صدای جوانان معترض را بشنویم
جامعه شناسان در گفتوگو با «ایران»:
جامعــه شناســان تاکنــون تحلیلهــای مختلفیدربارهاعتراضهایمردمیچند روز اخیر ارائه کردهاند. «سرمایه اجتماعی تحلیل رفته»، موضوعی اســت که اصغر مهاجری عنوان میکنــد. وی در گفتوگو باخبرآنالینتصریحکرده:«موضوعیکه نســبت به آن اظهــار نگرانی کــرده و هنوز میکنیم این اســت که سرمایه اجتماعی دچــار فرســایش شــده و اضــالع طالیــی آن در هــم ریخته اســت. ایــن ضلعها که تضمینکننــده توســعه جامعه هســتند عبارتند از شــفافیت، اعتماد و مشــارکت. متأسفانهمیزانشفافیتکمشدهوبهتبع آن اعتمــاد کاهش پیدا کرده و مشــارکت مــردم در عرصههای عمومی بســیار کم شــده اســت.» معصومــه ابتــکار معاون رئیس جهمــوری در امور زنــان و خانواده نیز در واکنش به بازداشــتهای اخیر، در گفتوگو با ایســنا بیان کرده اســت:«ما به گفتوگوی عمیق بین نسلی نیازمندیم. حتماً نیازمند شــنیدن صدای نوجوانان و جوانان هستیم، زیرا برای شنیدن صدای نســل دهــه ۰۷ و ۰۸ فرصــت و فضــای کافی نه در خانواده و نه در جامعه فراهم نکردهایم.البتهاقداماتخوبیدرآموزش و پرورش یا دانشــگاهها برنامهریزی شده، ولــی کافی نیســت. وی افزود: حتمــاً باید صدای جوانان و نوجوانان شــنیده شده و مطالبات آنها درک شــود. این گفتمان با شنیدن شروع میشود یعنی قبل از اینکه ما صحبت کنیم، باید صدای نســل دهه ۰۷ و۰۸ را بشنویم.»وی با بیان اینکه باید در رســانههای عمومی، فضــای عمومی جامعه، دانشــگاهها، آموزش و پرورش و خانواده برای جوانــان و نوجوانان جایگاه قائــل شــویم، تصریح کرده: این نســل به فضای مجــازی گرایش زیادی پیــدا کرده استایندرحالیاستکهفضایمجازی همان قدر که فرصتهای فوقالعادهای دارد، مقــداری تهدیــد هــم دارد کــه توانمندســازی جوانــان بــرای اســتفاده صحیح از فضای مجازی بهترین راه برای مقابلهباتهدیداتاست.»
مسألهایکهدراینمیاننیازبهبررسی و تحلیــل کارشناســان اجتماعــی دارد، علــت اصلی گرایش نســل دهــه ۰۷ و ۰۸ به ســمت اعتراض و اغتشاشهای اخیر است. در این میان از جامعه شناسان باید پرسید علت اصلی شنیده نشدن صدای این نسل چیست و برای تکرار نشدن این اعتراضهــا چــه کار باید کــرد؟ «اماناهلل قرایــی مقــدم» جامعــه شــناس معتقد است حدود۸2 سال قبل در کتابش تأکید کرده که امکان بروز دگرگونی خاموش در جامعه وجود دارد. او با اشاره به اینکه باید نظــرات جوانان تحصیلکــرده، فرهیخته و آینده نگر را در جامعه شــنید، میگوید: شکی نیســت که آینده متعلق به جوانان است. چراکه آنها هستند که در آینده قرار اســت جامعــه را اداره کننــد و سرنوشــت کشــور را رقم بزنند. این جامعه شناس با اشــاره به اینکه آموزش و پرورش ما دچار مشــکالت متعدد است و همین موضوع باعــث پرخاشــگری و اعتراض این نســل شــده اســت، بیان میکند: هــر جامعهای دچار نظم و روال مشخصی است. برخی میگویند این حرکتها از عربســتان خط میگیرنــد اما بایــد دید این حــرف چقدر درســت اســت و نبایــد در اینجــا بــه فهم مــردم توهین شــود. مــا وقتی بــه جوانان میگوییم تحت تأثیــر توطئه های اعراب هســتند بــه آنهــا بی احترامــی میکنیم. او بــا تأکید بــر اینکه نبایــد فراموش کنیم کــه زمینه اعتــراض در جامعه مــا فراهم اســت، میگوید:ســؤال من این اســت که اگــر مردم کشــورهای دیگــر را تشــویق به اعتراضکنیمآنهااغتشاشمیکنند؟اگر زمینه فراهم نباشد که مردم به خیابانها نمیآیند. باید ضمن ســوا کردن حســاب قانون شــکنان تندرو ، مشکل این مردم را پیدا کنیم و به آن رســیدگی کنیــم. قرایی مقدم علت افزایش خودکشی در جامعه را ســرخوردگی و رواج بیاعتمــادی در جامعهمیداند. اوبااشارهبهاینکهامریکا عالقهمنــد به ایــن اعتراضها اســت ولی زمینه اعتراض از قبل در بین مردم وجود داشــته اســت، میگویــد: اعالم میشــود کــه افرادی در دهها شــهر و شهرســتان در ایــن روزها به خیابانها آمدهاند و نســبت به شــرایط شــان اعتراض کردهاند. اغلب اینها کســانی هســتند که نســبت به آینده خــود چنــدان امیــدوار نیســتند و حــس میکننــد بــا محدودیــت و محرومیــت مواجــه بودهانــد. قرایی مقدم با اشــاره به اینکــه برخــی از مســئوالن بــه وعدههــای خود عمل نکردهاند و یا کوتاهی کردند که همین موضوع برخــی از مردم را ناراضی کــرده اســت، بیــان میکنــد: «زمانــی کــه مردم شــاهد تبعیض در جامعه هستند و با مشــکل معیشتی دســت و پنجه نرم میکنند زمینه اعتراض در جامعه فراهم اســت.» ایــن جامعــه شــناس میگویــد: «زمانــی کــه یک جــوان بــیکار مشــاهده میکندکهنمیتواندتاسالهایدیگرهم ازدواجکندودرهمینحالبرخیفسادها رامیبیندبههرحالمعترضمیشود.»
قرایی مقدم با اشاره به اینکه بیکاری، فقرواعتیاددرجامعهروبهافزایشاست، میگوید:«شکاف طبقاتی در جامعه زیاد اســت و جوانــان آن را می بینند و خواهان تعدیلاینوضعیتهستند.»
اینجامعهشناسبیانمیکند:«وقتی حتی رفتن دختران مان به ورزشــگاه ها با امــا و اگــر مواجــه مــی شــود و ایــن بحث بــه نتیجــه ای نرســیده ، وقتــی جوانــان نمیتواننــد بــه راحتــی بخشــی مهــم از
عقایــد خــود را بیان کننــد به تدریــج این نسلبهسمتپرخاشگریحرکتخواهد کرد.» قرایی مقدم با بیان اینکه بر اساس نظریه«الکسیدوتوکویل»جامعهشناس فرانسوینبایدجوانانمعترضرادستگیر کرد، بیــان میکند:«باید با ایــن جوانان با آرامش برخورد کنیم. این افراد معترض دشمن مردم نیستند ولی دشمن کسانی هستندکهشرایطازدواجوشغلرابرایشان فراهــم نکردهاند. بنابراین با برخوردهای خشونتآمیز در قبال مطالبات قانونی و منطقینبایدزمینهرابرایمهاجرتنسل جوان به کشورهای دیگر فراهم کنیم.» او میگوید:«جوانان معترض خواستههایی مثل شــادی، شــغل و ازدواج دارنــد و این امکانــات را بــا وجود ســرمایههای کشــور میتوان برای آنها مهیا کرد. اعتراض های مختلفدرنسلجوانامروزیتلمبارشده واینبرایجامعههشداردهندهاست.» ■ مسألهامنیتملی مهمترازبازداشتشدگاناست
اما جامعه شناســانی هم هســتند که
دیدگاه متفاوتی نســبت به این موضوع دارند.«علی انتظاری» استادیار دانشگاه عالمه طباطبایی با اشاره به اینکه امنیت ملــی مهمتــر از انســانهای معتــرض اســت، به «ایــران» میگوید:«مردم هم بایــد حرفهایشــان را بزنند و مســئوالن نیــز گــوش شــنوا داشــته باشــند امــا اگر روزی برخــی افراد به دالیل سیاســی به بلندگــوی دشــمن تبدیل شــدند باید به هــر حــال مقابله شــود.» ایــن اســتادیار دانشــگاه عالمه با اشاره به اینکه صدای مردم را باید شــنید شــکی نیســت، بیان میکند:«در تمام کشــورها باید امکانات الزم بــرای شــنیدن صدای مــردم وجود داشــته باشــد. مشــکل امنیتی در کشــور جدی است. تعدادی از مسئوالن نسبت به بازداشــت جوانــان در این اعتراضها واکنــش نشــان دادنــد در صورتــی که در اینجــا نبایــد فرامــوش کنیم که مشــکل امنیتــی در کشــور بســیار جــدی و حائــز اهمیت است.»
انتظاری با اشــاره بــه اینکه همانطور
کــه نظام سیاســی آزادی را به افراد اعطا میکند باید نسبت به حضور دشمن هم مقابله کند، میگوید: اقداماتی را باید در برابر این اعتراضهــا انجام داد که دیگر مشابه آن در جامعه صورت نگیرد. باید کاری در جامعــه کنیــم کــه دیگــر مردم فریب دشمن خارجی را نخورند.
این جامعه شــناس با اشاره به اینکه دشــمن سیاســتهای الزم خــودش را بــرای فریــب مــردم بــه کار میگیــرد، بیــان میکند:«دغدغــه جــدی در ایــن اعتراضها حضور دشــمن اســت. البته بایــد فضــای آرامــی را هــم در جامعــه فراهم کرد تا مردم دغدغهها و مشکالت خــود را بیــان کنند اما تجمــع و اعتراض راه حل مناســبی برای بیــان دیدگاههای مردم نیست.»
او بــا تأکیــد بــر اینکــه مــا در جامعــه دچار مشــکل انســداد ارتباطی هستیم، میگوید:«این مشــکل را باید در جامعه مرتفــع کنیم تا صــدای مــردم به گوش نهادهای مرتبط برسد.»