داد بر ستم

ر خدادتاريخیمهرگاندرپيوندباپيروزیكاوه آهنگردرستيزباضحاکستمگروبهشهرياری رســيدنفريدوناست.درچنينروزگاریكاوه آهنگرازاصفهانبرم یخيزدوباياریفريدون، باضحاکم یســتيزد،بهياریفرشتگانبراو پيروزم یشودوفرمانرواینابخرد،زورگو،پليد وخودخواهرادردامنكوهالبرزبهبندم یكشد. ستيزراستیوكژی،دادوستمدرايرانريش هی دينیداردوهمهجش نهایملیهمبهگون های اينستيزونبردوپيروزیپايانیراستیبركژی، دادبرستمرانشانم یدهد.

آغاز زمستان و سردی

درايرانباستان،جشــنمهرگانپسازنوروز دارایارزشويــژهایبودهاســت،زيرادرآن زمانســالبهدوفصلبخشم یشــد.فصل نخســتآغازتابستانوگرمیبودكهازجشن نوروزآغازم یشدوهفتماهبهدرازام یكشيد. ازديدستارهشناســی،مهرگانچندروزپساز اعتدالپاييزی،آغاززمستانوسردیكهيكم مهررخم یداد،جشــنگرفتهم یشد.مهرگان، جشنبرداشتدستاوردهایكشاورزینيزاست.

رهایی از چنگال بیداد و ستم

درميــانگفتارهایگوناگوندربارهیشــوند (:سبب)پيدايشاينجشــن،رهايیازچنگال بيدادوستمضحاکبيوراسبگوياتراست. ازآنچهگفتهشدچنينبرم یآيد،روزگاریايران دچاربيدادیبزرگبودهوپسازرهايیازاين بيداد،روزهايیراجشنگرفتهاست.اينجشن رام یتوانجشنبازيافتنآزادیورهايیازبيداد بيگانگاندانست.م یتوانجشنپيروزینيكی بربدی،روشنايیبرتاريكیودادبرستمدانست ونيزجشــنخورشيددانســتكهبهدرستی پرورندهیآدم،چهارپاوگياهاست. پاسدارانآيي نهایكهنوبرگزاركنندگانجشن مهرگانبراینيرومندســاختناينباوردردل مردم،اينآمــوزشرام یدهندكهبرایتازش برستم،سرپيچیازبيداد،تاختنبهنابخردان، پايبندیوپيمانبهمهرداشتهباشند.

فروغ خورشید، مهر، دوستی و پیمان

ازرويكرددينی،درفرهنگايرانايزدمهردر جايگاهآفريدگاناهورامزداشناختهشدهاست. مهرياميترابهچم(:معنی)فروغخورشيد،مهر ودوســتی،عهدوپيماناست.همچنينمهر نگهبانپيمانودرستيزباپيما نشكناناست. افزونبرآن،مهرنمايندهیجنگاوریودليری درپشــتيبانیازصلح،صفاودوســتیاست. زرتشتياندرجش نهایبرابرینامروزوماه، ايزدآنراستايشم یكردندويشتويژهیآن ايزدرادراوســتام یخواندند.ازاينميانمهر يشت،كه نترين،استوارترينوبرجستهترين يشتاوستااست.

آیین مهرگان

هفت هنام هیامرداددرگف توگوباموبدكورش نيكنام،پژوهشگرونگارنده،چگونگیبرگزاری آيينمهرگانراجوياشــد.ویدرپاسخگفت: آنچهروشــناستوبايســتیبهآنپرداخته شود،ايناستكهنامنوروزبيشترازهرجشن ديگریبامهرگانهمــراهبودهواينگواهبر آناســتكهايندوجشــناگرچهدريك جايــگاهوهمپايهنبودهاند،ولیازبزر گترين جشــ نهایايرانزمينبودهاندزيرادرايندو جشــنبودهكهايرانيانسراسرجهانازكارو كوششدستكشيدهتابهشادمانیوآرامش ياه مانديشیبرسند. اكنوننيزمزديســناندرباورترادادی(:سنتی) خوددرروزمهرازماهمهرجشنیبرپام یدارند. ســفرهمهرگاندرخان ههاگستردهمیشودكه درآنآب،آويشــن،انار،گل،آينهوگابدانبا نمادهايیازفروغوروشــنايیمهرم یگذارند. لرکويژهمهرگانبيشــترنخودچیكشمش استكهباخوراك یهایترادادیبرسفرهنهاده م یشود.دربرخیازسفرههاترازویكوچكینيز بهنمادبرابریشــبوروزدركنارسفرهجای دارد.زرتشتياندرجشنمهرگانبهآتشكدهو نيايشگاههام یروندوباآشرشتهوخوراك یهای ترادادیازيكديگرپذيرايیم یكنند.

برنامهی جشــن مهرگان در شــهرهای زرتشتینشین

زرتشــتيانايراندرشهرهایاهواز،اصفهان، تهران،شــيراز،كرج،كرمــانويزدهمزمان خجســتهجشــنمهرگانرابرگــزاركردند. نيايــشوگا تهاخوانــی،اجــراینمايشو شــاهنام هخوانی،همنوازیوآواز،سپاسداری ازبرگزيدگانهازمانزرتشــتیوســخنرانی بخ شهايیازاينجشنبود. جشنمهرگاندرتهرانباباشندگیشماری اززرتشتياندرهمايشگاهماركارتهرانپارس برگزارشــد.شــهردارمنطقــ هی4تهرانو شــهردارناحي هی5تهرا نپــارس،منطق های كهبهكوشــشزرتشــتيانآبادوشهرنشين شــدهاســت،باهمراهیمديرانشهرداری مهمانانويژهیاينجشــنبودند.مهندس حسينی،شهردارمنطقه4تهراندرسخنانی باشادباشجشنمهرگانابرازخرسندیكرد كهدركنارزرتشتياننكونامومهرباناست. ویازهمزيستیمسالمتآميزبازرتشتياندر منطقهيادكردوگفت:ديدگاهزرتشــتيانبه وقفديدعاماســتكههمگانم یتواننداز بيمارستان،آموزشگا ههایوقفشدهبهرهمند شــوندووقفراويژهخودنكردندكهبينش بزرگمنشیاست. اســفندياراختيارینمايندهیزرتشــتياندر دهميندورهیمجلسدرپيامیجشنمهرگان رابهدلي رمردانوبانوانايرانیشادباشگفت. نمايندهیزرتشتياندرجشنمهرگانتهرانبه نكت ههايیازاستور هیفريدون،كاوهوضحاک اشارهكرد:ضحاکدرپیخوردنمغزجوانان ونابودیآنانبود.چونجوانانآيندهسازاناين سرزمينهستندپسبهانديش هیآناناحترام بگذاريم.پاسبداريمهستیانسانراوبدترين آنانرادربندكنيم،چنانكهضحاکرادركوه دماوندبهبندكشــيدندوجاناورانگرفتند.از ايناستورهپیم یبريمكهحقگرفتنیاست وبايســتهاســتبابدیوپليدیستيزكردو چيرهشد.دراينزمانپرچمكاويانینمادايران يكپارچهبرافراشتهشد. موبداردشيرخورشيديان،فرنشينانجمنموبدان تهرانازدوستی،مهرورزیگفت:مهرگانروز دوستی،مهرومهرورزیايرانیاست.مهرورزی دوستیسپندين هاستكههمراهباپيمانباشد. مهرومهرورزیرادرکكنيمونشــاندهيم. بايستهاستدرمهرورزیفردیيااجتماعیاز يكديگرپيشیبگيريم. گاتاخوانــی و نيايــش، همنــوازی و آواز و شــاهنامهخوانیازبخ شهایهنریجشــن مهرگانبود. مهرگانجشنايرانيان،جايشدرگاهشمارايران خالیاست،باشدكههرسالهاينآيينميهنیرا درسراسرايرانجشنبگيريم.