چرا تاریخ را دوست نداریم

اینکــه جوانــان بــه تاریــخ عالقــه ندارنــد یا دوســت ندارنــد متون تاریخی را مطالعه کنند، بحث بســیار مهمی اســت که باید از نگاه جامعهشناختی آن را مورد بررسی قرار داد. به طور کل باید اذعان داشت نسل جوان ما زمانی به مطالعه تاریخ میپردازد که به آن نیاز پیدا کند و این نیاز را در خود احساس نمیکند. شاید بتوان این موضوع را که چرا جوانان عالقهای به تاریخ ندارند، در میــزان عالقهمنــدی آنهــا به کســب تجربــه دید. البته هســتند بســیاری که شــرایط موجود را با شــرایط قدیم مقایسه میکنند تا ببینند چقدر به وضعیت آن زمان نزدیک است و در شرایط مشابه چگونه رفتار شده است. با این همه نسل جوان کمتر سراغ مطالعه تاریخ ملی و آگاهی از آن میرود که باید آن را در روند اجتماعی شدن نسل جوان بررسی کرد. در خانوادههای ایرانی کمتر درباره تاریخ صحبت میشــود و کودک، کمترین صحبتی که از پدر و مادر میشــنود درباره تاریخ ملی اســت. در وسایل ارتباط جمعی مانند صدا و سیما و ماهواره هم به دلیل اینکه مخاطبان عالقه زیادی به مباحث تاریخی ندارند فرصت کمی به این موضوع داده میشــود. به همین دلیل کودک وقتی وارد مدرســه میشــود، با ســرفصلهایی مواجه میشود که تاریخ فقط 5 درصد آنها را هم شامل میشود و تنها براساس یک نیاز گذرا و نه عمیق درس تاریخ را پاس میکند. در رشــتههای علوم انســانی هم بیشــترین مباحث کتب تاریخی، درباره تاریخ دربار و اســتبداد حاکمان قدیم اســت و به جای آنکه به تاریخ اجتماعی و زندگی مردم در گذشــته پرداخته شود بیشتر دربارها و ظلم و ستم دربار و جنگهایی که درباریان راه انداختهاند، مورد توجه قرار میگیرد. درحالی که در تاریخ باید به دنبال مباحثی مانند شرایط زندگی مردم، سواد و فرهنگ و نوع زندگی مردم قدیم بود تا به ریشه فرهنگ و رفتار امروزی پی برد. متأســفانه نــگارش کتابهــای تاریــخ در مدارس هم جهت اســت و معمــوالً در این کتابها گذشته را به صورت تار میبینیم و شرایط حال را بهتر و روشنتر از قبل. این موضوع تنها مختص به االن نیســت و در حکومتهای قبل نیز به این شــکل بود که زمان حال را دورهای درخشان نشان میدادند و گذشته را به شکلی افراطی غیرموجه معرفیمیکردند. در دانشــگاه هم جز رشــتههایی که با تاریخ ســر و کار دارند یا به آن احساس نیاز پیدا میکننــد بــه تاریخ پرداخته نمیشــود. پــس در نتیجه در فرآیند اجتماعی شــدن که شــامل قبل از مدرسه، دوران مدرسه، دانشگاه و کار است، به تاریخ بهای زیادی داده نمیشــود و به همین دلیل هم نیازی به آن احســاس نمیشود. متأسفانه در تاریخ، اغراقهای زیادی هم شده و کمتر نگاه تحلیلی در این ارتباط وجود دارد به طوری که برخی تصور میکنند تاریخ گذشــته ایران پاک و غنی و به دور از اشــکال بوده و برخی هــم خالف این فکر میکنند و علت ایــن دوگانگی هم نبود نگاهی تحلیلی در زمینه رویدادهای تاریخی است. در جامعه امروز که شبکههای اجتماعی حرف اول را میزنند بازهم مباحث تاریخی به آن شکل جایگاهی ندارد و این شبکهها با آنالیز خواستههای مخاطبان میدانند که آنها به اندازه سیاست و یا حوادث، عالقهای به تاریخ ندارند. به همین دلیل بیشترین مطالبی که منتشر میکنند سیاسی یا مربوط به حوادث و رویدادهاست. امروزه برخی آثار به جا مانده از تاریخ در موزهها نگهداری میشود ولی برخالف بسیاری از کشورها کــه مردم برای درک تاریخ کشورشــان بــا عالقه زیاد به این موزههــا میروند در ایران کمترین عالقه به موزههای تاریخی نشان داده میشود.