بادبره، جشن بادروز در ایران باستان

در گاهشماری زرتشتی، روز 22 هر ماه «باد» نام دارد. هنگامی که روز باد با ماه بهمن برابر میشــود یعنی در 16 بهمن ماه در گاهشمار رسمی، روزی اســت که مردم ایران به ویژه در پیرامــون قــم و اصفهان یعنــی مناطق کویری چشمبهراه باد بودند و برای آن جشن میگرفتند. میگویند در زمان انوشیروان پس از هفت ســال که هیچ بــادی نوزیده بود، در چنیــن روزی آنچنان بادی وزید که پشــم برهها را از جا کند. شــبانی برای انوشــیروان خبر آورد. پس به دســتور او جشــن کردند و برای پرندگان دانــه ریختند. در زمان بیرونی این جشن همراه با بازارها و جشنوارههای شاد و سرشار از پایکوبی برگزار میشده. در قم به آن بادبره و در اصفهان کژین میگفتند. گذشــته از اینکه باد در مطبوع ساختن هوا و جابهجایــی گازهای جوی و درون خاک و همچنین بــرای جابهجایی بذر گیاهان و نیز گردهافشانی برخی گونهها نقش بسیار مهمی دارد، این جشــن میتواند دیدگاه عرفانی نیز داشته باشــد. دانه ریختن برای پرندگان به زبان راز میتواند چنین انگاشــته شــود که مینمایانیــم در چنته قدری دانه داریم تا آن را صرف مژدهی بخشهای خانهی یار یعنی پرندگان سبکبار نماییم. محبت از ریشــهی حب به چم دانه اســت. یعنی بذری اســت که در دل کاشته میشود و جوانــه خواهد زد و اگــر در وادی چهارم سلوک تاب آورده ســربلند از آن بیرون آید امکان رویش آن تا اعلی علیین میسر است، ولی تاب آوردن در این منزل جز با جستن از حصار عقل و بیخود گشتن و وجد و سرور و پایکوبی در برابر توفان ممکن نیست. بیخود نیســت که همزمان با هجوم مغول و پس از آن عرفان ایرانی این همه فراز گرفت و شــاهد ظهور عطارها، نجمالدین کبریها، شمس و موالناها و سهروردیها بودیم. نام این جشن یعنی بادبره نیز ممکن است در اصل خود به بره و پشــم آن ارتباطی نداشته باشــد. بلکه به این معنی است که آنچه دور از حقیقت و ســاختگی اســت باد میبرد تا دردانهها آشکار شوند. ســخن دیگر این که باد آخشــیج دگرگونی است. جشــن بادبره پیشدرآمدی است که همــگام با طبیعت برای دگرگونی شــگرف و نوزایی آماده شــویم. باد باعث فرســایش سنگ و خاک شدن آن میشود تا بذر محبت و کمال در آن قابل روییدن باشد. سالها تو سنگ بودی دلخراش آزمون را یک زمانی خاک باش در بهاران کی شود سرسبز سنگ خاک شو تا گل برآید رنگ رنگ (مولوی)