رویکرد امنیتی را کنار بگذاریم
آمارهای دقیقی درباره مهاجرت نخبگان از کشور وجود ندارد بنابرایـــن بهطور دقیق نمیتوان اعالم کرد که در این ســـالها خروج نخبگان بیشـــتر بوده اســـت یـــا ورود نخبـــگان. بهنظر میرســـد در ایـــن بـــاره بایـــد وزارت علوم یـــا معاونت علمی ریاســـت جمهوری آمارها را به روز کنند تا کارشناسان دقیقتر درباره مهاجرت صحبت کنند. بــــا ایــــن همــــه در دورههــــای مختلــــف بــــر اســــاس اعــــالم دانشــــگاهیان، دانشــــجویانی داشــــتیم که میل به مهاجرت داشــــتند و این موضوع هم دالیل خاص خودش را داشــــته است. شــــما به این موضوعات دقت کنید هنگامی که زمینه فعالیت الزم و کافی برای نخبگان در جامعه وجود نداشته باشد و فارغالتحصیالن دانشــــگاهی ندانند که بعد از اتمام تحصیل در کجا باید کار کنند در ســــوی دیگر، بازار اشــــتغال و صنعــــت هم ضعیــــف باشــــد در نتیجه نخبــــگان ترجیح میدهند که به خارج از کشــــور مهاجــــرت کنند تا بدون هیچ دغدغهای در رشــــتهای که میخواهند ادامه تحصیل دهند و کار کنند. در ســـوی دیگر وقتی در کشـــور رفاه اجتماعـــی و فرصتهای شغلی برابر برای اســـتادان بویژه اعضای هیأت علمی نخبه وجود نداشـــته باشد و استادان در دانشـــگاه در مضیقه باشند در نتیجه تصمیم میگیرند به کشور دیگری بروند تا در همان کشـــور پژوهش کنند. کمبود امکانات در دانشگاهها، دسترسی نداشـــتن به منابع آزمایشـــگاهی مجهزو وجود بوروکراسی در نظـــام آموزش عالی هم موجب کوچ نخبگان میشـــود. البته شرایط تحصیل در خارج از کشـــور برای داوطلبان دانشگاهها بسیار آسانتر از دانشگاههای ایران است. شـــما در خارج از کشـــور بـــا دادن رزومـــه آموزشـــی خودتان میتوانیـــد در یـــک دانشـــگاه خوب پذیـــرش بگیریـــد، اما در ایـــران باید هفـــت خان رســـتم کنکور را پشـــت ســـر بگذارید تـــا بلکه صندلـــی یک دانشـــگاه را بهدســـت آوریـــد. از طرف دیگـــر باید قبول کنیـــم که جاذبههایی که در کشـــورهای دیگر اســـت و پیشـــنهادهایی که به نخبگان ایرانی میدهند بســـیار وسوســـه برانگیز اســـت. البتـــه مســـائل سیاســـی، اقتصادی و فرهنگی کشور هم در مهاجرت بسیار تأثیرگذار است. هنگامی که فشــــار سیاســــی بیشــــتر شــــود میل به مهاجرت نخبگان هم بیشــــتر میشــــود و زمانی که فشــــار اجتماعی و سیاســــی کشــــور کمتر باشــــد میل به خروج از کشور هم کمتر میشــــود. این فضا داخل دانشگاه هم تأثیرگذار است زمانی که فضای دانشــــگاه آزاد نباشــــد اســــتاد و دانشــــجو احساس آزادی نکنند و نتوانند ســــرکالس درس انتقاد داشــــته باشند درنتیجه احســــاس ســــرخوردگی میکنند. بــــرای همین بود کــــه در دوران اصالحــــات، آقای خاتمی بــــرای آزادی فضای دانشــــگاهها و همچنین افزایش حقوق اعضای هیأت علمی بســــیار تالش کرد ودر نتیجه این سیاست، کاهش مهاجرت افراد را داشتیم. منزلت استادان و نخبگان بسیار مهم است و اســــتادان اگر منزلت و کرامت شان به هم بریزد سرخورده میشوند. البتــــه شــــرایط ایــــن روزها هم بســــیار متفاوت شــــده اســــت بهطــــوری که برخی از نخبگان احســــاس خطــــر میکنند که به کشــــور برگردند. ایــــن وضعیت بعــــد از اتفاقاتی که برای کاوه مدنی به وجود آمد خودش را نشــــان داد. برخوردهای امنیتی موجب شــــده تا ســــیگنالهای خطرناکی به نخبگان خارج از کشور بدهیم. بســــیاری از نخبگان امیدوار بودند که فضا برای بازگشــــت شان باز شود تا بتوانند براحتی به کشور بیایند. بـــا ایـــن برخوردها پیام بدی بـــه آنها منتقل کردیـــم خیلی از نخبـــگان در توئیتر به مـــن پیام دادند که ما میخواســـتیم به کشـــور برگردیم اما این برخوردها موجب شد تا ناامید شویم. بهنظرم باید نشســـتهایی را وزیر علوم بـــا نهادهای امنیتی داشـــته باشـــد. وزیر علـــوم میتواند با وزیر اطالعـــات مذاکره کنـــد. آن دوســـتان هم وضعیـــت موجـــود را درک میکنند و رویکردهـــای امنیتـــی را اصـــالح میکننـــد البته مـــا میدانیم که امنیت کشـــور نبایـــد به خطر بیفتد و نبایـــد امنیت ملت را فـــدای هر چیـــزی کرد امـــا نباید بـــه موضوعات علمـــی نگاه امنیتی داشت.