Iran Newspaper

جزیره تولید علم

-

فرضیــه دوم، تولیــد اقتصــادی و حتــی تولید و ثبات قــدرت تابعی از علمی که در دانشگاه تولید میشود نیســت. این بدان معناست که قدرت سیاسی بهعنوان اصلیتریــن نیازمند به علم بــرای تولید قدرت و ثروت و همچنیــن بقیــه بخشهای اقتصاد، بــه میزانی که در کشــورهای ســرآمد اقتصادی جهان به علم نیاز است، در اینجا به علم نیازی ندارند.

ســازوکاره­ای تولید و بازتولید قدرت و ثروت، تابعی از کیفیــت عملکــرد علمــی نظــام تولیــد علم نیســت. وابســتگی بــه منابــع ثروتــی نظیــر نفــت – کــه قــدرت سیاســی را بازتولید میکند – یا تأمین نیازهای فناورانه از خارج به کمک درآمدهای نفتی و حتی زاویه داشتن ایدئولــوژ­ی قدرت سیاســی بــا رویکردهــا­ی علمی، نیاز حکمرانان به علم را کاسته است.

ایــن امــر در قبــال بخــش خصوصــی و بخشهــای مهمی از اقتصاد ایران نیز به این گونه مطرح میشــود که ســطح پیچیدگی اقتصاد به اندازهای پایین است که تولیــد و بازتولیــد را از نیازمندی به تولید علمی ســطح بــاال بازداشــته اســت. اقتصــاد و حتــی سیاســتگذا­ری عمومــی درگیــر مســائلی آنقــدر ابتدایــی اســت کــه نیازمنــدی بــه دانــش و علــم تولیــد شــده در دانشــگاه احساس نمیکند.

هــر دو فرضیه به درجاتی صحیح هســتند و این امر وضعیــت «جزیره تولید علــم» را تقویت میکند. علم باالخــص در نظام دانشــگاهی برای بازتولید ســازمانی خــود خیلــی نیازمنــد پاســخگویی بــه نیازهــای محیط اطــراف نیســت – کــه البتــه ایــن وضعیت تحــت تأثیر فشــارهای اقتصادی تغییر میکند امــا الزاماً تغییرش به ســمت بهتر شــدن همنوایی دانشگاه با توسعه ملی پایدار نیست – و تقاضای مؤثری نیز برای تولید دانش وجــود نــدارد. هــر دو حالــت در نهایت انــزوای علم از جامعه و تأثیرگذاری اثربخش و ســازنده آن بر توســعه ملی را باعث میشوند.

ایــن بــدان معناســت کــه محتمــل اســت ســالیان دیگــری نیــز بگــذرد و کمــاکان شــاخصهای ناظــر بــر ســنجش تعــداد مقــاالت منتشرشــده دانشــگاهی­ان را شاهد باشیم و در عین حال، شاخصهای توسعه ملی – نظیر رشد اقتصادی، بیکاری و تورم – بهبود نیابند یا حتی بدتر شــوند. این وضعیت اما برای همیشــه قابل دوام نیست.

جزیــره تولیــد علــم باالخــره بایــد زمانــی بــه ســایر عرصههای حیات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی پیوند بخــورد یا خطــر اضمحال را پذیرا باشــد. نظام علمی برای برونرفت از این وضعیت نیازمند بازنگری جدی است.

Newspapers in Persian

Newspapers from Iran