دور زدن تحریم با دانش

شرکتهای دانش بنیان و استارتاپها کجای زندگی روزمره ما هستند؟

شـــما میدانيد استارتاپ چيســـت؟ شركت دانشبنيان كجاســـت؟ مراكز نوآوری چه كار میكنند؟ شتاب دهنده چه معنايی دارد؟

«اســـتارتاپ هميـــن تاكســـی اينترنتـــی و اينهاســـت ديگـــر، يـــک چيزهايی شـــبيه اين. شـــركت دانـــش بنيان هم واال درســـت نمیدانـــم اما با علـــم ســـر و كار دارد. مركز نوآوری هم از اســـمش معلوم اســـت ديگر، آنجا اختراع و اكتشاف میكنند البد.»

اين گفتههای آقايی حدوداً06 ساله است و شـــايد خيلی هم عجيب به نظر نرســـد اگر اطالعات درســـتی در اينباره نداشـــته باشد. گرچـــه ايـــن ســـؤالها را از چند نفـــر ديگر به صورت اتفاقی پرسيدم كه در سنين مختلف بودند و همهشـــان تقريباً جوابهايی مشابه دادند، گرچـــه اطالعات درباره اســـتارتاپها بيشتر بود اما كم و بيش نوعی آگاهی كلی در اين باره وجود داشت و نه بيشتر، البته اينكه شـــغل كســـی در ارتباط با اين مفاهيم باشد قضيهفرقمیكند.

اخبـــار منتشـــر شـــده در اين ارتبـــاط هم هميشـــه با اينكه اطالع از امری مفيد و مؤثر در راه پيشرفت كشور میدهند اما برای خيلی از مردم همچنان ناآشنا و دور از ذهن هستند. نمونهاش خبری كه همين ماه انتشار يافت؛ اينكه براســـاس گزارش شـــاخص نـــوآوری بلومبـــرگ در ســـال 2019 ايران بـــا صعود دو پلـــهای در جمع نـــوآوران جهان قـــرار گرفته است. با شـــنيدن اين خبر اولين پيامی كه به مغزمیرسد،خوشحالیاستامابعدممكن اســـت اين سؤال ايجاد شود كه خب، حاال چه فرقی میكند؟ در واقع اين اتفاق چه اثری در زندگی مردم میگذارد؟

بـــه زبـــان ســـادهتر مـــا میخواهيـــم تأثير پيشـــرفتها را در زندگـــی روزمرهمان ببينيم؛ حداقـــل كمكـــی كـــه میكنـــد اين اســـت كه اميدوارمـــان میكند به پيشـــرفت، آن هم در شرايطی كه بســـياری گروهها در داخل و خارج بشدتدرحالتزريقنااميدیبهمردمهستند.

بگذاريد اول توضيح كوتاهـــی درباره اين چند اصطالح بدهيم. اســـتارتاپ يا شـــركت نوپا، كســـبوكاری اســـت كه معموالً بتازگی و در نتيجـــه كارآفرينی ايجاد شـــده اســـت. از مشخصههای اين شـــركت يا كسب و كار اين است كه رشـــد سريعی دارد و در جهت توليد راه حلی نوآورانه و دوامپذير برای رفع يک نياز در بازار شكل گرفتهاست.

استارتاپها میتوانند در هر حوزهای ايجاد شوند اما معموالً در زمينه تكنولوژی فعاليت میكننـــد. شـــتابدهندهها هـــم از يـــک تيم اســـتارتاپ كه ايدهای مورد تأييـــد آنها را دارد حمايتمیكنند.

امـــا اگر دربـــاره شـــركتهای دانشبنيان بخواهيـــد بدانيد، بايد بگوييم كه مؤسســـات خصوصـــی يا تعاونی هســـتند كه بـــه منظور افزايش علم و ثروت و توســـعه اقتصادی بر پايه دانش تشكيل میشوند و فعاليتشان در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهايت تجاریسازینتايجتحقيقاست.

مركز نوآوری هم مركزی اســـت متشـــكل از يک يا چند تيم نـــوآور كه با همكاری مراكز تحقيقاتی و شركتهای متقاضی محصوالت جديد در يک حوزه تخصصـــی در چارچوب برنامهای بلندمدت با هم همكاری میكنند.

بـــا اين تعاريف حاال میشـــود فكر كرد كه چطور اثـــر پيشـــرفت ايـــران را در زمينههای علمی میشود در زندگی روزمره ديد. آيا اين اتفاق درحال حاضر به وقوع پيوســـته يا بايد گامهای بيشـــتری برداشته شـــود؟ علمی كه قرار است به شكوفايی اقتصادی منجر شود، چطور سر سفره مردم میآيد؟

پرويـــز کرمی، دبير ســـتاد فرهنگســـازی اقتصاد دانش بنيان و مشاور رئيس بنيادملی نخبـــگان در گفتوگو با «ايران» در اين رابطه چنيـــن توضيح میدهـــد: «خوشـــبختانه در معاونت علمی و فناوری رياســـت جمهوری و دولت دنبال اكوسيستمی بوديم كه اقتصاد دانش بنيان در درون اين اكوسيســـتم رشد و كمـــک كند كه اقتصاد كشـــور از اقتصاد منبع پايه و نفتی به ســـمت اقتصاد دانش بنيان و مبتنی بر دانش و نوآوری پيش برود. در درون اين اكوسيستم بازيگران مختلفی وجود دارند و ايـــن بازيگران وجودشـــان برای رســـيدن به ايـــن اقتصاد دانش بنيان به ما كمک میكند و باعث تسريع كار میشود. ما قبالً دانشگاهها را داشـــتيم و به صورت خيلـــی ضعيف هم پارکهای علـــم و فنـــاوری را، اما حلقههای ديگر مفقود بود و وجود نداشت. اين حلقهها شامل شركتهای دانشبنيان، استارتاپها، صندوقهای جسورانه سرمايه گذاری، مراكز نوآوری يا شـــتاب دهندهها و نيروی انســـانی خالق وكارآمد و پر توان و پرتعداد و همچنين زيرساختهايی بود كه كشور در زمينه آیتی و ســـاير مســـائل تكنولـــوژی الزم دارد. اينها طـــی اين دو دهه و خصوصاً 5 ســـال اخير در شركتهای دانشبنيان شكل گرفت. ما اآلن حدود 4 هزار و 50 شـــركت دانش بنيان تأييد و ارزيابی شـــده در حوزههای مختلف داريم. معاونت علمی يكـــی از كارهايی كـــه در اين چند سال انجام داد، حمايت از استارتاپهای مختلف در حوزههای مختلف بود.»

كرمـــی ادامـــه میدهـــد: «نســـل اول اســـتارتاپها عمدتـــاً آی تـــی بيـــس و در حـــوزه خدماتی بـــود يعنی خدمـــات محور بـــود. خيلیهايـــش را اآلن شـــما میبينيـــد، از دليوریهـــای مختلـــف گرفته تا اتوشـــويی آناليـــن، امـــا معاونـــت علمـــی اآلن بـــه سمت اســـتارتاپهای نســـل دوم كه عمدتاً اســـتارتاپهای حـــوزه تكنولـــوژی هســـتند و همچنين شـــتاب دهندهها پيش رفته است؛ مثل استارتاپهای حوزه نانو، علوم شناختی، ســـلولهای بنيادی، طب بازســـاختی، آب و انرژیهـــای نو. در شـــتابدهندهها هم ديگر با شتابدهندههای نســـل دوم كار داريم و با