Iran Newspaper

بازی مرموز اقلیم

آيا افزايش بارندگیها خبر از پايان خشکسالی میدهد؟

- حميد حاجیپور گزارشنويس

حــــال آســــمان خوب اســــت آنقدر خــــوب كه از اول مهرمــــاه تــــا روز ۳2 بهمن مــــاه بيش از 267 ميليــــار­د متر مكعب باران و برف باريده و نســــبت به ســــال گذشــــته بــــا افزايــــش 260 درصــــدی بارندگی روبهرو بودهايــــ­م. اين آمار نشان میدهد ارتفاع بارندگیها 162 ميليمتر بوده و اين ميزان نسبت به ميانگين دورههای مشــــابه درازمدت با 1۳ درصد افزايش روبهرو بوده است.

بــــر اســــاس دادههــــا­ی آمــــاری ســــازمان هواشناســـ­ـی، در ســــالجار­ی زراعی بيشترين درصد افزايش بارش بــــا 76۸ درصد مربوط به خراسان جنوبی بوده و كمترين افزايش نيز در اردبيل با كمتر از يــــک درصد اتفاق افتاده است.

بعــــد از خراســــان جنوبــــی، اســــتانه­ای چهارمحــــ­ال و بختيــــار­ی، خراســــان رضوی، كهگيلويه و بويراحمد و ايالم باالترين بارشها را بــــه خود اختصــــاص دادهانــــ­د. در اين ميان استان سيستان و بلوچســــت­ان كه سال گذشته سهم بسيار اندكی از بارشها را داشت امسال با 20 ميليمتر بارندگی افزايش 27۳ درصدی را تجربــــه كرده ولی نســــبت به مدت مشــــابه درازمــــد­ت با كاهــــش 64 درصــــدی بارندگی روبهرو بوده است.

اما اين حــــال و روز خوب زمين و آســــمان و جاری شــــدن هرزآب از ســــوی افغانستان به درياچه هامون اين مسأله را به ذهن میآورد كه آيا دوره 0۳ ساله خشكسالی به پايان رسيده و از امسال شاهد بازگشت اقليم خواهيم بود؟ برخــــی از كارشناســـ­ـان عنــــوان میكنند اقليم پيچيدهتر از آنی اســــت كه با چند بارش بتوان به چنين نتيجهای رسيد و در مقابل تعدادی از كارشناسان معتقدند وضعيت بهتر خواهد شد و بارشها نشانگر پايان خشكسالی است و افزايــــش 2 تا ۳ برابری برف و باران نســــبت به سال گذشــــته و حتی افزايش 0۳ درصدی نســــبت به ميانگين درازمدت خــــود گواه اين ادعاست.

مهندس محمدطالب حیدری، كارشناس ارشــــد هواشناســـ­ـی و رئيــــس ســــابق اداره هواشناسی اســــتان كردستان درباره وضعيت بارندگیها میگويد: «بهطور كلی همه عادت دارند درباره آب و هوا تفسير خود را ارائه كنند، برخی از رســــانهه­ای آن طرف آبــــی با افرادی مصاحبــــه میكننــــد كه فاقــــد صالحيت الزم علمیهستند.اينافرادمت­أسفانهعادت­دارند همــــواره اوضــــاع را تيره و تــــار و مأيوسكننده جلوه دهند. در داخل كشور هم برخی مقامات كــــه دارای پيشــــينه تخصص در حــــوزه آب يا كشــــاورز­ی هســــتند، بدون اطالع از پيچيدگی اقليــــم، گــــوی ســــبقت را از رســــانهه­ای خارج ربوده و با هدف ترساندن مردان سياست، هر مشــــكلی را به تغيير اقليم نســــبت میدهند. ايــــن اظهارنظرها گاهی با هدف مجاب كردن دولت برای اختصاص بودجه بيشــــتر صورت میگيــــرد و تا جايی كه امكان داشــــته باشــــد، مالت كار غليظتر میشود.

البتــــه بســــياری از هميــــن افــــراد از تغيير اقليم چيزی جز تجربه شــــخصی نمیدانند؛ تجربياتـــ­ـی مانند برفروبی در ايــــام جوانی يا ســــرماها­ی قديم كــــه اغلب به دهــــه چهل و نيمه اول دهه پنجاه شمســــی برمیگردد. اگر پيشبينیهای اين گونه نظريهپرداز­ان درست بود، تمدن ايرانــــی قرنها پيش دچار چالش جدی شــــده بود. اما به بــــاور اينجانب در اين مباحث، پيشبينی دقيق با برخی تجربههای شخصی ميسر نيست. بحث تغيير اقليم در كشور ما بيش از حد جدی گرفته شده. محافل دانشــــگا­هی كــــه از تبيين پديدههــــ­ای اقليمی عاجزند، هر بروز «حدی» اقليم مانند سرما يا سيل را به تغيير اقليم نسبت میدهند. البته قطعاً تغيير اقليــــم در اين برهه كوتاه عمر ما رخ داده اســــت اما نمیتوان نتيجهگيری كرد كــــه تغيير اقليم حاصل تأثير بشــــر بر تركيب هواست يا ناشی از دگرگونی و تغيير آرام و كند خود جو زمين است يا تركيبی از اين دو و اينكه آيا اين تغييرات دورهای بوده و ممكن اســــت دورههای پر بارش و سرد دوباره ظاهر شوند؟

واقعيت آن اســــت كه نوســــان آب و هوا از هزاران ســــال قبل ويژگی بيشــــتر گستره كشور ما بوده كه میتوان شــــواهد آن را در آثار و داغ آبهای به جای مانده سيلها يا اخبار رسيده از تاريخ درک كرد. البته آنچه امروز پاشنه آشيل ما در بحــــث اقليم و بويژه آب و خشكســــال­ی است در هوا جای ندارد بلكه در زمين بايد به دنبال آن گشت، در توسعههای بدون برنامه محصوالت آببر و حفر بیمزه هزاران حلقه چاه مضاف بر ظرفيت آبخوانها.»

بارش برف هفته گذشــــته در روســــتاه­ای اطراف يزد، بارش پی درپی برف در خراســــان شــــمالی، بارندگــــ­ی در اســــتانه­ای فــــارس و اصفهــــان و بوشــــهر و هرمزگان و سيســــتان و بلوچســــت­ان و پر شــــدن 70 درصدی ۸71 سد در مناطق جنوبشــــر­ق، جنوب و مركز كشور اين پرسش را مطرح میكند كه اگر كشورمان دچــــار خشكســــال­ی اســــت چــــرا از اول ســــال تاكنــــون بارشهای خوبی را تجربــــه كردهايم و مدام میگوييم كه بحــــران آب داريم؟ مگر بارندگیهــ­ــای دی و بهمن ماه باعث طغيان رودخانههای فصلی و دائمی در اســــتانه­ای لرســــتان و خوزستان و سيســــتان و بلوچستان نشده است؟

دکتـــر يوســـف مـــرادی، اقليــــم شــــناس و معاون طرح و توســــعه آب منطقهای استان چهارمحال و بختيــــار­ی بارندگیهای اخير در سراسر كشــــور را بيشتر شــــبيه به يک معجزه میداند و عنوان میكند كشــــورما­ن بيشترين افزايش دما را در كشــــورها­ی جنوبغرب آسيا و حتی دنيا با 5درجه افزايش تجربه میكند:

«شــــكی نيســــت با تغييــــر اقليــــم روبهرو هستيم و نمیشــــود گفت با يكسال بارندگی خــــوب، مشــــكل خشكســــال­ی و كــــم بارشــــی كشــــورما­ن برطرف شــــده چــــون پارامترهای

Newspapers in Persian

Newspapers from Iran