مدیریت حلقه ضعیف

این یادداشــت زمانی نوشــته میشــود که بــازی فینال جام باشــگاههای آســیا انجام نشــده اســت و قهرمان ایــن دوره مشــخص نیســت. هرچنــد امیدواریم که تیم پرســپولیس قهرمان شــود ولی اگر هم نشــد، باکی نیســت. آنچه که این یادداشــت درصدد بیان آن اســت، اگرچه مربوط به فوتبال ایران و این تیم به عنوان یک نمونه است، ولی در حقیقت یک موضوع کلی است و فقط مصداق آن در اینجا فوتبال است. هر خدمت یا کاالیی که در جامعه عرضه میشود، محصول ترکیب نیروی انسانی و امکانات است؛ امکانات شامل سرمایه و فناوری و زمین و سایر تجهیزات مادی است. نیروی انســانی نیز شــامل مدیریت و نیروی کار اســت، کیفیت هر کاال و خدمتی را به طور معمــول بدترین این عوامل تعیین میکنند. برای مثــال اگر بهترین امکانات و سرمایهراداشتهباشیمولینیرویکارناکارآمدوفاقدتخصصیاانگیزهداشتهباشیم، نمیتوانیم کاال یا خدمت خوبی را عرضه کنیم. اگر نیروی کار خوبی داشته باشیم ولی مدیریت ناکارآمد و فاسد باشد نیز با همین نتیجه مواجه هستیم. بنابراین هر نظام تولیدی باید بکوشــد که تناســبی جدی میان این مؤلفههای چندگانه برقرار کند. ولی در میان ســرمایه، امکانات فیزیکی، نیروی کار و مدیریت، میتوان گفت که مدیریت از همه آنها مهمتر اســت. مدیریت قوی، میتواند ســرمایه و امکانات جذب کند، به نیروی کار انگیزه و آموزش دهد، ترکیب عوامل تولید را به بهترین شکل انجام دهد. ولی عوامل دیگر نمیتوانند مدیریت را سامان دهند. برعکس هم هست. مدیریت ضعیف میتواند امکانات را تلف کند، نیروی کار را بیانگیزه و فاسد نماید و کالً عوامل تولید را تخریب و بیاثر نماید. ورزش بــه علت آنکه تحت تأثیر مقررات بینالمللی اســت و اقتدار فدراســیونهای جهانی نیز باالست، یکی از محلهایی است که نقاط ضعف ما بویژه در امر مدیریت را به وضوح نشان میدهد. دو نمونه آن مدیریت و نگهداری ورزشگاه آزادی و تغییراتی استکهدراینورزشگاهبرایمسابقهفینالایجادشدهاست.تغییراتیکهبایدپیشاز این برای رفاه مردم و شهروندان ایرانی در نظر گرفته میشد ولی ظاهراًکسی توجهی به این ماجرا نداشته است. ولی نمونه دوم آن به عللی مهمتر است. تیم پرسپولیس به دلیل خطایی که در اداره آن صورت گرفته اســت، بــرای مدتی از حق گرفتن بازیکــن از تیمهای دیگر محروم شــده است. اکنون که با زحمت نیروی انسانی (بازیکنان) به مرحله نهایی رسیده در هیچ یک از عوامل تیمداری قابل مقایسه، نه با حریف ژاپنی که با حریفهای قبلی خود نیز نیست. این تیم اکنون با نیمکت ضعیف مواجه است که دست مربی را برای اتخاذ تاکتیکهای مناسب و تعویض بسته است. با مصدوم شدن برخی از بازیکنان این دســتها بســتهتر نیز شده است. ولی مســأله مهم این است که از نوع اشتباهات مدیریــت مذکــور در داخل کشــور و در همــه زمینهها به وفور یافت میشــود، فقط در ورزش است که به دلیل وجود یک نهاد باالسری مثل فدراسیونهای جهانی، عوارض این تخلفات و اشتباهات برمال میشود. در حالی که در سایر زمینههای جامعه شاهد چنین اشتباهاتی هستیم بدون آنکه کسی مورد سؤال واقع شود. آیــا مجموعــه عوامل تولیــد در ایران ضعیف هســتند؟ پاســخ،خیر اســت. به لحاظ تجهیــزات و امکانــات مالــی و نیروی انســانی کم و کســری جــدی نداریــم. هنوز هم ورزشــگاه آزادی بزرگترین اســت، فوتبالیســتهای ایرانی در ردههای باالی فوتبال آسیا هستند. سرمایه که اصالً کم نداشتهایم. تنها عاملی که هماهنگ با بقیه عوامل تولید نیست، طبعاً عامل مدیریت است. حتی در همین ورزش فوتبال فقط به دلیل حضورمدیریتومربیتیمملیخارجازچارچوبهایمدیریتیمرسوم،توانستهایم موفقیتهای بیشتری از گذشته به دست آوریم. چرا وضع مدیریت چنین اســت؟ چون ضابطههای انتخاب مدیریت با سایر نیروی انسانی فرق میکند. انتخاب فوتبالیست در میدان مسابقه صورت میگیرد. چند نفر کارشناسخبرهمیتوانندرویهربازیکنقیمتگذاریمنصفانهکنند.ولیآیامدیران نیز چنین جایگاهی دارند. در تیمهای اروپایی مدیران یا به انتخاب سهامداران و اعضا هستند یا آنان نیز مثل بازیکنان قیمت دارند و در بازار مدیریت شناخته شده هستند. عدم توازن میان کیفیت مدیران که براســاس رابطه و سیاســت انتخاب میشــوند با بازیکنان و امکانات مادی و پولی یک تیم، موجب میشود که نیروی انسانی و امکانات نیز به دست این نوع مدیران اتالف شوند.