کاهش ارزش پول ملی، فرصت صادراتی است؟

مــازن یوســف، وزیــر صنعــت ســوریه در گفتوگــو بــا روزنامــه الوطــن - بــه نقــل از ایرنــا - گفتــه اســت: «قیمــت خودروهــای شــرکت ایرانــی مناســب اســت و اخیراً 8۳۳ دســتگاه خودروی پــژو وارد این کشــور شــده اســت». این نمونــهای از اظهارنظراتی اســت که در هفتههــا و ماههــای اخیــر در رســانهها بازتــاب مییابد، فصل مشــترک همه این سخنان روی یک محور میچرخد: کاهــش ارزش ریــال در برابــر دالر باعــث افزایــش جذابیــت صادراتــی کاالهاًمی شــود. پرســش این است: آیا واقعــا کاهــش ارزش پــول ملی کشــور میتوانــد در بازارهای صادراتی به نفع صادرکنندگان کشور تمام شود؟ ■ مهم این است که به قیمت تعادلی ارزبرسیم رئیس اتاق مشــترک ایــران و عراق در گفتوگــو با «ایران» میگویــد: اگر نرخ ارز پاییــن بیایــد بهنفــع مصرفکننده کاالهــای داخلــی، به ســود تولیدکننده و ســرمایه گذار داخلی خواهــدًبود اما اگــر نــرخ ارز بــاال بــرود طبیعتــا بهنفع صادرکننــده اســت چــون در برابر یک مقــدار مشــخص ارز، ریــال بیشــتری نصیبــش میشــود. افزایــش نــرخ ارز بهنفــع دولــت هــم خواهــد بــود چون درآمد بیشتری به داخل کشور میآورد امــا در یک نگاه کلی باید گفت کاهش ارزش پــول ملی زمانــی میتواند برای صادرکننــده نفع باالیی داشــته باشــد که بخواهــد یک بار کاال صــادر کند، در ایــن صــورت افزایــش نــرخ ارز به نفع صادرکننــده خواهــد بــود در صورتــی کــه در واقعیــت این طور نیســت چون صادرکننده چرخه خریــد کاال از داخل و صادرات را ادامه خواهد داد و در این صورت سود چندان چشمگیری در کار نخواهد بود. آل اســحاق، ریشه این اتفاق را در تأثیر افزایش نــرخ ارز روی قیمــت کاالهای تولیــد داخــل در حوزههــای مختلــف صنعتــی، کشــاورزی ...و میدانــد و میگوید: موضوع این است که افزایش نــرخ ارز هزینــه قیمت تمام شــده کاال را بــاال میبرد اما در مجموع میشــود گفــت نــرخ متعــادل رو بــه بــاال بــرای صادرکننده مثبت است به شرط اینکه صادرکنندگان در بازارهای صادراتی با هم بــه رقابت برنخیزند چــون رقابت آنهــا در بازارهــا عمالً قیمــت را پایین خواهــد آورد یا مثــالً در کاالهایی که ما به عــراق صــادر میکنیــم رقابت بین فروشندگان مابه التفاوت سود را عمالً نصیب طرف عراقی میکنــد. در واقع در نــگاه اول ایــن موضــوع میتواند به نفع صادرات باشــد امــا آنچه که مهم است رســیدن به قیمت تعادلی برای نرخ ارز اســت چون قیمت تعادلی ارز هــم به نفع صادرکننــدگان خواهد بود هم به نفع تولیدکنندگان و هم کشور و در نهایت مهم است ما به این قیمت تعادلیبرسیم. ■ اگــر زیرســاخت صادراتی داشــتیم بهنفعکشوربود اما سید باقر شــریفزاده، نایب رئیس کمیســیون صنایــع اتــاق بازرگانــی بــه «ایــران» میگویــد: کاهــش ارزش پول ملــی ظاهــراً میتواند به توســعه صــادرات کمــک کند امــا واقعیت این اســت که این مهــم در صورتــی اتفاق میافتد که بســترها و زیرســاختهای صادراتــی فراهــم شــده باشــد، در حالــی که ما هنــوز در الفبــای صادرات ماندهایــم و هنــوز در «پیمــان ســپاری ارزی» مشــکل داریــم. مــا در تعریــف توســعه میگوییــم همــه چیــز بــا هم رشــد میکنــد بنابراین کاهــش ارزش پول ملــی در یک فضایــی میتواند به ما کمــک کند که بســترهای صــادرات محوری، برون ســپاری، تعامل با دنیا، حمل و نقل و حمایــت از تولید داخل و مشــوقهای نمایشــگاهی موجــود باشــد، در صورتی که تولیدکنندگان ما همچنان مشــکل برگشــت پــول دارند چــون بانکهــا نمیتواننــد پــول مــا را عــودت دهنــد در حالــی کــه وقتــی به کشور همسایهمان ترکیه نگاه میکنیم میبینیــم این کشــور زیرســاختهای صادراتــی را ایجــاد کــرده چون بــا دنیا در تعامــل اســت و از صادرکنندگان به مفهوم واقعی کلمــه حمایت میکند و بــه آنهــا انگیــزه صــادرات میدهــد، در حالــی که ما هنــوز جوایــز صادراتی ســالهای قبــل صادرکننــدگان را پرداخــت نکردهایــم، از طــرف دیگــر توجه کنیم که تولیدکنندگان اقالم خود را بــا ارز آزاد تهیــه میکننــد و محمــل فکــری روی دالِر ۰۰۰4۱ تومانی اســت. نکتــه دیگــر اینکــه عمــده ارزهایــی که بــه داخــل کشــور میآیــد نــه از طــرف بخــش خصوصی، کــه از ســوی دولت اســت. عــالوه بــر ارز نفتــی، ۰8 درصد ارز صادرات پتروشیمی و مواد معدنی دســت دولــت اســت بنابرایــن بخش خصوصی مانور چنــدان باالیی در این حوزه ندارد. ■ کاهشارزشپولی،فاجعهنیست اما عادل پیغامی، اقتصاددان و اســتاد دانشــگاه در گفتوگــو بــا مــا متــرادف دانستن تضعیف پول ملی با تضعیف اقتصادرایکاشتباهمیداندومیگوید: با تأسف دولتها در دورههای مختلف در این دام اشتباه محاسباتی افتادهاند و بــا این الگوی فکــری در پی ثابت نگه داشــتن نــرخ ارز برآمدهانــد کــه نتیجه ایــن رویــه، شــوکهای مــداوم ارزی و آشفتگی در بازارهای کشور بوده است. این کارشــناس معتقد اســت ما نیاز به یک پوستاندازی در فرهنگ عمومی خــود داریــم و ایــن تصور کــه تضعیف پول ملی یک فاجعه است باید اصالح شــود چــون کاهــش ارزش پــول ملــی میتوانــد یــک فرصــت اشــتغالزایی و صادراتــی برای کشــور باشــد. همچنان که در دورههای گذشــته هــم دیدیم به خاطر مزیت قیمتی صــادرات آبزیان، ماهیگیری در جنوب کشور دوباره رونق گرفت یا کشاورزان محصوالت خود را با قیمت مناســبی به بازارهای منطقهای صادر کردند.