اصالح طلبی، فرهنگ غالب حوزه سیاسی ایران

فرهنگ سیاســی کنشــگران اصلی انقاب اســامی ســال 75، را بایــد بــه تفکیــک نحلههــا و گروههای فکــری مؤثر در انقــاب، بررســی کــرد. بــرای مثــال، کنشــگری گروهی از نیروهــای سیاســی، چریکــی و براندازانــه بوده اســت در مقابــل گروهــی دیگــر فرهنــگ سیاســی اصاحطلبــی را پیشــه کــرده بودنــد. اما در مــورد کنشــگران امــروز عرصه سیاســت، نمیتــوان بههمیــن راحتی از فرهنگ سیاســی صحبــت کــرد چراکــه بــه زعــم مــن، نیروهــای سیاســی ایــران، دچــار نوعی بحران هویت شــدهاند. درصد بســیار کمی از کنشــگران سیاســی امروز هویتی ذیل رادیکالیســم راســت دارند کــه معتقدند وضــع موجود کمــال مطلوب اســت کــه بایــد در حــذف و تعمیــق و تثبیــت آن کوشــا باشــیم. نماینده این گروه پایداریچیها هســتند. عده دیگری هم هســتند که کنشگری محافظهکارانه راست میانهرو دارند که اشکاالتی جزئی را برای نظام میپذیرنــد ولــی در کل معتقدند تــا االن این نظام راه خوبــی را پیموده و باید حفظ شود. ائتاف جریان راست پیرو الریجانی در این دسته قرار میگیرد. در این بین، اصاحطلبان اصولگرا و اصولگرایان اصاحطلب قرار میگیرند کــه از نظــر من نــه دو گرایش بلکه دقیقــاً در یک طیف هســتند. آنان ارزشها را میپذیرنــد ولــی مشــکات و ضعفهــا را هــم میبیننــد و ســعی دارنــد بــا ایجــاد اصاحاتی در الیههای قدرت به ســمت وضعیت ایدهآل حرکت کنند. طیف بعدی کنشــگران سیاســی امروز ایران ذیل فرهنگ اصاحطلبی سامان میگیرند. این طیف در چارچوب این نظام معتقد به ایجاد اصاحات هستند در کنار آن بر این اعتقادند که اگر نظام سیاســی به اصل قانون اساســی رجوع کنــد و تفســیرهای انحرافــی از قانــون را محــدود کنــد میتواند به ریــل اصلی برگردد. فرهنــگ سیاســی بعدی ما به نظر من اپوزیســیون برانداز اســت کــه نیروهای سیاســی آنهــا بیشــتر در خــارج از کشــور متمرکز شــدهاند و کنشــگری سیاســی آنهــا ذیــل مطالبــه واژگونی نظام سیاســی تعریف میشــود. عاوه بــر این اگر بخواهیم خیلی دقیق به امروز جامعه ایران و فرهنگ سیاســی مســلط بر آن نگاهی دقیق داشــته باشــیم نبایــد از کنشــگران منفعل غافل شــویم. گروهی که در مرز کنشــگری و بیکنشــی ایســتادهاند و بیتفاوتی و ســرخوردگی ویژگی مهم آنهاســت. باید بگویم 75 درصد جمعیت ایران سیاســی نیســتند اساساً و کنش سیاســی ندارند و تا حدودی فقط نظارهگر و شــاهد هســتند. 25 درصد دیگر کنشــگر سیاســیاند و در صحنه سیاســی حضور دارند. به این ترتیب، اگر بخواهــم اهمیت هرکــدام از این فرهنگهای سیاســی و گفتمانهــا را در بین مــردم تبییــن کنــم و بــه تعبیری اگــر بخواهیم فرهنــگ سیاســی را در جامعه شناســایی کنیــم بایــد بگوییــم که فرهنــگ غالب سیاســی در بخــش بزرگی از مردم ما در همان گرایش آخر، یعنی انفعال سیاسی میگنجد که به تعبیری میشــود آن را فرهنگ سیاســی تبعی نامید. اما فرهنگ غالب بقیه مردم که تاحدی نظارهگر نیســتند و مشارکت سیاسی دارند، ذیل گفتمان اصاحطلبی قرار میگیرد، دقیقاً همانطور که ایده اصلی انقاب 57 هم همین بود. با این تفــاوت که آن زمان مطالبات مدنــی و اصاحطلبانه مردم، اســتقال، آزادی و جمهوری اســامی بود و امروز هم مطالبه مشــارکت جویان سیاســی کشــور، اصاحاتــی در حــوزه توزیع عادالنه ثروت، شــفافیت، پاســخگویی، برابری ...و است.