4 ماه بعد از دی

ولی با تغییر نگرش اقتصادی توانســتند از آن بحران ســربلند بیــرون آیند. آخریــن بحران اقتصادی نیــز در 2008 رخ داد که از آن هم عبور کردند. بحرانهای دیگر مثل فاشیســم و جنگ جهانــی دوم نیــز دامن غرب را گرفت. کافی اســت که بگوییم برخورد کشــورهای پیروز با کشــورهای شکســت خورده پس از جنگ جهانی دوم به کلی متفاوت از این برخورد پس از جنگ جهانی اول بود. چرا؟ به این دلیل ساده که دیدند آن نحوه برخورد منشأ جنگ بعدی شد. بنابراین جامعه پیشرفته، در درجه اول اجــازه بــروز اعتراض نســبت به عدم تعادلها را میدهد، ســپس وجود بحران را میپذیرد. در مرحله بعد، ســعی میکند که آن را درک و فهم کند و در پایان نیز میکوشــند که راههایی را برای حل این بحرانها؛ پیشــنهاد و اجرا کنند. ولی جامعه پیشامدرنوسنتیوتوسعهنیافتهچگونهعملمیکند؟قرآنآنراتوصیفمیکند. کسانی هستند که چون در دریا دچار سختی و نزدیک به غرقشدگی میشوند دست دعا به ســمت خدا برمیدارند و چون به ســاحل آرامش و نجات هدایت میشوند، دوباره خدا را فراموش میکنند. برخورد جامعه ما با رویدادهای دیماه سال 1396 درمجموعمصداقیازهمینتوصیفقرآنیاست.درآنزمانهمهدرمقامتحلیل خواهان رسیدگی و شناخت پدیده شدند. اصل وجود مشکل را پذیرفتند، ولی چون آرامش بازگشــت، نه تنها گذشــته را فراموش کردنــد، بلکه حتی منکر خطیر بودن وضع شدند و خطیر بودن را ساخته و پرداخته اذهان بیگانه توصیف کردند! و هیچ زمینــه عینی برای آن قائل نشــدند و آمار تورم و بیکاری و رشــد اقتصادی را مطرح کردند که همگان متفق القولند که این آمارها در سالهای اخیر یا بهتر شده یا در چند دهه گذشــته کمابیش همین وضع بوده است. کسانی این منطق را به کار بردند که تا پیش از آن و برای زدن دولت، مشــغول ترســیم بدترین وضع برای جامعه ایران بودند. در پایان نیز نتیجه گرفتند که این اتفاقات جدی نیست، یا اینکه حداقل ریشه عمیقی در داخل ندارد. متأسفانه پس از این اتفاقات تاکنون هیچ گزارش و تحلیل رسمی از این اعتراضها تهیه و منتشــر نشــده اســت. درسهایی که مســئولین از این اعتراضهــا گرفتهاند، چیســت؟ چــه اقدامهایی برای جلوگیــری از تکــرار آنها میتوانند انجــام دهند؟ تا چه حد این مســائل را به فضای عمومی کشــاندهاند؟ پاسخ به نسبت روشن است. احتمال دارد که گزارشهای توصیفی تهیه شــده اســت، ولی هیچکدام (اگر چنین گزارشهایی باشــد) برای استفاده در یک بسته سیاستی جهت بهبود شرایط و رفع زمینههــای اعتراضهای مذکور مورد اســتفاده واقع نشــده اســت. ما نــه تنها اجازه نمیدهیم که اعتراضها بیش از آنکه به وضع بحرانی برسد، مجال بروز پیدا کنند و میکوشیم تا حد ممکن مانع بروز آنها شویم؛ بلکه در تحلیل و ارزیابی آن و علل و عوامل مؤثر بر شکلگیری بحران نیز ناتوانیم، چرا که نهادهای مستقل دانشمحور و کارشناســی نداریم یا آنها را به رسمیت نمیشناسیم. در حالی که در یک جامعه پیشرفتهچنیننهادهاییهستندوفراترازسیاستعملمیکنندوگزارشهایآنان مورد پذیرش نســبی جامعه قرار میگیرد و مبنای سیاســتگذاری میشود. بنابراین مرحلهپایانیکهتهیهوتدوینبستهسیاستیبرایتغییراتواصالحاتدرساختارها و روندهای موجود است، به طور کلی از دستور کار رسمی جامعه ما خارج میشود. در نتیجه رخدادهای گذشته را آگاهانه به فراموشی میسپاریم. برخورد رسمی ما با وقایع دیماه 1396 نه تنها واجد ویژگیهای یک جامعه پویا و رو به پیشرفت نیست بلکه میتوان گفت که برخی از سیاستهای چند ماه اخیر، در جهت عکس عمل میکند و به تشــدید عواملــی پرداختهاند که موجد آن اعتراضها اســت. پراکندگی گسترده نظرات و سیاستها در ساختار رسمی موجب شده که اقدامهای جاری به جای حل بحرانها، بروز آنها را به طور موقتی به عقب بیندازد، البته با شدت بیشتر.