تاریخ ایران در «پادشاهان صلیبی »3

یکی از سوژههای گیرا در ساخت محصوالت فرهنگی، بهویژه در صنعت پرهوادار و پردرآمد بازیهای رایانهای، رویدادها و رخدادهای تاریخی است. پرداختن به جایگاه ایران با توجه به تمدن دیرین آن در این بازیها مایهی شگفتی نخواهد بود. بیگمان شیوهی بازنمایی تاریخ و هویت ایرانیان در این بازیها میتواند برای مخاطب ایرانی گیرا باشد. تجربهی بازیکردن در اینگونه بازیها، زمانیاست که برای یک گاه کوتاه هم که شده، خودمان را از چشم «دیگری» ببینیم. شرکت پاراداکس یکی از بازیسازان شناختهشده در ژانر استراتژی کالن است. بازیهای این شرکت بیشتر بازیکن را در نقش یک فرد میگذارد و بازی با نقشآفرینی بازیکن در قالب آن فرد و جانشینان او ادامه مییابد. پاراداکس همواره بهشوند گستردگی و درونمایهی بازیهای خود ستوده شده است. این شرکت با نمایاندن سازوکارها و شیوههای گوناگونی مانند: فرهنگ، کیش، جنگاوری، سیاست، دیپلماسی و پنهانکاری به بازیکن، دست او را برای پیش بردن بازی بهروشهای گوناگون باز میگذارد. تازهترین ساختهی این شرکت «پادشاهان صلیبی ۳»۱ نام دارد که تابستان امسال به بازار آمده است. همانطور که از نام آن پیداست، روند پیشرفت بازی، دوران جنگهای صلیبی است

و بازیکن برای آغاز بازی دو گزینه پیش روی خود دارد: سالهای میالدی ۷۶۸ یا ۶۶۰۱. با آغاز در تاریخ ۷۶۸ میالدی، کشور ایران از همگسسته و میان صفاریان، طاهریان، سامانیان، خلیفهی عباسی بخش شدهاست و شماری از بازماندگان ساسانی را نیز در تبرستان (خاندانهای باوند، کارن و جاستان) میبینیم. با آغاز بازی از تاریخ ۶۶۰۱ میالدی ایران زیر سلطهی ترکهای سلجوقی است. کیش و آیین در این، بازی، در شیوهی ساخت و کارکرد آن نقشی بسیار مهم بازی میکند. بهگونهای که پیوند زناشویی بین پیروان مذهبهای گوناگون بسیار دشوار است و تفاوت مذهب یکی از پررنگترین و مهمترین شوندهای آغاز جنگ بین فرمانرواییها در برابر یکدیگر است. برای نمونه، آغاز بازی با خاندان کارن در گرگان بسیار دشوار است، زیرا تمام حکومتهای مسلمان منطقه کیش زرتشت را مردود میدانند و بسیار زود ضد آن اعالم جنگ میکنند. بهطور کلی، دقت و تالش پاراداکس برای بازنمایی راستین دورههای تاریخی ستایشبرانگیز است. گسترهی جغرافیایی بازی، باختر چین تا باختر اروپا را در بر میگیرد و در این میان فرهنگها، مذهبها، و فرمانرواییهای بسیاری گنجانده شدهاند

که در اندازهای بسیار با واقعیت تاریخی خود همسان هستند. برای نمونه، پاژنامهای کنت و دوک اروپایی در ایران مرزبان و ساتراپ و در دنیای عرب شیخ و امیر نامگذاری شدهاند. نمونهای دیگر نمایندهی دینی در دربار هر فرمانرواست که در آیین زرتشت با نام موبد، در دین مسیحیت با نام اسقف، و در اسالم شیخ یا مفتی خوانده میشود. اما یکی از ناکاراییهای بزرگ بازی که توجه هر بازیکن ایرانی را جلب خواهد کرد، بازنمایی دین مزدیسنا و امکان پیوند زناشویی با خویشان نزدیک است. این موضوع یکی از کجفهمیهای باختر نسبت به فرهنگ و دین ایران پیش از اسالم است و وجود آن در بازیای که همهی ریزهکاریهای دیگر آن به بهترین گونه با تاریخ همخوانی دارد نشاندهندهی این است که چنین درکی از دین مزدیسنا در باختر به چه اندازه گسترده و پذیرفتهشده است. سخنگفتن دربارهی ریشههای چنین برداشتی بسیار گسترده است و نمیتواند آسان باشد، اما آرمان آن است که باید با کار فرهنگی، علمی و گفتوگو با دنیا کوشش کرد تا چنین کجفهمیهایی دربارهی تاریخ ایران و یکی از غنیترین و کهنترین آیینها و جهانبینیهای دنیا، یعنی کیش زرتشت درست شود.

* کارشناسی ارشد مترجمی زبان انگلیسی