دوران افول صنعت چاپ

ابتدا باید ایستادگی و پایمردی کارکنان دیروز و امروز روزنامه ایران را که تاکنون هفت هزارشــماره منتشــر کردهاند ستایش کنم و آرزو کنم که این روزنامه برای ایرانیان تا همیشه سرپا بماند. و اینک یادداشــتی که از من خواســتهاید: چرا وقتی از روزنامــه صحبت میکنیم، چند صفحه بزرگ کاغذ، با ســتونهایی گرافیکــی و تصویرهایــی در میان آنها در مخیلــه مــا منعکس میشــود و البته بــوی کاغذ و مرکب که بهگفته خیلی از روزنامه خوانان استشــمام آنها لذتبخش است. علــت روشــن اســت، روزنامه مثــل مجله و کتــاب از محصــوالت دوران چاپ است؛ دورانی که در زندگی بشر تأثیر بسیار گذاشته است. در واقــع بــا اختــراع چاپ توســط گوتنبرگ بشــر آهســته آهســته گام به دوران تولیــد انبــوه محصوالت فرهنگی گذاشــت و در همین دوران بود کــه علم و دانش جهشهای متعدد از ســر گذراند. به گمان بســیاری از جامعهشناسان دنیا اینک در حال کنار گذاردن دستگاههای چاپ است و دیــری نمیگذرد کــه اینترنت و صفحات دیجیتال جــای آن را به طور کامل میگیرند. اگر روزنامه یکی از محصوالتی اســت که به کمک دســتگاه چاپ سالیان طوالنی محصوالتی بهنام روزنامه کاغذی را به خوانندگان عرضه کرده اســت، در آینده، با بازنشســته شــدن دســتگاههای چــاپ، روزنامه روی صفحــات دیجیتــال که اینک آنهــا را موبایل یــا تبلــت ...و مینامیم به خوانندگان عرضه خواهد شد که طلیعه آن از حدود دو دهه پیش آغاز شده است. ایــن نــوع روزنامههــا کــه هماکنــون نیــز عرضــه میشــوند بــا نامها و شــکلهای مختلف و بســیار متنوعتر از گذشــته به خوانندگان عرضه میشــوند و در واقع زمان مــردهای را که روزنامههای کاغذی به خاطر چاپ شدن از دست میدهند، ندارند و در هر لحظه میتوانند خبرها و نظرهای جدید وحتی صدا و تصویر در کنار آنها به مخاطبان عرضه کنند. پس اینکه میگویند دوران روزنامهها به ســر رســیده اســت به هیچوجه درســت نیســت بلکه دوران روزنامههای کاغذی در حال به ســر رسیدن اســت و نســلهای آینــده به انــدازه نســلهای گذشــته بــه روزنامههای کاغــذی رغبــت نخواهنــد داشــت و روزنامــه آنــان در موبایــل یــا تبلتی خواهــد بــود که همراه دارند و البته روزنامههای آینده رقیبان بســیار نیز دارنــد. از جملــه آنها کانالهای اجتماعی اســت که به مــدد اینترنت به وجود آمدهاند و همه آنها مملو از خبر است، از خبر برای گروهی خاص تا خبر برای یک محله یا یک شــهر یا کشــور یا جهان که با سرعتی بسیار دنیا را در مینوردند. تصــور شــکل روزنامههای آینده فــرای آنچه امــروز بر بنیــان اینترنت و دیجیتال میبینیم بسیار مشکل است. به آن میماند که کسی در زمان چاپ ســنگی، شــکل و نحوه کار ماشــینهای بزرگ و رنگی چاپ افست را پیشبینی میکرد. در آیندهای که پیش رو داریم روزهای اوج «رسانه پیام است» و «دهکده جهانی» آقای مک لوهان خواهد بود که دانش فناوری ارتباطی و رسانه بدون تردید مدیون او است.