گوسفندهاواقعًا قاچاقمیشوند؟

گزارش تحقیقی «ایران» از پشت پرده گرانی گوشت و ماجراهای پیچیده قاچاق دام

«هرچــه اطاعــات از قاچــاق دام داشــته باشــم به شــما میدهم اما بــاور کنید این یــک بحــث انحرافی اســت، اصــل ماجرا جــای دیگــری اســت.» علــی، در منطقه شــلوغی از شــرق تهران فروشــگاه بزرگ پروتئینــی دارد، سالهاســت کــه بــرای واردات گوشت هم تاش میکند و از زیر و بم این بازار اطاعات زیادی دارد و چنین روایتمیکند.

بررســیهای «ایران» از شــیوه واردات گوشــت و همچنیــن گفتوگــو با رؤســای اتاقهای بازرگانی مرزهای غربی و شرقی کشــور نشــان میدهد که هیاهوی قاچاق دام، پیچیدگیهایی دارد. اطاعاتی که به دســت «ایران» رسیده نشــان می دهد که در جریــان تحــوالت اخیر باید ردپــای ۰۰1 شــرکت بزرگ و ۰1 شرکت توزیعی را پیدا کــرد. این وضعیــت هراندازه بــرای مردم پیچیده اســت ولی برای فعاالن صنعت گوشــت امری افشــا شــده اســت. علی به زبانــی ســاده نحــوه قاچــاق دام را چنیــن توصیــف میکند:«ایــن ماجــرا همیشــه وجود داشته اســت. چیز جدیدی نیست. چوبدارها، افرادی هستند که دامها را بین شــهرهای مختلف جابهجا میکنند. اآلن هم بیشــتر همانها به خاطر تفاوت نرخ دالر در داخــل و خــارج از کشــور دامها را از مــرز رد میکننــد. خیلی پیچیده نیســت، مثــل ماجــرای کولبرها. حتــی خیلی هم ساده اســت. یکی در روســتایی زیر کرسی نشســته و زنــگ میزند بــه چوبــداری که سراغ دارد، میگوید امشب ۰2 تا گوسفند برایــم بیاور تا رد کنم. بیشــتر دامهــا را به مناطق مرزی میرسانند و از آنجا به شکل گله رد میکنند. مرز زمینی خیلی گسترده اســت. گله را این طرف مرز رها میکنند و آن طــرف مرز تحویل میگیرند، مثاً یک رأس دام را کــه اینجــا میخرند 2 میلیون تومــان، آن طرف مــرز در عراق ۸ میلیون میفروشــند. در مــرز مهران، کرمانشــاه و میانــدواب، چوبدارهــا هســتند و به نوعی مافیــای گمنــام بــرای خودشــان شــکل دادهاند.» یک ماه است که قاچاق دام، به صدر اخبار مربوط به گوشت راه پیدا کرده و بعضی منابع، این مسأله را دلیل اصلی افزایشقیمتگوشتمیدانند.براساس این اخبار که در رسانههای مختلف منتشر میشــود، عــدهای دام زنده را بــه صورت گســترده از کشور خارج میکنند و به عراق و بعضی از کشــورهای عربی میرســانند. به بــاور آنها، همین اقدام باعث شــده که گوشــت در داخل کشــور کم شود و قیمت آن باال برود. ■ روایتمحلی:02روزاستکهدیگرکسی جرأتشراندارد

کیلومترهــا دورتر از تهــران، رحمانی، دکترمیانسالیاستکهدرثاث باباجانی، یکیازشهرهایکرمانشاهفعالیتمیکند و شــناخت کاملی از روســتاها و دامداران ایــن منطقــه دارد. او فارســی را بــا لهجــه کــردی حرف میزند و به عنوان یک منبع مطلعمحلیبه«ایران»میگوید:«امسال شــدت قاچــاق دام زیــاد بود. بیشــتر هم اینطور بود که دامها را از شهرهای اطراف بــه منطقه مــا میآوردند و بعــد به خارج از کشــور رد میکردنــد. امــا از ۰2 روز پیش تــا به حال فشــارهای مأموران بســیار زیاد شــده و دیگر کســی جرأت ندارد که دام به آن طرف مرز ببرد. دو ســه نفر از دوســتان میگفتنــد کــه حداقــل شــبی هــزار رأس گوسفند از سمت ما خارج میشود. از لب مرز و از کوه و جاده تا خاک عراق میبرند. بــه بهانه چــرا نزدیک مــرز میبرند، بعد گوســفندها خودشــان میرونــد آنطــرف مرز.» این دامپزشــک دربــاره خرید دام از مردم محلی هم میگوید:«مردم محلی خوداینجادامشانخیلیزیادنیست.ولی بعضیها میآمدنــد و از دم هــر خانهای ۰1 تا گوسفند جمع میکردند و میبردند. هرچقدر گوســفند ارزش داشــت، بیشــتر از آن هــم پــول میدادنــد. مثاً گوســفند 2 میلیونــی را تــا 3 میلیــون تومــان هــم میخریدنــد. 4 3، نفــر از مردم معمولی که برایشان سود داشت و کار را بلد بودند، میخریدندومیبردند.» ■ رؤســای اتاقهای بازرگانی مرزی: فضا را ملتهبکردهاند

نبــض اقتصــاد هــر منطقــه در اختیار رؤســای اتاقهای بازرگانی اســت. آنها در محافــل اقتصادی خــود در جریــان تمام تحوالت منطقه قرار دارند ولی پیچیدگی موضوع قاچاق دام با اظهارنظرهای آنها عجیبتر هم میشود چراکه اکثریت این افــراد ظهور موج اخبار در مورد این پدیده دائمــی را غیرعــادی ارزیابــی میکننــد. کرمــان، یکی از اســتانهایی بــود که گفته میشددامهایمردمآنجاخریداریشده و بــرای قاچــاق به بندرهــای جنوبی برده میشــود. مهدی طبیبزاده، رئیس اتاق بازرگانی کرمان به «ایران» میگوید:«این بحــث در محافل اقتصادی کرمــان اصاً مطرح نیست. بهطور کلی راحت میتوان گفت که وقتی تفاوت قیمت دالر در داخل و خارج از کشــور وجود داشته باشد، حتماً قاچاق سودآور است و اتفاق میافتد ولی حداقل در استان ما آنقدری که درباره آن بحث میشــود، وجود نــدارد و بــه عنوان یک بحث جدی برایمان مطرح نیست.» شعبان فروتن، رئیس اتاق بازرگانی ایام هم به «ایــران» میگوید: «قبــاً صادرات دام آزاد بــود و دولــت هم مانــع از فروش آن نبــود و میزان بســیار زیــادی دام صادر و از کشــور خــارج شــد. همین مســأله هم در سراســر کشور گرفتاریهایی ایجاد کرد. امــا االن، علــت اصلــی گرانــی گوشــت را این مســأله نمیدانم. نمیشود گفت که مقصر گرانی گوشــت، قاچاق دام اســت. اآلن اصــًا آنطــور نیســت کــه در فضــای مجــازی میگویند کــه دام ایــران به عراق برده میشــود. اصــاً در مرز ایــام به این راحتــی نیســت کــه بشــود دام را جابهجــا کرد. خیلی سخت است. بیشتر از آنچه که واقعاًاتفاقبیفتد،جوایجادشدهاست.به ایــن دقت کنید که اصــاً ایام مگر چقدر دام دارد کــه حجــم زیــادی از آن قاچــاق شود؟» فروتن با کنایه از عبارت «کارچاق کنها» استفاده میکند و میگوید:«با این حرفها بیشــتر فضا را ملتهــب کردهاند. بحــث مدیریــت واردات و توزیــع مهمتر اســت، کارها به نحوی پیش رفته که فضا برای کارچاق کنها بیشتر شده، چرا با آنها برخوردنمیشود؟» ■ نماینده مجلــس: تا ســه روز پیش فعال بودند،اآلنرانمیدانم

حســینعلی حاجــی دلیگانــی، عضــو کمیســیون برنامــه و بودجه مجلس چند روز پیــش بــه تابناک اعــام کــرده بود که روزانــه 3 هزار لنج از بندرهای جنوبی دام

زنده را از کشــور خــارج میکنند. اطاعات مرکــز آمــار نشــان میدهــد کــه تعــداد لنجهــای فعــال در بنــادر جنوبــی کشــور کمتــر از دو هــزار فقــره اســت. در صورتی کــه قایقهــای تنــدرو و لنجهــای صیادی بــه این آمار اضافه شــوند، عدد مورد نظر به 5 هــزار و ۰۰۸ مورد میرســد. دلیگانی در گفتوگــو با «ایران» میگویــد:«3 هزار قایق هستند که شــبانه بارگیری میکنند، نــه 3 هــزار لنــج. منبع صحبتهــای من هم مردم محلی و هم برخی از مسئوالن و مقامات هستند. میگویند که در بعضی از قســمتهای بندرعبــاس از صبــح تــا شــب پرنــده پر نمیزنــد اما از ســاعت 12 تا 5 صبح بســیار شــلوغ اســت و دامهای زنده را انتقال میدهند.» حاجی دلیگانی درباره اســتانهایی کــه این دامهــا از آنها آورده میشــود و نحــوه انتقــال دامهــا تــا بندرعبــاس، اینطور توضیــح میدهد:«از تمام استانهای کشور دامها برای انتقال آورده میشــوند. در طــول مســیر بعضی خودروهای ســواری حتــی صندلی جلوی ماشــین خود را برداشــتهاند، شیشــهها را دودی کرده و گوســفند سوار کرده و انتقال میدهنــد. وزارتخانههای مختلف، وزرای مختلــف و نیروی انتظامی باید پاســخگو

باشــند. پیــش از این هــم بــوده ولی چند وقت اخیر بسیار بیشتر شده است. مسأله اصلــی گرانــی گوشــت بــه همیــن خاطر اســت. در آینده ممکن است که با کمبود گوشــت و از بین رفتــن نژاد، مولد بیشــتر خــود را نشــان دهــد. علــتًآن هــم فقط افزایش نرخ دالر اســت. قبا ســود قاچاق دام زنده آنقــدر زیاد نبود که خطرات این ماجــرا را بــه جان بخرنــد.» ایــن نماینده مجلس در انتها میگوید: «تا سه روز پیش که قایقهای قاچاق شبانه فعال بودند، از آن موقع تا به حال را دیگر نمیدانم.» ■ روایــت اعــداد: یک چهلم گوســفندها قاچاقمیشوند

بررســی گزارشهــای مرکــز آمــار، نشــان میدهــد کــه در ســال 4۹ نزدیــک بــه ۸4 میلیــون رأس گوســفند در ایــران وجــود داشــت. ایــن تعــداد در ســال 6۹ بــه ۰4 میلیــون رأس رســید و تــا مهرمــاه امســال، 3۷.5 میلیون رأس گوســفند در دامداریها وجود داشــت اما در آبان و آذر تعداد آنها افزایش یافــت و در نهایت در آذرماه امســال ۰4 میلیون رأس گوسفند و بره در دامداریهای کشور موجود بود.

ایــن در حالــی اســت که آمارها نشــان میدهد میزان گوســفندی که هر ســال به

صــورت قاچــاق از کشــور خارج میشــود، حــدود یــک میلیــون رأس اســت؛ یعنــی یک چهلم از حجم کل گوسفندهای زنده ایران. بنابر اعام ستاد مبارزه با قاچاق کاال و ارز، در ۹ ماهه ســال 166 6۹، هزار و 4۹3 هزار رأس دام زنده کشف و ضبط شده بود اما در ۹ ماهه امســال میزان کشفیات این قاچاق به 62۹ هزار و۷۷4 رأس دام رسید. روایــت اعــداد از ترکیــب تعــداد دام زنده ایران و میزان قاچاق آنها به نحوی روشن اســت که حتی علی مؤیدی، رئیس ستاد مرکــزی مبارزه بــا قاچــاق کاال و ارز هم دو روز پیش به ایسنا گفته بود:«همه تقصیر گرانی گوشت قرمز را به گردن قاچاق دام زندهنیندازیم.»

بررســیهای «ایران» از منابع آگاه هم نشــان میدهد که تأثیر کل میزان قاچاق دام بر گرانی نهایی گوشت ۰1 درصد بوده و در پس اخبار گســترده و برجسته قاچاق دام، علت اصلی در بخشهای دیگری از نظام تأمین گوشت پنهان شده است. این بررسیها ادامه دارد.

طی روزهای آینده اطاعات جدیدی در مورد چند شرکت بزرگ توسط روزنامه ایرانمنتشرمیشودکهدالیلرشدقیمت گوشت را تا حدودی نمایان میسازد.