برای نهایی کردن تفاهمنامهها بینالمللی شتاب نکنیم
میهن پر ســتی یــا پاتریوتیســم وظیفهی بدیهی و طبیعی هر ملت و هر کشور است و نگاهبانی از آب و خاک ســرزمینی، در همهی جهان، فراتر از هر ایدئولوژی متداول، اولویت نخســت منافع ملی و ضامن بقای هر کشور بهشمار میرود. تجربهی غمانگیز نگارنده در مشاهدهی طاقنصرت بســیار باشکوه بزرگداشت قرارداد ترکمانچــای دولت تزاری در ســنتپترزبورگ روســیه که حتا پس از انقالب کمونیســتی ضد پادشاهی آن کشــور هم حفظ شده، نمونهای بر اولویت پایدار منافع ملی و یکپارچگی ســرزمینی بر ایدئولوژیهای ســیال سیاسی کشورها است. قراردادهــای حقوقــی هماننــد تفاهمنامــهی ۵۲ ســاله بــا چین و کنوانســیون 8۱۰۲ کاسپین با روسیه، بهعنــوان قراردادهایی مربوط به امور حاکمیت ملی و مــرزی و یکپارچگی ســرزمینی، دائمــی و تغییرناپذیر در گذر زمــان خواهند بود درحالی که در اصلهای ،77 ۹ ، 6۴۱، ،۵۲۱، ،۱8 78 ۲۵۱ و ۳۵۱ قانون اساســی جمهوری اسالمی هم حفظ استقالل و تمامیت سرزمینی، نفی سلطهپذیری، غیرمجاز بودن تغییــر مرزها و غیرقانونی بودن اســتقرار نیروهای نظامــی بیگانه در محدودهی خشکی و دریایی سرزمینی ایران بهگونهی آشکار تاکید شده است. از مهمتریــن اشــکالهای همچنان اصالحنشــدهی کنوانســیون 8۱۰۲ کاسپین این موارد یادکردنی است: ۱- خط مبدا به عنوان یک رکن حقوقی مبهم و ناروشن مانده است. ۲- قراردادهــای ۱۲۹۱ و ۰۴۹۱ مسکوت گذاشته شده که باید بهگونهی آشکار و روشن ، به پابرجایی و تکمیل آنها در کنوانسیون 8۱۰۲ اشاره شود. ۳- در سراسر متن کنوانسیون، بهدلیل بــار معنایی حقوقی در تقســیمبندی آبهــای بینالمللی، واژهی دریا باید با دریاچه جایگزین شود. ۴- در مــادهی ۱ کنوانســیون بایــد بهگونهی روشــن نام ایــران بهعنوان تنها کشور متضرر دارای شکل ساحل نامناسب ذکر شود در حالیکه در متن بدون نام کنونی، دیگر کشورها هم که از شکل ساحل خود بسیار منتفع شدهاند، میتوانند مدعی متضرر شدن باشند!! ۵- باید در متن کنوانســیون برپایهی مالحظات زیستبومی، اجازهی ساخت پروژههــای ویرانکننده و آلودهســاز زیســتبوم دریایی کاسپین، همچون جزیرههای مصنوعی و خطوط لولهی انتقــال نفت و گاز از بســتر دریا، مورد بازنگری و تغییر قرار گیرد. -6 بدیهی اســت که چــون ایران هیچ نقشــی در فروپاشی و تقسیم طرف دوم قراردادهای ۱۲۹۱ و ۰۴۹۱ یعنی شوروی به چهار کشور ساحلی نداشته، به همین دلیل، نباید تغییری در حق «بالسویه» یعنی حق برابر، مســاوی و مشــاع یا یک دوم ایران، بهروشــنی در این قراردادها ایجاد شود، همانگونه که با اتحــاد دوبارهی احتمالی این چهار کشــور در آینده، آنها قطعا زیر بار اعمال دوبــارهی حق یک دوم برای ایران نخواهند رفت. نکتــهی درخــور تامــل اینکــه با تقســیمبندی غیرمنصفانهی کنونی کنوانســیون 8۱۰۲ کاسپین، سهم ایــران، نــه برپایهی حقــوق برابر، مســاوی و مشاع ۰۵ درصد و نه حتا ۰۲ درصــد انتقــادی ابداعی دولت هاشمیرفسنجانی، بلکه عمال تنها -۳۱ ۱۱ درصد!! در نظر گرفته شده یعنینهتنهاتقسیمبندیومنطقهبندی دریایی تازهی کاسپین، کامال به زیان یکپارچگی سرزمینی دریایی ایران و به سود چهارکشور بازماندهی شوروی پیشین است، بلکه سهم ایران از ذخایر ۰۰۱ میلیارد بشکه نفت و ۲۱ تریلیون متر مکعب گاز کاسپین، صفردرصد!! در نظر گرفته شــده و حتی مالکیت ایران بر تنها ســرمایهی نفتی ملت ایران در کاســپین یعنــی حوزههای نفتی البرز و ســردار جنگل کاسپین هم به رسمیت شناخته نشده است!! و با توجه به اینکــه در بند ۱ ماده 8 کنوانســیون 8۱۰۲ کاســپین، تمام توافقهای چهار کشــور بازمانده از شوروی پیشین با یکدیگر، در زمینهی تقســیم دریاچه، بستر و زیربستر که پیشتــر دو به دو انجام و ســالها مورد اعتراض ایران بوده تایید شده، نهاییکردن شتابزدهی کنوانسیون 8۱۰۲ کاســپین ازسوی ایران یعنی موافقت با واگذاری ابدی یکپارچگی سرزمینی و حقوق ایران در کاسپین به کشورهای همسایه! بیگمــان روان پــاک صدها هزار شــهید به خون خفتهی ایرانی در جنگ هشت ســاله و گردان ۱۵۱ دژ، شلمچه، خرمشهر، مجنون و...، نظارهگــر عملکرد مــا در حفاظت از یکپارچگــی ســرزمینی ایران درکاسپین ۱7۳ هزارکیلومتر مربعی و خلیج فــارس 7۳۲ هزار کیلومتر مربعی هســتند که هیچ تفاوتی با حفاظت از خوزســتان و شلمچه و اروندرود و ابوموسی و تنب بزرگ و کوچــک ندارند و حقــوق ملی نســلهای کنونی و آیندهی ایران ایجاب میکند تا بندبهبند اشکالها و ایرادهای مورد نظر صاحبنظران بیطرف تخصصی درکنوانســیون 8۱۰۲ کاســپین و تفاهمنامــه ۵۲ ساله با چین، بدون هرگونه عملکرد احساسی و فشار برای شتابزدگی، مورد بررسی همهجانبه قرار گیرند، تا با رفع اشــکالها، در راســتای منافع ملی ملــت ایران برای آنها تصمیمگیریشود. * دکتر میرمهرداد میرســنجری، استادیار دانشگاه و پژوهشگر فرهنگی و ژئوپلیتیک