دانشجویانتهرانوشریفبیشترمهاجرتمیکنند
دکتر محمد علی دهقان، رئیس انجمن ریاضی کشور در گفتوگو با «ایران»:
میل به مهاجرت دانشـــجویان ریاضی نســـبت به دیگر رشـــتهها باالتر اســـت. این را آمارهای انجمن ریاضی ایران میگوید که دانشـــجویان ایرانی از دانشـــگاه شریف و دیگر دانشـــگاههای برجسته ایران، همچون دانشـــگاه تهران یا دانشـــگاه صنعتی اصفهان، که در المپیادهای علمی بینالمللی در رشـــتههای فیزیـــک، ریاضی، شـــیمی و روباتیک، جوایز ارزنـــدهای بهدســـت میآورنـــد عالقـــه چندانـــی به مانـــدن در ایـــران ندارنـــد اما علـــت مهاجرت متخصصان ایرانی و بخصـــوص فارغالتحصیالن دانشـــگاههای برتـــر در حوزه ریاضی چیســـت؟در اینباره دکتـــر محمد علی دهقـــان، رئیس انجمن ریاضی به سواالت خبرنگار ایران پاسخ می دهد.
■ بهنظر شما چرا مهاجرت در بین دانشجویان ریاضی باالست؟
البتـــه مـــن فکـــر میکنـــم در تمامی رشتهها مهاجرت افزایش پیـــدا کـــرده اســـت امـــا خـــب این در رشـــته ریاضـــی بیشـــتر از دیگر رشـــتهها اســـت دلیلش هـــم این اســـت که رشـــته ریاضی بـــازار کار خوبـــی در کشـــور نـــدارد؛ یکـــی از معضالت رشـــته ریاضی استقبال کم دانشآموزان در دبیرســـتانها اســـت. یعنی دانشآموزان بیشتر عالقهمنـــد رشـــتههای تجربـــی و پزشـــکی هســـتند. بهخاطـــر اینکه درآمد رشته پزشکی باال است، اما دانشـــجوی نخبه در رشته ریاضی اگـــر از بهترین دانشـــگاههای دنیا هـــم دکتـــری بگیـــرد وقتی اســـتاد تمام دانشـــگاه شـــریف شود فقط ماهی چند میلیـــون تومان درآمد دارد. البته میتوان به تورم شـــدید و مزمن، رکود دســـتمزدها، بخش خصوصـــی کمرمـــق، مدیریـــت
ضعیـــف اقتصـــادی و ضعـــف در تنظیم مقررات اشاره کرد. استادان دانشگاهها وضعیت مالی مناسبی ندارند و حقـــوق پرداختی به آنان به ندرت کفاف زندگی روزمرهشان را میدهد؛ به نوعی که حتی برخی از آنهـــا مجبورند شـــغل دومی در پژوهش داشـــته باشـــند. بنابراین در ایـــران آنهایـــی کـــه باهـــوش هســـتند در برتریـــن دانشـــگاهها درس میخوانند و سعی میکنند بهترین دانشـــگاههای دنیا را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند. ■ تمایل دانشـــجویان ریاضی برای خروج از کشـــور و ادامه تحصیل در کدام کشورهاست؟
بهترین دانشـــگاهها برای ادامه تحصیـــل دانشـــجویان ریاضی در امریـــکا وجـــود دارد، امریـــکا بازار خوبی هم بـــرای فارغالتحصیالن ریاضـــی دارد. البته بعـــد از امریکا دانشـــجویان تمایل دارند به کانادا بروند. ■ در کنار نبود بـــازار کار، آیا ضعف امکانات دانشگاه ها و سطح علمی کشور هم تأثیری در خروج نخبگان از کشور دارد؟
متــــــأسفـــــــــانه در دوره های کارشناســـی و البتـــه کارشناســـی ارشـــد دانشـــگاههای مـــا از نظـــر علمـــی کیفیـــت الزم را بـــرای دانشـــجویان این رشـــته ندارند. البتـــه ســـطح علمـــی برخـــی از دانشـــگاهها از دانشـــگاه هـــای خارجـــی باالتـــر اســـت امـــا در کاربـــردی کـــردن علـــم ریاضـــی دانشگاهها و استادان بینالمللی بهتر کار کردهاند. ■ نخبـــگان بیشـــتر از کـــدام دانشـــگاهها بـــه خـــارج از ایـــران مهاجرت میکنند؟
بـــر اســـاس آمـــاری کـــه مـــا داریـــم دانشـــجویان دانـــش آموخته از دانشـــگاه هـــای تهران، صنعتی شـــریف و مراکـــز اســـتان بیشـــتر عالقه به ادامه تحصیل در خارج از کشور دارند. ■ آیـــا انجمـــن ریاضـــی آمـــاری از خروج از کشـــور نخبگان در 10 سال گذشته دارد؟
انجمـــن ریاضی آمـــار مهاجرت این عزیـــزان را نـــدارد امـــا بیش از 0٦ درصد افرادی که در مســـابقات ریاضی کشـــور در ۴2 ســـال گذشـــته مـــدال طـــال کســـب کردهانـــد برای ادامـــه تحصیـــل از کشـــور خـــارج شدهاند و نزدیک به 0٤ درصد آنها برگشتهاند. ■ شمـــــــا اطالعاتـــی داریـــد کـــه دانشـــجویان رشـــته ریاضـــی کـــه مهاجـــرت کردنـــد چقـــدر از آنهـــا دیگر به کشـــور برنگشـــتند و آنهایی که ماندنـــد در خـــارج در کجاها کار میکنند؟
نخبـــگان ریاضـــی کشـــور اکثراً در دانشـــگاه هـــای تـــراز اول دنیـــا اشـــتغال دارند امـــا اینهـــا کمتر از 10 درصـــد کل فارغالتحصیـــالن ریاضی هستند که در خارج از کشور زندگی میکنند و مابقی بهصورت قـــراردادی و موقـــت با شـــرکتها و دانشـــگاهها همـــکاری میکنند و امنیت شـــغلی ندارند. نزدیک به 100 نفـــر از ریاضیدانـــان ایرانی که در کشـــورهای اروپایـــی و امریکایی زندگـــی میکنند از برجســـتهترین ریاضیدانان دنیا هستند و هر کدام از آنهـــا مثـــل خانـــم میرزاخانی و دکتر درخشـــان در رشته خودشان تأثیرگذار هستند. ■ برای جـــذب این ســـرمایهها چه باید کرد؟
بهنظــــرم بــــرای جــــذب ایــــن ســــرمایهها بایــــد زیرســــاختهای دانشگاهها را بهتر از قبل کرد و البته توجه بسیاری هم به بازار کار داشت. دانشــــجویان ریاضی بهگونهای نخبه محســــوب میشــــوند و ما بایــــد رفاه اجتماعــــی را برای آنها فراهم کنیم. نخبگان ما باید زمینه های فرهنگی مناســــب، امکانات علمی و شــــرایط سالم رقابتی علمی را در دانشگاهها و مراکز پژوهشی داشته باشند.