تالس (زادهی۴۲۶ پیش از مسیح)

«تالس کسی است که در سرآغاز فلسفه ایستاده است». این گفتهی ارستو دربارهی تالس بیانگر پیشگامی و دیرینگی این فیلسوف فنیقیایی است که آغازگر فلسفه و نخستین چهرهی دانش خوانده شده است. او که از تبار تمدن فنیقی و نه یونانی است! در کودکی با پدر و مادر به میلتوس کوچ میکند و به همین انگیزه تالِس ِملتی خوانده شده است. این کوچ خانوادگی همزمان دورهی مادها روی میدهد. گویا او رویداد خورشیدگرفتگی ۸2 مه 5۸5 پیش از مسیح (درست هنگام نبرد هالیس، میان مادها و لیدیاییها) را پیشبینی کرده بوده است. تالس که بیشتر عمرش را در حال گردش در جهان پیشاهخامنشی بود، سفرهای بسیاری به مصر و خاورمیانه داشت و آموزشهای او را کاهنان مصری و کلدانی بر دوش داشتند. او با راهنمایی آنها از اندیشههای مغان ایرانی و فلسفهی مزدیسنا بهرههای فراوان برده برخی برآنند که پیشبینی خورشیدگرفتگی نیز بیشتر برآیند یک بخت همراه بوده تا یک بررسی علمی. تالس از ستارهشناسان خاوری آموخته بود که پیرامون هر نود سال یک بار خورشید میگیرد. «به قول بویس، نخستین اصل مورد اشارهی تالس با اصول دین زرتشتی همخوانی دارد. آفرینش زمین که چون دایرهای است، بر آفرینش آب بنا شده است. در نزد ایرانیان، ایدهی قرارگرفتن زمین بر روی آب چیز ناشناختهای نبود، ضمن آنکه ایشان ارجنهادن ژرف به آب را ، بر این مفهوم افزودند، بدانگونه که سپسها از جایگاه ویژهی آن در گفتههای هرودوت بیش از پیش سخن رفته

با

و اندیشمندان یونانی در گرایش او به اندیشهی زرتشت و دیدار او با مغان ایرانی در کلده، بیانگر پیوندی دیرینه و ژرف میان او و جهانبینی زرتشتی و ایرانی دارد. والریوس ماکسیموس، آپولو مادورنسیس، یامبلیخوس (شاگرد فرفریوس)، پلینیوس (پلینی طبیعیدان)، آپولیوس فلوریدوس، دیوژنوس الئرتوس و ...همگی از دیدار فیثاغورس با یک اندیشمند ایرانی با نام «زابراتاس» (ِزبَراندام، درشتاندم) یاد شده که به گونههای زاراتاس، زاوراتاس و آسروسوتس، زرواستر نیز درآمده و این دگرگونی واژهها خود میتواند انگیزهی اشارهی دیدار فیثاغورس و زرتشت را پدیدآورده باشد؛ اگرچه در هر روی این خود نیز نشانهی روشنی از دیدار و گفتوگوی فیلسوف یونانی با مغان ایرانی-خاوری به شمار میرود. پیروان فیثاغورسگرایی نیز گمان میکردند که فیثاغورس با زردتشت در کلدهدرس و پروفیر (فرفریوس) فیلسوف در شرح زندگی فیثاغورس، دیدگاه فیثاغورس را دربارهی استاد خود زابراتاس گزارش میکند: «او (زابراتاس مغ) راستی را به همه چیز برتری داده است و خداوند یعنی اورمزس را چنان تصویر کرده است بسان پیکرهای که از نور پاک باشد و روانی از وی۸که گرایش به راستی داشته و از زشتی و دروغ گریزان است..» نباید فراموش کرد در یک گفتار کهن ایرانی در سنت مزدیسنا با نام «گزیدههای زادسپرم» چنین آمده که: «آن گاه که [زرتشت] از آب بیرون آمد، امشاسپند وهومن با شکوه و عظمت بر وی نمودار شد که نه برابر زرتشت بود و جامهای از نور بر پیکر داشت و پیکرش خود روشنایی بود. پرسید از زرتشت که کیستی و تبارت کدام است و چه کام و آرزو داری و به کدامین کار مشغولی؟ گفت که من زرتشت هستم، پسر سپیتام در زندگی به پرهیزکاری بیش از همه آرزومندم و خواستم این است که آن چنان باشم که ایزدان راهنمایم باشند به پاکترین