رمزگشایی از نقشه های تخریبی « دولت سایه »

- بیانیه کارگزاران برای تقویت دولت بود است مسأله اصلی دولت روحانی نبود هماهنگی

روز گذشــته محســن هاشــمی، نفــر اول انتخابات شــورای اســالمی شــهر تهــران و رئیــس ایــن شــورا، بــا حضــور در مؤسســه فرهنگی مطبوعاتی «ایران»، از بخشهای مختلــف آن بازدید کرد. میهمــان «ایران» ضمــن بازدیــد از بخشهــای مختلــف مؤسســه، بــه پرســشهای متناســب با هر گروه نیز پاســخ گفت. پســر ارشــد آیتاهلل هاشــمی رفســنجانی در گفتوگــو بــا گروه «ایــران جــوان»، از تجربههــا و ویژگیهــای دوران جوانــی خــود گفــت و در پاســخ بــه پرســشهای شهری نیز مســائل مربوط به شــورا و مدیریت شهری تهران را بازگو کرد. محسن هاشمی اما یک صفت سیاسی هم دارد، چرا که او عضو ارشــد حزب کارگزاران سازندگی هم هست؛ حزبی که بیانیه اخیر آن درباره دولت بحث برانگیز شده بود. در گروه سیاســی، درباره این بیانیه، وضعیت ائتــالف اصالحطلبــان و اعتدالیهــا و در نهایــت موازی کاری با دولت که اخیراً رهبر معظم انقالب صریحاً آن را نهی کردند، با محسن هاشمی گفتوگو کردیم. هاشمی ضمن نفی موازی کاری در دولت یا موازی کاری بــا دولــت از بیرون، از «دولت ســایه» هم ســخن گفــت و آن را به مراتــب بدتر از مــوازی کاری با دولت دانســت. او با اشــاره به تجربیات دولت ســازندگی، تشریح کرد کــه تخریبهای دولت ســایه، نه سیاســت خارجیمیشناسد،نهسیاستداخلی.این گفتوگورابخوانید.

پس از بیانیــه کارگزاران و اعتدال و توســعه، جریان مقابل مدعی شدپایههای ائتالف 92 سست شد یا اصالحطلبان از روحانی عبور خواهندکرد.پاسخشماچیست؟ ابتــدا باید بــر این نکته تأکید کنــم که آنچه اتفــاق افتــاد، تبــادل بیانیه از ســوی این دو حــزب نبــود. بلکه ابتــدا حــزب کارگــزاران بیانیــهای صــادر کرد کــه اتفاقاً متن بســیار متینی هم بود، اما برداشــتهای غلطی از آن صورت گرفت. از ســوی مقابل، نه خود حزب اعتدال و توسعه، بلکه کمیته سیاسی شــاخه جوانان این حزب هم پاسخ داد که این طور به نظر رسید خود حزب نخواست بــه این بیانیه پاســخ دهــد. به هــر رو، برای تحلیل ایــن رویداد باید بــه محتوای بیانیه حــزب کارگــزاران دقــت کــرد. اصــل بیانیه دادن چنــدان مهــم نیســت و هــر حــزب سیاسی میتواند در هر موضوعی بیانیهای صادر کند، اما مســأله این اســت که باید به متــن بیانیه مراجعــه کرد و دیــد آیا منظور از بیانیــه، تضعیــف آقای روحانی اســت یا تقویت آقای روحانی. برداشتشماچیست؟ آنچه مــن برداشــت کــردم، تقویــت آقای روحانــی در این بیانیه منظور بــود. باالخره اتفاقاتی در کشــور افتاده اســت و مشکالت اقتصــادی پیــش آمــده اســت کــه حــزب کارگزاران ســازندگی هم به نوبه خود سعی کرده است برای عبور از این مشکالت، نظر داده و راهکار ارائه کند. بنابراین این مسأله نبایدبهعنواندرگیریحزبی یاعبورازآقای روحانی تعبیر شــود. بنابراین، اوالً، بیانیه را علیه دولت فرض نمیکنم، بلکه در جهت تقویت دولت میدانــم، ثانیاً اینکه اگر هم برای برخی ســوء تفاهم پیش آمده اســت، باید گفته شود که کدام بخش از متن یا کدام مطلب تضعیف روحانی برداشــت شده؟ بیانیــه جمعبنــدی موضع حزب اســت نه تــک تک اعضا بــه این معنا کــه آن را بنده نوشته باشم یا موافق همه جمالت باشم. فارغازبیانیه،شماوضعیتائتالفیکهسال 29شکلگرفتراچطورمیبینید؟ به باور من آن ائتالف نه تنها به هم نخورده اســت، بلکــه همچنــان تــداوم دارد. البتــه زمانــی کــه پیــروزی هســت، همــه دور هم جمع میشوند، اما وقتی که شکستی دیده میشود، احســاس تفرقه پیش میآید. لذا آنچه امروز میبینیم، احساس تفرق است، نه خود تفرق. ضمن اینکه باید دید در قبال دولت آقای روحانــی، این تفرق چگونه در حــال رخ دادن اســت، معتقــدم این تفرق عمدتــاً در افراطیهــای دو طــرف، اعــم از راست و چپ در حال رخ دادن است. به این معنی که افراطیهای راست، از ابتدا با آقای روحانی همراه نبوده یا متمایل به او نبودند. اما درباره رادیکالهای چپ، به دلیل اینکه اصالحطلباندراینائتالفحضورداشتند، خــود به خود این طیف اظهار نظر چندانی نمیکــرد، ولــو اینکه در باطــن موافق آقای روحانــی هم نبوده باشــند، امــا معضالت اقتصادی که بروز کرد، فضایی را فراهم کرد که این افراطیها راحتتر بتوانند صحبت کنند و حرف بزنند. بنابرایــن، اصــل ائتــالف تضعیف نشــده و همچنانبهقوتخودباقیاست؟ اگــر ناکامــی در جایــی بــه پیــروزی منتهی شود، دوباره جریانها بیشتر دور هم جمع خواهند شد. باید از این زاویه به مسأله نگاه کــرد. ضمن اینکــه وضعیت امــروز دولت مانند تیم فوتبالی است که یک گل خورده اســت، امــا هنوز فضــای وقت اضافــه و کار هســت و هنوز در دقیقه 50 یا 0٦ هســتیم، زیرا هنوز سه سال از عمر دولت باقی مانده اســت. بنابرایــن، هنوز این ائتــالف به قوت خود باقی است. با افزایش مشــکالت، شــاهد افزایش انتقاد بودیــم. آیا همــان طور کــه برخــی تندروها مدعی اند، در نهایت به عبور اصالحطلبان ازروحانیمنتهیخواهدشد؟ در گذشته در کشور دو جریان چپ و راست داشــتیم که از دورهای به بعــد، به اصولگرا و اصالحطلــب معروف شــدند. در دورهای اما آیتاهلل هاشــمی رفسنجانی، سردمدار جریان اعتدال شــدند، امــا تعریف اعتدال میــان چــپ و راســت یــا اصالحطلــب و اصولگرا چندان مشــخص نشــد. برخیها فکر میکنند اعتدال و میانهروی موضوعی است که میان چپ و راست حرکت میکند. درحالــی که معنــای آن این نیســت، بلکه اعتدالبهمعنایتوجهبهعقالنیتوپرهیز از افــراط و تفریط و حرکت در جهت منافع ملی اســت، به صورتی که انســان براساس آرمانها بیندیشد، اما با تکیه بر واقعیتها عمل کنــد. لــذا اگر اعتــدال را درســت و به ایــن صــورت تعریف کنیم که فــرض آقای روحانی بر این اســت که براساس آرمانها فکــر کند، امــا مطابــق واقعیتها تصمیم بگیرد و تیم و دولت او نیز به همین صورت رفتار میکند، در این صورت ما شاهد عبور از آقای روحانی نخواهیم بود. به طور کلی، نقش رهبران سیاســی و اجتماعــی، ایجاد تــوازن میــان آرمانهــا و واقعیتها اســت و بــرای این امر هم باید شــناخت درســتی از اوضــاع داشــته باشــیم. مشــکالتی که ما داریــم، اغلب ناشــی از نبود افرادی اســت کــه بتوانــد مجهوالت را روشــن ســازد، آنها را بــه یــک معادله قابل فهــم تبدیل کند و تصمیمبگیرد. برخــی فقــدان تصمیمگیــری را یکــی از معضالت نظام در04 سال گذشته می دانند. تواناییتصمیمگیریرادردولتمیبینید؟ البتــه بایــد توجــه داشــت کــه از زمــان بروز نوســانات اقتصادی تــا امروز، زمــان زیادی نگذشته است، به این معنی که امروز کمتر از ٦ یا 7 ماه است که ما مشکالت اقتصادی اخیر را که بیشــتر آن ناشی از تحریم است، مشــاهده میکنیــم. در همیــن مــدت هم، اینقــدر مؤلفههــا و عوامــل دخیــل در اداره کشــور تغییــر کرده اســت کــه قطعــاً اکنون نمیتــوان مدعــی شــد کــه دیگر بــه دولت برای اداره کشــور امیدی نیســت. به همین دلیل اســت که رهبر معظــم انقالب تأکید دارنــد دولــت باید حمایت شــود تــا بتواند مشــکالت را مدیریت کنــد. بنابراین، امروز ما نیازمند این هســتیم که شرایط جدید را درک کنیــم و براســاس درک واقعی از این شرایط،تصمیمبگیریمومدلهایریاضی خــود را حــل کنیم. ضمن اینکه مــا تنها در یک شــرایطی که به تعادل رســیده اســت، میتوانیم تصمیمــات دقیقی اتخاذ کنیم. معموالً در هر حادثهای تا به شرایط تعادل نرســیم، نمیتــوان تصمیمــات واقعــی گرفــت. در ایــران امــا نقطه تعــادل، یعنی نقطهای که وضعیت به صورت کامل خود را نشان میدهد، زمانی است که تحریمها به صورت کامل اجرا میشــود. تنها در این زمان است که ما میتوانیم ارزیابی دقیقی

از همه شــرایط متوجه کشور داشته باشیم. زیــرا با اجرای کامل تحریمها، میزان دقیق درآمدهای کشــور، امکانات دور زدن و مهار تحریمها و نیز نیازهای کشور به طور دقیق مشــخص میشــود. در این صورت با تکیه بر این واقعیتها و شــرایط باید تصمیمی گرفت تا کشــور به ســمت تعادلــی برود که هدف این تعادل، باید این باشــد که مردم کمترین آسیب را ببینند. وقتی به این زمان رســیدیم، باید دولت را محک بزنیم که آیا واقعاً توان مدیریت کشــور در این شرایط را دارد یا خیر؟ آیا تیم فعلی ایــن توانایــی را دارد که هنگام رسیدنبهحدنهاییتحریم،بهدرستیکشور را اداره کند؟ مســأله اصلــی در تیــم دولــت، هماهنگی است. اگر تیم با هم هماهنگ نباشد، دچار مشکل خواهیم شد که اتفاقاً من معتقدم مســأله اصلی دولت آقــای روحانــی، نبود هماهنگی است. مسألهای که کارگزاران در بیانیــه خود بــه آن پرداخت همیــن بود که تیمی که میخواهد از بحران عبور کند، باید تیم هماهنگ عمل کند و همدل باشد، اگر همدل نباشد، دچار مشکل خواهد شد. آقای باهنــر گفت برخــی دنبــال راهاندازی شــورای انقــالب یــا وضعیــت فوقالعــاده

بودند،این«برخی»چهکسانیهستند؟ مــا همین مقدارش را هم نمیدانیم و این آقای باهنر است که معموالً از پشت پردهها خبر دارد. (با خنده) تشریح کنید دولت موازی یا در سایه چگونه عملمیکند؟ ابتدا روشــن کنــم که وقتــی از مــوازیکاری درون دولت صحبت میکنیم، منظور این اســت کــه مثــالً عــدهای در جایــی از دولت نشســته باشــند و چیزی خالف آنچه بانک مرکــزی تصمیــم گرفتــه اســت، تصمیــم گرفتــه و اجرا کننــد. به عنوان مثــال، گاهی دیده میشود بانک مرکزی تعیین میکند کــه ارز چگونه تخصیص یابد، امــا در جای دیگــری مثــالً در خــود ریاســت جمهوری، تعیین میکنــد که چطور تخصیــص یابد. ایــن، همــان مــوازیکاری اســت کــه درون دولت اتفاق میافتد. نوعــی از موازیکاری هــم بیــن نهادهــا اتفــاق میافتــد، ماننــد همین ســتاد بازآفرینــی شــهری در دولت که فعالیتهــای آن گاه موازی اســت، زیرا بخشــی از فعالیتهــای این ســتاد متوجه شــهرداری، بخشــی وزارت راه و شهرسازی است و این باعث میشود که هر یک از این سهحوزه،تصمیماتمتناقضبگیرند. در حوزه فرهنگ هم ما شــاهد موازیکاری هســتیم و دولت و نظــام دچار تصمیمات متناقض هســتند، چرا که اکنون در دولت، وزارت فرهنــگ و ارشــاد اســالمی فعــال اســت، اما در بیرون دولت، شاهد فعالیت ســازمان تبلیغــات اســالمی هم هســتیم. امــا آنچه بحــث و اتفاقــاً بحث بــه مراتب مهمتــری اســت، دولــت ســایه اســت. بــه این معنی کــه مثالً دولــت از طریق وزارت خارجــه سیاســت خارجــی کشــور را دنبال میکند، اما گروه دیگری در جای دیگری که معلوم نیســت کجاست و در ســایه و دور از انظار نشستهاند، مقابل تصمیمات دولت میایســتند. مثــالً گاهــی دولــت تصمیــم میگیرد روابط خود را با فالن کشــور بهبود ببخشد و مشکالت را رفع کند، اما این گروه در ســایه تصمیم میگیرد که کاری بکند تا میــان دولــت و دولــت مقصد دعوا شــود و روابط میان ایران و آن کشــور خوب نشــود. این همان دولت در سایه است که تصمیم میگیــرد کاری بکند تا روابط میــان ایران و آن کشور را بهم بزند. به همین دلیل است که میبینیــد رئیس جمهــوری میخواهد به یک کشــور ســفر کند، اما ناگهان خبردار میشــوید که سه ایرانی در آن کشور مقصد بازداشــت شــدهاند. یــا در دولــت آیتاهلل هاشمی رفسنجانی که آقای میتران، رئیس جمهوری وقت فرانسه قصد سفر به ایران را داشت، اتفاق مشابهی رخ داد و این سفر انجام نشد. بنابراین، مسائلی از این دست در سیاســت خارجی مشهود اســت، اما در وزارت کشــور هــم میتــوان این مســائل را دید. به عنوان مثال گاه میشــود که رئیس جمهوری میخواهد به اســتانی سفر کرده و سخنرانی کند، اما ناگهان میبینیم در آن شهر تنشی ایجاد میشود که باعث میشود سفر رئیس جمهوری لغو شود. همه اینها، نشــانه وجــود دولــت در ســایه اســت، بــه ایــن معنــی که گروهــی، همه مســائل یک وزارتخانــه یا وزیر را زیر نظــر دارند و هر جا موافــق عملیــات و رویکــرد آن وزارتخانــه نیستند، با یک روش عملیاتی یا تبلیغاتی، آن عمل و برنامــه وزارتخانه مذکور را بهم میزننــد یا بــا دادن اطالعــات متناقض به مراجــع باالتر به گونــهای عمل میکنند که دولــت نتواند در این زمینه خاص تصمیم بگیــرد و عمــل کند. ایــن همــان دولت در ســایه اســت. اما آنچــه امروز محــل بحث هست و اهمیت یافته است، دولت در سایه اســت که به اسم دولت موازی مطرح شده است. آقای کریمی قدوســی گفت پالکارد معروف فیضیه قــم، برنامهریزی خانــواده آیتاهلل هاشمیبود.پاسخشماچیست؟ اصوًال مــن پرهیز دارم که با افــراد از طریق رسانهها وارد بگو مگو شــوم. لذا درباره این گونه مســائل پاســخ نمیدهم، پس اجازه بدهید در این باره هم پاسخ ندهم.