تنگهی بهرام چوبين، رازی در دل صخرههای سترگ
تنگهی بهرام چوبين از مهمترين درههای كمپهنا، بلند و استراتژيك در گوشهی باختری (:غربی) جادهی دره شهر بهسوی پلدختر است كه رازآلود، در دل يکی از درههای باريك كبيركوه جای گرفته است. اين تنگه برپايهی گفتهها از زمان بهرام چوبين در روزگار ساسانی برجای مانده است و افزونبر زيبايیهای طبيعی، آثار تاريخی نيز در آن وجود دارد. درون دره و پيرامون آن، طبيعت بیمانند و دستنخوردهای دارد. از برخی گفتهها برمیآيد كه اين تنگه شکارگاه بهرام چوبين بوده است. دربارهی دژ و تاسيسات نظامی تنگه آمده است كه در زمان جنگ و نبرد با خسرو پرويز، بهرام چوبين در اين مکان پناه گرفته بود. ساختار طبيعی تنگ بهرام چوبين به گونهای است كه دشمن نمیتواند به آسانی وارد آن شود، سازههای اين تنگه نشانگر اين است كه برای ايمنی بيشتر منطقه، ديوارهايی بر روی صخره ساختهاند و گمان میرود سردار ايرانی ريزبينی ويژهای در طراحی آن داشته است؛ اما چيزی كه امروز بيش از هر چيز ديگری انسان را به فکر وا میدارد چگونگی ساخت اين ديوارها است، صعود از صخرهها به خودی خود كاری بس دشوار است و چگونگی جابهجا كردن سنگهای بزرگ برای
ساخت چنين استحکامات باشکوهی شگفتآور است. شوربختانه نقشونگارههای تاريخی كه روزگاری بر روی صخرههای دژ خودنمايی میكرد با گذشت زمان از ميان رفته است و ديوارها در حال ريزش هستند. در درون تنگ بهرام چوبين، آثار تاريخیای وجود دارد كه تنها ديوارهای ويران شدهای از آنها برجای مانده است. روزگاری در درون تنگه دژی جای داشته است ولی در گذر زمان ويران شده كه در ورودی و بلندیهای تنگه آثار ارزشمندی از آن سازه يافت میشود. هرچند به شوند (:دليل) بیمهری و نبود ارادهای برای مرمت و نگهداری از اين يادمان كهن بخشی از ديوارها و دژ كه از سنگ و گچ ساخته شده است زير خاک رفته است. از ويژگیهای اين سازه چهار آبانبار است كه بر روی صخرهها تراشيده شده و آب انباشت شده در آن قابل نوشيدن است. اين آبانبارها بهگونهای شگفت و طبيعی در دل اين سازهی سنگی ساخته شدهاند. در اين آب انبارها آب نوشيدنی برای زمانی دراز نگهداری میشده است و گويا سردار ساسانی به مساله آب و نگهداری آن توجه ويژهای داشته است. در درون تنگ بهرام چوبين، سازههايی چون مکانهای مسکونی و ساختمان شاهنشين نيز وجود داشته كه با گذشت زمان از ميان رفته است. با نگرش به جزييات
میتوان گفت همهی امکانات بايسته برای زندگی امن همراه با تفريح در اين تنگه و سازههای درونش فراهم بوده است. آثاری از پلکان سنگی و برج و بارويی با مهرازی (:معماری) و مصالح رايج روزگار ساسانی در ورودی تنگه بهرام چوبين هنوز هم باقی مانده كه در فهرست آثار ملی به ثبت رسيده است. درهشهر يادمانهای كهن بسياری همچون دژهای باستانی در دل خود دارد و از اينرو به شهر قلعههای ايران نامور است.
ويژگیهای تنگ بهرام چوبين: ١ . آسانی رفت و آمد (مواردی چون سختی راه، وسايل رفت و آمد، فاصلهی گيرايی گردشگری تا نزديكترين شهری كه دستكم بيش از ٠٠١ هزار تن جمعيت دارد بايد نوشته شود): تنگه بهرام چوبين در 2١ كيلومتری درهشهر و 54١ كيلومتری ايالم (با جمعيتی بيش از 235 هزار تن) جای دارد؛ .2 ديرينگی: تنگه بهرام افزونبر ديرينگی طبيعی سازههايی را در دل خود جای داده است كه ديرينگی آن به روزگار ساسانی بازمیگرد؛ 3 . شمار بازديدكنندهها: هرساله بهويژه در نوروز بازديدكنندگان بسياری از اين اثر طبيعی-تاريخی ديدن میكنند؛ 4 . ثبت ملی: پلکان سنگی و برج و باروی دژ با مهرازی (:معماری) و مصالح رايج روزگار ساسانی در ورودی تنگه بهرام ثبت ملی شده است؛ .5 ثبت جهانی: نشده است؛ .6 شگفتی: برجای ماندهی دژی با كمترين راه ورود كه از نفوذناپذيرترين دژهای روزگار باستان بهشمار میرود و وجود چهار آبانبار در درون سازه از شگفتیهای اين اثر طبيعیتاريخی است؛ 7 . دست نخوردگی (:بکر بودن): طبيعت تنگه بهرام و بخشهايی از سازه كه در بلندای صخرهها جای دارد دستنخورده مانده است؛ .8 رهآورد (:سوغاتی): گليم، جاجيم، حصير، فرش ...و از صنايعدستی و رهآوردهای درهشهر است؛ .9 ضريب امنيت: بازديد از اين يادمان تاريخی و طبيعت پيرامونش به شوند نزديکی به درهشهر از امنيت برخوردار است؛ ٠١. امکانات رفاهی: برای بهرهگيری از امکانات رفاهی و اقامتی بايد به شهرستان ايالم، مركز استان ايالم رفت؛ ١١. خوراکهای بومی ويژه: آش ترخينه، شله اميری، دنده پلو، كوفته سيرابی، خورشت تره كوهی و ... از خوراکهای بومی ايالم و ديگر شهرهای اين استان است.