نسخهدارویاضافیرابیمارانم یپیچند

گزارش «ایران» از دالیل مصرف بی رویه دارو در کشور

هفته گذشــته رئیس جمهوری در جلسه رأی اعتمــاد وزیــر بهداشــت از شــروع به کار ســامانه ســالمت الکترونیکی در سال آینده خبر داد و گفت این سیستم نه تنها تشــخیص را آســان خواهد کرد و از صرف هزینههایــی کــه نیــاز نیســت جلوگیــری میکند بلکه از فســادی که امروز در مراکز تشــخیص وجــود دارد، نیــز پیشــگیری خواهد کــرد. به گفته حســن روحانی این فســاد زیــاد نیســت ولــی وجــود دارد و از آنجایی که با سیستم سالمت الکترونیک مشــخص میشــود بیمار در سال چندبار بــه پزشــک مراجعــه کــرده و چقــدر دارو مصرف میکند، میزان دارویی که پزشک تجویز کرده نیز رصد خواهد شد. در چنین شــرایطی میتوان دریافت چه حجمی از داروهای تجویز شــده زینتالنسخه بوده اســت. این موضوع گرچه بــا واکنشهای متفاوتی مواجه شد اما حقیقت این است کــه در این ماجرا انگشــت اتهــام فقط به سوی پزشکان نشانه نرفته، بلکه فرهنگ حاکــم بــر جامعه کــه باعث شــده مردم گمان کنند پزشــکی که دارو نمینویســد، دانشــی نــدارد نیــز یکــی از متهمــان این ماجراســت. در ایــن میان اما کم نیســتند افــرادی کــه در مراجعــه بــه پزشــکان درخواســت نوشــتن داروی بیشتری برای خود یا اعضای خانواده شان دارند و برای رســیدن به مقصود پزشک را تحت فشار قرارمیدهند. ■ خیلیازافراد ازپزشکخودمیخواهند کهدارویاضافهتجویزکند

دکتــر محمــد جهانگیــری معــاون فنــی و نظــارت ســازمان نظــام پزشــکی در شفافســازی زوایــای ایــن موضــوع به «ایــران» میگویــد: براســاس آمارهــای موجود انحراف واضحی در تجویز دارو در کشــور وجود نــدارد و میــزان داروی تجویز شــده با آمــار جهانــی همخوانــی دارد اما جامعهپزشکیموظفاستبرایبهینهتر کــردن ایــن آمار تــالش کنــد چرا کــه دارو هزینه بر است و کشور سوبسید زیادی برای آن پرداخت میکند. وی میافزاید: آنچه مســلم اســت و به صورت جــدی پیگیری میشود این نکته است که تجویز و مصرف دارو باید براساس منطق صورت گیرد. در این راستا تجویزها باید براساس تشخیص درست و رفتار حرفهای در جامعه پزشکی انجامگیرد.دکترجهانگیریتأکیدمیکند: فرآیند تشــخیص پروسه مشخصی است کــه از معاینــات بالینــی گرفتــه تــا انجــام آزمایــش و گاهی تصویربرداری را شــامل میشــود و مبنای درمان و تجویز منطقی دارو قــرار میگیــرد. اما متأســفانه در کنار این خدمات مشــاهده میشــود که خیلی از مــردم براســاس بیماریهــای خــود و خانواده شــان و یا حتــی آینده نگریهایی کــه دارنــد از پزشــک خــود میخواهند که برایشــان داروی اضافــه تجویز کنــد، البته غالب پزشکان به این درخواستها پاسخ مثبت نمیدهند اما گاهی هم تحت فشار درخواست بیمار را میپذیرد.

معاون فنــی و نظارت ســازمان نظام پزشــکی میافزایــد: از ایــن رو میتــوان گفــت یکــی از راهکارها برای بــرون رفت ازمشــکالتی از ایــن دســت ســطح بندی خدمــات اســت. به ایــن معنــا کــه از ۰۰۱ بیماری که به سطح یک خدمات پزشکی یعنی پزشکان عمومی مراجعه میکنند حدود ۰8 تا 85 درصد خدمات مورد نیاز را دریافت خواهند کــرد و ۰2 درصد دیگر به پزشــکان متخصص و فــوق تخصص ارجــاع داده میشــوند. از آنجایــی کــه براساسآمارهاجامعهپزشکیایرانجزو جامعه متبحر و علمی در سطح یک دنیا قرار دارد استفاده از این سیستم میتواند بــه کاهش تعدد مراجعه به پزشــک و به دنبال آن مصرف بیرویه دارو منجر شود.

وی بــا تأکید بــر اینکه نظــام ارجاع و پزشــک خانــواده یکــی از راههــای بــزرگ هدایــت و تجویــز و مصرف منطقــی دارو ■ دکتر محمد جهانگیری: براساس آمارهــای موجود انحــراف واضحی در تجویــز دارو در کشــور وجود ندارد و میــزان داروی تجویز شــده بــا آمار جهانیهمخوانیدارد.

اســت ادامه میدهد: البتــه باید فرهنگ اعتماد به پزشــک نهادینه شود و بیمار با اعتماد به پزشکی که انتخاب کرده اجازه دهد درمان بر مبنای تشــخیص پزشــک ادامــه یابد و ادامــه خدمات را هم فقط از سوی همان پزشک پیگیری کند.

متأســفانه بســیارند بیمارانی کــه با از بیــن رفتن عالئــم بیماری مصــرف دارو و ادامــه درمــان را رهــا میکننــد چنیــن بیمارانــی بعــد از مدتــی بــا عــود مجدد بیمــاری نــه تنها به پزشــک خــود بدبین میشــوند بلکــه بــا مراجعــه به پزشــکی دیگــر مصــرف مجــدد همــان دارو یــا داروهــای دیگــری را آغــاز میکننــد. این مراجعــات مکــرر میتوانــد هزینههــای تحمیلــی بــه بیمــار و نظــام ســالمت را افزایــش دهــد. دکتــر جهانگیــری بــه پزشــکان توصیــه میکنــد: بســیاری از پزشــکان اصول تجویز را رعایت میکنند ■ دکتــر امین عینک چی: کافی اســت نگاهــی بــه نســخه برخــی از پزشــکان بیندازیــد آن وقــت متوجه میشــوید چه درصدی از این داروها نیاز نیست یا اینکه میتوان به دلیل عوارض زیادی که دارند از تجویز آنها چشم پوشی کرد.

و براساس مصالح بیمار، نحوه مصرف، قیمــت و در دســترس بــودن دارو بــرای بیمار خــود دارو تجویــز میکنند اما بهتر اســت ضمــن تجویــز دارو راه مصــرف درســت دارو و زمان اثر آن را هم توضیح دهند چراکه بســیاری از بیماران به دلیل ناآگاهــی از مکانیــزم تأثیــر دارو مصرف آن را قطــع میکننــد و بــه ســراغ داروی دیگری میروند. همچنین بهتر است به هر درخواســت دارویی که از ســوی بیمار مطــرح میشــود پاســخ ندهنــد و تالش کنند با صحبت و آموزش آن را حل کنند. ■ ارزانبودنداروهاینسخبیمهای

یــک کارشــناس حــوزه دارو و درمــان امــا در اظهــار نظــری دیگــر بــه «ایــران» میگویــد: گروهی از پزشــکان عمومی که تحــت پوشــش طرح ســالمت نیســتند و خود مطب تأسیس میکنند طبق تعرفه درآمــد زیــادی ندارند از ایــن رو مجبورند ■ دکتر کاظم میکائیلــی: بــرای گذران امــور با برخی از درخواســت بیمــاران مبنی بــر نوشــتن داروی اضافه موافقت کنند تــا بتوانند بیمــاران خود را حفظ کنند. دکتــر امین عینک چی عضو انجمن داروخانه داران نیز از مشاهداتش به «ایــران» میگوید: کافی اســت نگاهی به نســخه برخی از پزشــکان بیندازید آن وقــت متوجــه میشــوید چه درصــدی از این داروها نیاز نیســت یــا اینکه میتوان به دلیل عوارض زیادی که دارند از تجویز آنها چشم پوشی کرد.

وی میافزاید: داروی دگزامتازون یکی از ایــن داروها اســت که این روزها توســط برخی از دندانپزشــکان بــرای بیماری که جراحی لثه داشــته یــا روت کانــال انجام داده تجویز میشــود. هرچنــد این آمپول میتوانــد درد بیمــار را بشــدت کاهــش دهــد و موجبــات رضایت او از پزشــکش را مهیــا کنــد امــا میتوانــد بیمــار را در معــرض مشــکالت و عــوارض طوالنــی مــدت ایــن دارو قــرار دهــد. داروهــای اســتروئیدی تجویزی نیز نمونه دیگری از داروهایی است که دیده میشود برخی از متخصصان تغذیه که بعضاً متخصص هــم نیســتند تجویز میشــود تــا بیماری که تمایــل به چاقــی و افزایــش وزن دارد زودتر به نتیجه برســد. دکتــر عینک چی معتقد اســت، نبود نظارت مناسب، فقر فرهنگی، آموزش نامناسب در کنار ارزان بودن داروهای نسخ بیمهای و تحت فشار قــرار دادن پزشــکان بــرای داروی اضافــه همگی عواملی اســت که باعث میشــود که با داروی اضافه در نسخههای پزشکان مواجهشویم. ■ الکترونیکیکردننسخپزشکان

دکتر کاظم میکائیلی مدیرکل درمان وزارت تعــاون، کار و رفــاه اجتماعــی هم در گفتوگو با «ایران» چنین میگوید: هر اظهار نظری در این رابطه، نیازمند وجود دادههــای الکترونیکــی و مقایســه آن بــا استانداردهای جهانی است. از آنجایی که تا زمان الکترونیکی شدن پرونده بیماران دســتیابی بــه ایــن اطالعــات غیرممکن اســت هرگونه اظهار نظری در این رابطه اظهار نظری کلی است.

وی تأکیــد میکنــد: JDP (درآمــد ناخالــص ملــی) در کشــور مــا حــدود 8 درصــد اســت در حالــی کــه این رقــم در کشــورهای مشــابه حــدود 5 تــا 6 درصــد است و این نکته بیانگر این موضوع است کــه هزینــه نظام ســالمت در کشــور مــا از کشورهای مشــابه باالتر است. این تفاوت بیان میکند که ما در پرداخت هزینهها در حوزه تجویز، دستمزد و یا حوزههای دیگر سالمت دچار انحراف شدهایم.

دکتــر میکائیلــی میافزایــد: بــرای برونرفت از این مشــکل باید الکترونیک کــردن دادههــا از حــوزه نســخه نویســی پزشــکان تا درمان ســرپایی و بســتری در بیمارســتانها جدی گرفته شود و بزودی انجامگیرد.

برای برون رفت از این مشکل باید الکترونیک کردن دادهها از حوزه نســخه نویسی پزشکان تا درمان ســرپایی و بستری در بیمارســتانها جدی گرفته شود و بزودیانجامگیرد.