فرهیختهایعاشقتئاتر

چه نیکبختند افرادی که در طول زندگی در مسیر عائق و حرفه مورد نظر خود قرار میگیرند و آنچه را که جستوجو میکنند، مییابند. هوشنگ (گلدوز) توکلی، هنرمند پیشکســوت و صاحبســبک تئاتر در زمره این افراد نیکبخت است که معشــوقش را در صحنه تئاتر یافت و شــیفتگی این هنر فاخر، در جانش نشست و به عاشــقی ادامه داد. او که متولد ٥٢ شــهریور ٥٢٣١ اســت، در بیســت سالگی بــا حضــور در نمایش «ادیــپ» به کارگردانی بانو شــهرو خردمند بــرای اولینبار بهصورت حرفهای پا بر صحنه مقدس تئاتر گذاشــت و تجربه درخشــش در این نمایش که در حضور یرژی گروتوفسکی و پیتر بروک به اجرا درآمد و مورد تحسین ایــن بــزرگان تئاتر جهان قــرار گرفت، مســیر وی را هموار کرد و پــس از آن بود که بهصورت مستمر به کار تئاتر پرداخت. از ویژگیهای خاص استاد هوشنگ توکلی مطالعه و پژوهش مدام در عرصه تئاتر اســت. او که خود به نوعی دایرةالمعارف تئاتر ایران اســت، همه رخدادهای تئاتری را رصد کرده و بهعنوان کارشناسی خبره که دیدگاههایی مترقی، مدرن و قابل اجرا دارد، پیوسته بهعنوان مشاوری امین و مطلع در خدمت نسل بعد از خود بوده است. کارگردانی چند فیلم مســتند، تهیهکنندگی چهار قســمت از ســریال «چنگک» و بازی در تعداد زیادی نمایش صحنــهای، مجمــوع فعالیتهای وی قبل از انقاب اســت. همچنین در ســال ٤٥٣١، در تئاترشــهر فعالیتهای موفقی در زمینه اجرا داشت و در نمایشهای «خاطرات و کابوسهای یک جامهدار از زندگی و قتل میرزا تقیخان فراهانی»، «جنایت و مکافات» و «پشت دیوار شهر» به کارگردانی علی رفیعــی بــازی کرد. پس از وقوع انقاب از معدود افراد امین در حوزه فرهنگ و هنر بوده اســت که کار مشاوره در حوزههای هنری همانند وزارت آموزش و پرورش را عهدهدار شد. وی از جمله کسانی بود که در نگارش و شــکلگیری نمودار اولیه تشــکیاتی وزارت فرهنگ و ارشــاد اسامی نقش داشت. در فضای ملتهب و مبهم فعالیتهای تئاتری بعد از انقاب، او فعالیتهای جدیاش را با کارگردانی نمایش «دونده» در تئاتر شهر ادامه داد و در سال ٢٦٣١ نمایش «لومومبا» نوشته امه سزر را در تئاتر شهر تهران به صحنه برد. «اتللو» دیگر نمایشی بود که در ابتدای دهه هفتاد در تئاتر شهر کارگردانی کرد. از آنجا که همیشه تئاتر تأمینکننده اصلی نیروهای سایر عرصههای هنرهای نمایشی(سینما و تلویزیون) بوده است، او نیز به فعالیتهای تلویزیونی روی آورد که محصول آن تا سال ٦٦، کارگردانی و پخش چندین تلهتئاتر از تلویزیون بود تا اینکه در ســال ٦٦ ســریال تاریخی «مدرس» را کارگردانی کــرد. پخش ســریال «مــدرس» با بــازی بــه یادماندنــی بازیگرانش بویژه مرحوم خســرو شــکیبایی، نقطهعطفی در کارنامه هنری استاد هوشنگ توکلی است که همچنان با گذشت بیش از سی سال در زمره کارهای موفق تلویزیونی اســت و بارها و بارها از شــبکههای سراسری پخش شده است. او پس از این مجموعه، دو مجموعه تلویزیونی «پدر» و «تهران ٣٥» را کارگردانی کرد. اســتاد هوشــنگ توکلی همانند سایر هنرمندان، تجربیاتی نیز در حوزه بازیگری سینمای ایران دارد. او بهدلیل عاقه مفرط و مثالزدنی به تئاتر کمتر به سینما روی خوش نشان میداد اما به هر حال نمیتوانست درخواستهای دوستان را بیپاسخ بگذارد که محصول آن حضور در چندین فیلم سینمایی از جمله: «خانه ابری» به کارگردانی اکبر خواجویی، «زادبوم» به کارگردانی ابوالحسن داوودی، «مرگ تدریجی یک رؤیا» به کارگردانی فریدون جیرانی، «زیر سقف دودی» به کارگردانی پوران درخشنده، «درساژ» به کارگردانی پویا بادکوبه و مجموعه تلویزیونی «زیر تیغ» به کارگردانی محمدرضا هنرمند است که هر کدام از آنها برای عاقهمندان به هنرهای نمایشــی و دوســتدارانش خاطرههایی زیبا و بهیادماندنی است. استاد هوشنگ توکلی که مصاحبتهای شیرینش نیز برای مخاطبان و هنرجویانش همیشه درسی از تاریخ و هنر نمایش را به همراه دارد، پیوسته آموزش را رکن اصلی هنر میداند و در این زمینه نیز با تربیت دانشجویان عاقهمند شادمانیاش را از جایگاه مناسب و قابل دفاع شاگردانش کتمان نمیکند. نگارنده از اینکه امســال و در سی و هفتمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر، استاد هوشنگ توکلی به پاس فعالیتهای درخشــان و تأثیرگذارش در عرصه تئاتر مورد تجلیل قرار میگیرد، بسیار خرسند است؛ اما شایستهتر آن است که ان شاءاهلل فرصتی مهیا شود تا آثار مکتوب ایشان برای بهرهبرداری نسل جوان شیفته و مشتاق تئاتر به چاپ سپرده شود و دیگر آنکه هرچه زودتر شرایط کارگردانی مجدد برای این اســتاد مســلم تئاتر فراهم شود تا نسل معاصر که وی آنها را ســرمایههای آینده تئاتر ایران میداند، از تجربیات گرانبها و نگاه خاص و ویژه او به هنر فاخر تئاتر مطلع گردند و بیاموزند. در پایان جماتی از استاد هوشنگ توکلی را نقل میکنم که نشاندهنده وسعت نظر، دلمشغولی و دغدغههای این هنرمند بزرگ وارسته است: «تئاتر مدرن ایران پس از عبور از فراز و فرودهای تاریخی، حاال در آســتانه شــکوفایی اســت. تئاتر ایران اکنون با نسل دوم و ســوم فرزندان هنرمند ایران، خود را بازسازی کرده است و اگر مشکات کوچک تشکیاتی از سر راه کنار گذاشته شود، تئاتر این سرزمین پس از چند دوره شکست و انزوا، در روزگار معاصر همچون ستونی استوار و محکم در هنر ایران خواهد بود که این دستاوردی مهم و با اهمیت است. آموزش صحیح، ارتباط با تئاتر جهان، خودباوری و فراهم کردن زمینه بروز خاقیتها، حتماً تئاتر ایران را در سطح جهان مطرح خواهد کرد.»