شادی از ترس ، ترس از شادی!

چهرههای خود را به گونــهای آرایش میکنند تا زهــرهی دیگران را بترکانند! پوشــشهایی شگفتآور و هراسانگیز میپوشند، کدو تنبلها را به گونهای ویژه برش میزنند و درون آن شمع روشن میکنند تا بیم بر دل بیننده بیندازد! همهی این کارها را از آن رو انجام میدهند تا آیینهای هالووین را برجای آورده باشــند. پیشینهی این آیین به بیش از 1700 سال پیش باز میگردد و ریشههای آن در میان مردمان ایرلند و اسکاتلند یافت شده است، کوچندگان این دو کشور بودهاند که آن را به دیگر جایها همچون آمریکا و کانادا بردهاند. سه شب برگزار میشود و در واژه به چم (:معنی) «شب عید» یا «شب مقدس» نیز خوانده شده است. برخی این جشن را در پیوند با آیینی کهنتر در میــان بومیان ایرلند میدانند که باور داشتند در این شــب دروازههای جهان مردگان گشــوده شــده و اجنه و ارواح خبیث به زمین میآیند. آنها با پوشــیدن جامههای ترسناک و برآوردن صداهای بیمآور میکوشــیدند آنها را فراری داده تا خود در امان بمانند! چندی است این آیین که در سدههای سپسین از یــک رو در میان مســیحیان رنگ و بویی دینی یافت و از ســویی دیگر بــازاری برای بازرگانی و ســودآوری در برخــی زمینههای خوراکی شــد، در گوشــه و کنار کشور ما هم برگزار میشــود! هرچند برگزاری این آیین در ایران هنوز چون ولنتاین پررنگ نشــده است اما اینگونه که پیش میرویم دور نیســت که برگزاری هالووین را همهگیر ببینیم! جدا از اینکه بخشی از هالووین آیینی مسیحی اســت و از این رو آن را گرامــی میداریم اما بخشــی دیگر آن که بیشــتر تجاری بهچشم میآید بایســتهی واکاوی است. این روز برای

صنعت آبنبــات و شــکات از پرفروشترین روزهای ســال شــمرده میشــود و از این رو پشتوانهی تبلیغاتی باالیی دارد شاید به همین سودا است که در بســیاری از فیلمهایی که با زمینهی ترســناک در هالیوود ساخته میشوند، هالووین خودنمایی میکند تا گسترش بیشتری یافته و مردمان فزونتری را در بر گیرد! نخســت: جهان به رنگارنگی و گونهگونیاش زیباســت و جهانی شدن آیینهای باخترزمینی (:غربــی) و برگزاری آن در دیگر کشــورهای جهان که از آن فرهنگ دور هستند، یکسانی و همانندی نازیبایی را پدید میآورد! آیینها پیوند خردمندانهای بــا جغرافیا، فرهنگ، زبان و دین مردمان دارند و گسترش آن در سرزمینهای دیگر بدون اندیشــه و فلســفه شایســته نیســت! شاید بتوان گفت هالووین با ریشــههای ایرلندی و اســکاتلندیاش کاربرد حماسی و رزمی برای سلتها در اروپای کهن داشته و آنان را در برابر تازش بیگانگان نیرومند میکرده است. دوم: شــادی کــردن و خندیــدن یکــی از ارزشــمندترین نیازهای مردمان کشورهاست. ما نیــز از دیربــاز از ایــن نیاز جانفــزا آگاه بودهایم. از ســرودههای ســخنوران گرفته تا سنگنبشتههای شــهریاران، پیدر پی ارزش شادی را گوشزد کردهایم. شوربختانه دیرزمانی است که کشــورداران و مسووالن کشورمان این بایســتهی ارزشــمند را نادیده گرفتهاند و کمتر به آن میپردازند. ما ایرانیــان در باور دینی خود شــادی کردن را بهتریــن راه برای ســتایش دادههای نیک اهوراآفریده میشناسیم، واژهی جشن را از یسن اوستایی به چم پرســتش و نیایش برگرفتهایم تا فراموشــمان نشــود که برای مهر و فروتنی زمین، راســتی و پاکی آتش، جاودانگی و نوبه نو روییدن گیاهان، ارزش و جایگاه پیمانداری و هر آفریدهای که آن را ارزشمند میدانیم باید

شادی کنیم و سپاس اورمزد گوییم. گندم، برنج، انار، خرما، انگور و هر رستنی دیگری را تا جشن نمیگرفتیم، برداشت نمیکردیم! ما را چه شده که برای شادی باید همدیگر را بترسانیم!؟ سوم: ایران یکی از کشورهای کهن جهان است، از این رو فرهنگ و آیینهای ویژهی خود را دارد! همهی آیینهایی که در مجموعهی جشنهای نوروز جای گرفتهاند با بازگشــت فروهر نیاکان پیوند دارند. گرد و خاک از خانمان بر میگیریم، جان و جهانمان را نو میکنیم، کینه و دشــمنی را به دور میافکنیم و ... تا روان نیاکان را شــاد کنیم. ســرآغاز جشــنهای مجموعهی نوروز جشــن چهارشنبهسوری اســت که پیشتر با نام آتشبــام برگزار میشــد تا با روشــنایی آتش، فروهرهای نیاکان را به خانههای خویش رهنما شــویم، تا انــدازهای هالووین در ریشــههایش هماننــد چهارشنبهســوری اســت. آیینهای چهارشنبهســوری چــون آتش روشــن کردن، فالگوش ایســتادن، قاشقزنی، شــالاندازی در پیوند با باور بازگشــت فروهرهــا از جهان مینو اســت. شــوربختانه با برخوردهای سلیقهای و ناآگاهانــه که از برگزاری ســنتی این جشــن جلوگیری کرده، مردم را به جرم شــادی کتک زده و بازداشت میکردند، آیینهای آرام و به دور از خشــونت چهارشنبهسوری را به بیراهه برده و به انفجار کشــاندند! شادی نیازی است که مردم گاه آن را به بهای جانشــان میستانند و هر چه ســیمای ملی! تن سوخته و تاولزده نشان دهد، راه به جایی نخواهد برد. ما مردمی شــاد بودیم و امروز تشنهی شــادی هستیم! آمار شگفتآور فروش فیلمهای طنز ســینما که گاه حتا سبک و بیمایه هســتند، گواه این ســخن است! اگر برنامهریزان فرهنگی کشــور برای شادی مردم نیدیشند و خردمندانه دست به کار نشوند دیری نمیپاید که هالووین همچون ولنتاین در تار و پود فرهنگ کشور خواهد پیچید! پیچشی که تنهی تناور ســرو فرهنگ ایران را به خشکی و نیستی خواهد رساند! خاکم به دهان که چنین مباد!