ساختموسیقیخوبفیلمکارهرآهنگسازینیست

محمد سریر، آهنگساز و موسیقیدان، در گفتوگو با «ایران» از معجزه موسیقی در فیلم گفت:

محمد ســریراز آهنگســازان پیشکسوت و شــناخته شــده ایران اســت که دستی هم در زمینــه ســاخت موســیقی فیلــم دارد. نخســتین اثرتصنیفی ســریر در موسیقی فیلــم بــه ســال ۹4۳1 و فیلــم «عاصــی» ســاخته رضا شــیبانی برمی گــردد. عالوه برآن، ســریر متــن ســریالهای تلویزیونی مختلفــی را هم ســاخته اســت. بــه بهانه دریافت ســیمرغ بلورین توسط موسیقی متــن فیلــم «قصر شــیرین» ســاخته این هنرمند از ســی و هفتمین جشنواره فیلم فجــر، گفتوگوی کوتاهی با محمد ســریر در زمینه موسیقی فیلم انجام دادهایم که درادامهمیخوانید. ■ تعریفشماازساختاریکموسیقیفیلم چیســت! آیــا اســتانداردهای الزم در ایــن زمینهرعایتمیشود؟ پیش ازاین موسیقی درفیلمهای صامت کــه گفتوگویی در آن رد و بدل نمیشــد، نقش دیالــوگ را بازی میکرد اما در مورد اینکه آیا موســیقی مــی توانــد زبانی برای بیاناحساسواندیشهشخصییاجمعی باشد، یک نظریه متفق القولی وجود دارد و آن ایــن اســت کــه موســیقی در حــاالت درونــی انســانها و در بیــان احساســات خاصی که مورد نظرتصویر است میتواند تأثیرگــذار باشــد. در ســینمای امــروز هم قطعــاً موســیقی به وســیله موســیقیدان مطلع و توانمند این تأثیر را درصحنههای مختلــف ســینمایی بــه نمایش گذاشــته است. موسیقی درمواردی نه تنها گویاتراز تصویر است بلکه اثر دراماتیک آن صحنه را دههــا برابــر بیشــتر وعمیق تــر می کند. همچنینموسیقیدربسیاریازفیلمهای کالسیکسینما،زباندرونیاتقصهاست که ارزشــی بســیار فراتــر از بیان مســتقیم دارد. در سینمای امروز دنیا، کمتر فیلمی را میشناســیم که موســیقی در آن نقشی نداشته باشد حتی در سرعت بخشیدن و ایجادهیجانبیشتردرصحنههاوراهیابی بــه درون احــواالت و منویــات بازیگــران و اساســاً تأثیــر آن به مراتب بیشــتر از بیانی است که بازیگر در فیلم ارائه میکند. ■ چرا اغلب موســیقیهای فیلم درصدد جلبمخاطبهستندوکمتربافیلمنامه همراهمیشوند؟ موســیقی بایــد بتواند ظرفیت خــود را در فیلم نشــان بدهد و اگر غیر از این باشد در حقیقتیکموسیقیسرگرمکنندهاست. درسینمای امروز بخصوص درفیلمهایی کــه موســیقی نقــش تشــدید هیجانــات وســرعت بخشــیدن را دارد و دربرخــی از صحنههایــی کــه منویــات درونــی و بیــان عمیق آن با کالم میسرنیســت، موسیقی بــه نحوی منعکــس میشــود و در ذهن و ضمیر مخاطب جای میگیرد که گاه برای ســالها و تا آخرعمــر باقی میمانــد. این معجزهموسیقیفیلماستکهناگفتههارا به زبانی بیان میکند که در روح مخاطب رســوخ میکند. موســیقی بهعنوان یکی از عناصــر مهــم از میان پنــج مقولــه الزم و تأثیرگذار درســاخت فیلم، جایگاه خود را تثبیت کرده است اما اینکه آهنگساز به آن مقوله و فضای فیلم و داستان چگونه نگاه کند،بهتواناییآهنگسازبرمیگرددکهآیابا هنرش یک اثر ماندگارخلق میکند یا یک کارسطحی. امروزه ممکن است با شنیدن یکموسیقیفیلمنهتنهاخاطرهآنفیلم در ذهــن ما زنده شــود بلکــه آن صحنهها را بهعنــوان یــک واقعیــت در زندگی خود احساس کنیم و آن معجزه تصویری یک اثرموفقموسیقیاست. ■ آیــا در ســاخت موســیقی فیلم ســلیقه کارگردان و تهیهکننده هم لحاظ میشود یا آنکهتنهاآهنگسازتصمیمگیرندهاست؟ درســاخت و تولیــد موســیقی فیلم قطعاً یک پشتوانه نیازاســت اما توانایی، دانش وتجربــه هــم الزم دارد. آهنگســازخوب باید بتواند از ظرفیتهای اجرا و ســاخت موســیقی درفیلم بدرستی اســتفاده کند؛ البته ممکن اســت همه با این ظرفیتها آشنانباشندبهاینعلتکهموسیقیبرای ســینما قطعاً پولوفونیک (چند صدایی) اســت و ســینما نیاز به موسیقی و استفاده ازظرفیتهای پولوفونیــک دارد. بنابراین شــاید یــک آهنگســاز از تمــام وجــوه این کارمطلعنباشدیانتوانداستفادهکند. نکته دیگراستفاده ازسازبندیهایی است کــه نیاز بــه دانــش و تجربه وســیع و حتی استعدادخاصدارد.دردنیاموسیقیدانان و آهنگســازان معــدودی در حوزه ســینما فعال هستند بنابراین قرار نیست هرکسی که موزیســین اســت و توانایــی دارد بتواند موسیقی را تبدیل بهتصویر کند ونباید این انتظار را داشــته باشــیم که همــه فیلمها حتــی فیلمهایــی کــه در غــرب ســاخته میشــوند، بتواننــد چنیــن ظرفیتهایی برای آهنگســاز فراهم کنند. به عقیده من مانند تمامی اتفاقاتی که در حوزه هنر رخ میدهد تنها افراد مشخصی میتوانند در فیلــم، حرفهایی مهمتــر از بیان مطرح کنند و دســت به خلــق آثاری مانــدگار در موسیقیمتنبزنند.