ريشهی«کشور»،ازديدسوشيانتکشورايران

به یاد استاد پورداوود که به گاه 26 آبان 1347 خورشیدی درگذشت

گروه اندیشه: استاد ابراهیم پورداوود، در 02بهمن 1264 خورشــیدی در رشــت چشــم به جهان گشــود. او یکی از ایرانشناسان، اوستاشناسان و خاورشناسانان بنام اســت که به واکاوی رازهای نگفتهی فرهنگ ایرانزمین پرداخته است. او در نشستها و کنگرههای بسیاری، ستایش بسیاری از بزرگان را برانگیخت و شــاگردان بســیاری را پرورش داد. برای سخن گفتن از استاد پورداوود، کتابی بزرگ باید نگاشت، چراکه کارهای بزرگ او را کس نکرده اســت و بهراستی که او سوشیانتی اســت که کشور ایران به خود دیده است. گاتاها، یســنا، یشــتها (دو جلد)، خردهاوستا، ویسپرد، پوراندختنامه، زین ابزار، فرهنگ ایران باستان، هرمزدنامه و ... برخی از کتابهای او است. استاد در بامداد 26 آبانماه 1347 خورشــیدی هنگامی که در کتابخانهی خانهی خود، سرگرم پژوهش بود در 28سالگی چشــم از این جهان فروبست، روانش شاد و یادش گرامی باد. در زیــر کوتاهشــدهی نوشــتهای از اســتاد را دربارهی واژهی «کشــور» (از کتاب ویســپرد، رویههای901تــا111) آورده میشــود (بــدون ویرایش) تا ادب خود را به پیشــگاه این انســان وارسته بهجای آورده باشیم: “...کشور از واژههای بسیار کهنسال ایرانی است ... در اوستا هفت کشور و نامهای هر یک از آن هفت پارهی زمین بســیار یاد گردیده است. در گاتاها ســرودهای زرتشت که کهنترین بخش اوستاست، بهجای هفت کشور، هفت بوم (بومی) آمده است. در ویسپرد، در کردهی 10 پارهی یک نامهای هفت کشور چنین آمده: اَِرَزهی، َسوهی، فرد ذفشو، وید ذفشو، وئورو برشتی، وئورو جرشتی، خونیرث. ایــن کشــورها را بارتولومه بهترتیب کشور غربی، کشور شرقی، کشور جنوبشرقی، کشور جنوبغربی، کشور شــمالغربی، کشور شمالشــرقی و کشور مرکزی مینامد. در اوستا این کشورها با هم «هپت ُو َکرش َور» یا «َکرش َون» خوانده شده است. ... کشور از ریشهی «کرش» .Arã درآمده که در فرگرد نوزدهم وندیداد پارهی 21 با جز «پئیری» بهکار رفته به معنی شیارزدن و شخمزدن. همین واژه در گزارش پهلوی اوستا به کیشتن گردانیده شده است. کشتن یعنی شــیارکردن یا با خیش (=گاوآهن) خطکشــیدن ... درهمهی این پارهها جایی اراده شده که بر آن کشت کنند یا زمینی که پیرامون آن را شیار کشند، چنین جایی است که در پهلوی «کیشویچار» و در پارسی کشتزار گوییم. ... نظر به این ریشــه و بنیاد «کشــور» پارهای اســت از کــرهی زمین که گرداگرد آن شــیار کشــیده یا به عبارت دیگر، خاکی است که دور آن خطی کشیده شــده و آن را مرز شناخته و از پارهی دیگر زمین جدا ســاختهاند. اینچنین، کشور پارهای است از زمین پهناور، فراخناکتر از مفهومی که در فارسی به این واژه میدهیم و به معنی مملکت میگیریم”.