پاسداشتمهرودوستیدرولنتاينياسپندارمذگان؟

سدهی ســوم ميالدی، امپراتور روم، کالديوس دوم برای آنکه ســربازانش را مردانی جنگجو تربيت کند، آنها را از ازدواج و دلبســتگیهای خانوادگــی دور میداشــت و اجــازه نمیداد که همســری برگزيننــد، اما کشيشــی بهنام والنتين(والنتيانوس) پنهانی سربازان امپراتور را به عقد دختران محبوبشــان درمیآورد. پس از چندی امپراتور پی بهکار والنتين برد و دســتور دستگيری او را داد. والنتين که گرفتار بند و زندان شــده بود دلباختهی دختر نابينايی میشود که به زندان سر میکشيد. هنگامیکه میخواهند والنتين را بــه گناه ناديدهگرفتن فرمان امپراتور اعدام کنند، کارتی برای دختر نابينا میفرســتد و بر آن چنين عبارت کوتاهی مینويســد: «از سوی والنتين». به همين شوند، اروپايیها روز 14 فوريه 25( بهمن) را روز مهرورزی نامگذاری کردهاند و اين روز را بر پايهی آنچه که در تاريخ آنها روی داده يا گمان میکنند که روی داده باشد پاس میدارند. اين تنها يکی از چند داستان و گفتهای است که دربارهی ولنتاين گفتهاند. بايد بــه اين نکته توجه داشــت که فاصلهی ولنتاين با جشن سپندارمذگان 29( بهمن) تنها چند روز اســت، اما ما اســفندگان را فراموش میکنيــم و به جای آن در روز ولنتاين شــور و هيجان از خود بــروز میدهيم. تنها به اين شــوند که اروپايیها ايــن روز را برای مهر و دوســتی برگزيدهاند، میکوشــيم از آنها هم پيشــی بگيريم و وانمود کنيم کــه پايبند به دوســتی و آشــنا با فرهنگ جهانی هستيم. درســت اســت که مهرورزی و دوستی يکی از هدايــای آفريدگار به آدمی اســت و کاری پسنديده و شايسته بهشــمار میرود، اما بهتر نيست که روزی را برای اين کار برگزينيم که با فرهنگ و هويت ما سازگاری دارد و برخاسته از ذهن و انديشهی پيشينيان ماست؟ ولنتاين روزی برخاســته از تاريخ يا افسانههای اروپايی است و نسبتی با فرهنگ ما ندارد. اينکه ولنتاين روز مهرورزی است پس فرهنگی ويژه و جای مشخصی نمیشناسد، تنها زمانی میتواند پذيرفتنی باشــد که ما نمونه و همانند آن را در فرهنگ و گذشــتهی خود نداشــته باشيم. در حالیکه اينگونه نيست و گذشتگان و نياکان ما،

بر پايهی فلسفه و معنايی ژرف، روزی از سال را جشن میگرفتند و آن را نشانهای از مهر و دوستی میدانســتند. اين روز در فرهنگ ما اسپندگان(سپندارمذگان) ناميده میشود. جشن اسفندگان که امروزه زرتشتيان برگزار میکنند و آن را روز زن و زندگی و ستايش از مهر و فروتنی مینامند پيشــينهای کهن و باســتانی، تاريخچهای خواندنی، ژرفتر و بسيار پر معناتر از ولنتاين اروپايیها دارد. در گذشتههای دور، در گوشههايی از سرزمين پهناور ايران، در اين روز، بانوان لباس و کفش نو میپوشــيدند و مردان نه تنها به ستايش زنان پاکدامن و پرهيزکار برمیخاستند، بلکه پيشکشهايی هم به آنها میدادند. زنان در اين روز کارهای خانه را انجام نمیدادند و اين خويشکاری مردان و پسران بود. ابوريحــان بيرونی مینويســد: «جشــن اســفندگان ويــژهی زنان اســت و آنها شــادماناند از اينکه از همسران خود هديه دريافــت میکنند، هنوز هــم اين آيين در اصفهــان و ری و شــهرهای پهله (مرکز و باختر ايران) برجای اســت.» سپس سخنی میآورد که چهبســا شگفتی ما را برانگيزد. او مینويسد: «در اين روز زنان بر تخت پادشاهی مینشــينند و فرمان میرانند و همهی کارها بهدست مردان و پسران انجام میشود. اينــك ولنتاين را مقايســه کنيد با جشــن اسفندگان و معنا و فلسفهی انديشهبرانگيزی که دارد. اســفندماه رويش جوانههای سبز و نويد زندگی و بهار و زايش زمين و پاسداشت مهر و دوستی است. پس آيا بهتر نيست که بهجای پيروی از اروپاييان، پيام انديشهبرانگيز و فلسفهی اسفندگان را درک کنيم؟